Ο περιορισμός του δικαιώματος πρόσβασης σε δικηγόρο στο προανακριτικό στάδιο δεν επηρέασε τη συνολική ποινική διαδικασία και τη δίκαιη δίκη
ΑΠΟΦΑΣΗ
Pervane κατά Τουρκίας της 08.09.2020 (αριθ. προσφ 74553/11)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Δικαίωμα πρόσβασης σε δικηγόρο στο προανακριτικό στάδιο και δίκαιη δίκη. Συνολική εκτίμηση της διαδικασίας.
Ο προσφεύγων συνελήφθη σε ένοπλη σύγκρουση μελών του ΡΚΚ με σώματα ασφαλείας, έχοντας στην κατοχή του ένα όπλο Kalashnikov. Στο στάδιο της προδικασίας, με βάση την ισχύουσα νομοθεσία, δεν του επιτράπηκε η πρόσβαση σε δικηγόρο. Καταδικάστηκε από τα εγχώρια δικαστήρια, λόγω της δικής του ομολογίας ότι ήταν μέλος της οργάνωσης ΡΚΚ και ότι κατείχε όπλο κατά την διάρκεια της σύλληψης.
Το Στρασβούργο αναγνώρισε ότι η στέρηση του δικαιώματος πρόσβασης σε δικηγόρο, πρέπει να δικαιολογείται από σοβαρούς επιτακτικούς λόγους. Ωστόσο στην υπό κρίση περίπτωση το ΕΔΔΑ διαπίστωσε ότι η καταδίκη του προσφεύγοντος στηρίχθηκε σε ισχυρές αποδείξεις και ότι η συνολική ποινική διαδικασία δεν επηρεάστηκε από τον συστημικό περιορισμό του δικαιώματός του πρόσβασης σε δικηγόρο κατά τη διάρκεια του προκαταρκτικού σταδίου.
Έκρινε ότι δεν υπήρξε παραβίαση του δικαιώματος σε δίκαιη δίκη και του δικαιώματος ανάθεση της υπεράσπισης σε συνήγορο επιλογής του (άρθρο 6 §§ 1 και 3 (γ) της ΕΣΔΑ).
ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
Άρθρο 6§1
Άρθρο 6§3(γ)
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Ο προσφεύγων Firat Pervane είναι Τούρκος υπήκοος ο οποίος γεννήθηκε το 1979. Κατά τον χρόνο έκδοσης της απόφασης εξέτιε ποινή ισόβιας κάθειρξης στη φυλακή Ντιγιαρμπακίρ για συμμετοχή σε ένοπλη σύγκρουση με τις δυνάμεις ασφαλείας.
Στις 12 Νοεμβρίου 1999 ξέσπασε ένοπλη σύγκρουση μεταξύ του PKK (Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν, παράνομη ένοπλη οργάνωση) και των δυνάμεων ασφαλείας στο Κουρτάλαν. Ο προσφεύγων ήταν μεταξύ των τραυματισμένων μελών του ΡΚΚ και συνελήφθη για κατοχή ενός όπλου Καλάσνικοφ. Ενώ ήταν υπό κράτηση, έδωσε κατάθεση στην αστυνομία και στον εισαγγελέα ομολογώντας ότι είχε ενταχθεί στο PKK. Σε όλη την υπόλοιπη διαδικασία συνέχισε να παραδέχεται ότι ήταν μέλος του PKK και ότι είχε στην κατοχή του όπλο, αλλά αρνήθηκε ότι είχε χρησιμοποιήσει το όπλο κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης.
Κρίθηκε ένοχος το 2009 για απόπειρα διάλυσης της ενότητας του τουρκικού κράτους. Τα εθνικά δικαστήρια τον καταδίκασαν.
Βασιζόμενος στο άρθρο 6 §§ 1 και 3 (γ) (δικαίωμα σε δίκαιη δίκη και δικαίωμα ανάθεση της υπεράσπισης σε συνήγορο επιλογής του), ο προσφεύγων ισχυρίστηκε ότι η διαδικασία εναντίον του ήταν άδικη επειδή δεν είχε νομική συνδρομή κατά τη διάρκεια της προδικαστικής φάσης και ότι οι καταθέσεις που ελήφθησαν, χρησιμοποιήθηκαν από το δικαστήριο για την καταδίκη του.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Το Δικαστήριο επισήμανε ότι η πρόσβαση του προσφεύγοντος σε δικηγόρο περιορίστηκε βάσει του νόμου 3842 και, ως εκ τούτου, ήταν ένας συστημικός περιορισμός που ίσχυε κατά τη σύλληψη του. Ως αποτέλεσμα, ο προσφεύγων δεν είχε δυνατότητα εκπροσώπησης από συνήγορο στο προδικαστικό στάδιο.
Το Δικαστήριο επανέλαβε ότι οι περιορισμοί στην πρόσβαση σε δικηγόρο για επιτακτικούς λόγους, στο προδικαστικό στάδιο, επιτρέπονται μόνο σε εξαιρετικές περιστάσεις, πρέπει να έχουν προσωρινό χαρακτήρα και πρέπει να βασίζονται σε εξατομικευμένη αξιολόγηση των συγκεκριμένων περιστάσεων της υπόθεσης. Όταν δεν υπάρχουν επιτακτικοί λόγοι για τον περιορισμό του δικαιώματος του κατηγορούμενου σε δικηγόρο κατά τη διάρκεια της προδικαστικής φάσης, το Δικαστήριο πρέπει να εφαρμόσει πολύ αυστηρό έλεγχο στην εκτίμησή του. Επομένως, το βάρος της απόδειξης βαρύνει την κυβέρνηση, η οποία πρέπει να αποδείξει πειστικά ότι ο προσφεύγων είχε παρά την έλλειψη αυτή μια δίκαιη δίκη στο σύνολό της. Η αδυναμία της κυβέρνησης να αποδείξει επιτακτικούς λόγους, ενισχύει την καταγγελία του προσφεύγοντος γεγονός που μπορεί επομένως να συμβάλει στην εύρεση παραβίασης του άρθρου 6 §§ 1 και 3 της Σύμβασης. Το Δικαστήριο παρατήρησε, πρώτον, ότι δεν αμφισβητείται μεταξύ των διαδίκων ότι ο προσφεύγων τραυματίστηκε κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης μεταξύ των μελών του PKK και των δυνάμεων ασφαλείας που είχε ως αποτέλεσμα τη δολοφονία 10 μελών του PKK και τη σύλληψη 14 άλλων. Ομοίως, δεν αμφισβητήθηκε ότι ο προσφεύγων συνελήφθη αμέσως μετά, έχοντας στην κατοχή του ένα όπλο Kalashnikov, μαζί με άλλα μέλη του PKK, τα οποία συνελήφθησαν επίσης με όπλα. Ενώ ο προσφεύγων αρνήθηκε ότι διέπραξε οποιαδήποτε «ένοπλη πράξη», κρίσιμο στοιχείο για την καταδίκη του σύμφωνα με το άρθρο 125 του τότε Ποινικού Κώδικα, ομολόγησε όμως σε όλη τη διάρκεια της διαδικασίας ότι ήταν μέλος του ΡΚΚ.
Λαμβάνοντας υπόψη τα ανωτέρω, το νομικό ζήτημα ενώπιον του Δικαστηρίου είναι κατά πόσον η συνολική απονομή δικαιοσύνης επηρεάστηκε λόγω της χρήσης των καταθέσεων που είχε δώσει ο προσφεύγων για την καταδίκη του, χωρίς την παρουσία δικηγόρου στο στάδιο της προδικασίας.
Το Δικαστήριο παρατήρησε επίσης ότι, μολονότι ο προσφεύγων προέβη σε ενοχοποιητικές καταθέσεις απουσία δικηγόρου κατά τη διάρκεια της προδικαστικής φάσης σχετικά με τη συμμετοχή του στο PKK, σε κανένα στάδιο της διαδικασίας δεν δέχθηκε ότι διέπραξε ένοπλη πράξη κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης. Κατά συνέπεια, το επιχείρημα ότι η καταδίκη του προσφεύγοντος σύμφωνα με το άρθρο 125 του τότε Ποινικού Κώδικα στο μέτρο που αφορούσε τη διάπραξη ένοπλης πράξης, στηρίχτηκε στις καταθέσεις που είχε υποβάλει απουσία δικηγόρου, δεν μπορεί να θεωρηθεί βάσιμο. Πράγματι, όπως φαίνεται από την αιτιολογημένη απόφαση του δικαστηρίου, η καταδίκη του στηρίχθηκε στο γεγονός ότι είχε συλληφθεί όντας τραυματισμένος και είχε στην κατοχή του ένα όπλο Kalashnikov μετά από ένοπλη σύγκρουση με τις δυνάμεις ασφαλείας. Με άλλα λόγια, το δικαστήριο δεν στηρίχθηκε στις ομολογίες που έκανε ο προσφεύγων απουσία δικηγόρου για να αιτιολογήσει την ανάμειξη του στην ένοπλη σύγκρουση.
Επομένως, το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η χρήση των καταθέσεων του προσφεύγοντος που ελήφθησαν απουσία δικηγόρου δεν εμπόδισε ανεπανόρθωτα την ορθή απονομή της δικαιοσύνης.
Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, παρόλο που πρέπει να εφαρμοστεί πολύ αυστηρός έλεγχος σε υποθέσεις όπου δεν υπάρχουν επιτακτικοί λόγοι για τον περιορισμό του δικαιώματος πρόσβασης του προσφεύγοντος σε δικηγόρο, το Δικαστήριο εκτίμησε ότι η συνολική ποινική διαδικασία εναντίον του προσφεύγοντος δεν επηρεάστηκε από τον συστημικό περιορισμό του δικαιώματός του πρόσβασης σε δικηγόρο κατά τη διάρκεια του προκαταρκτικού σταδίου .
Επομένως, δεν υπήρξε παραβίαση του άρθρου 6 §§ 1 και 3 (γ) της Σύμβασης (επιμέλεια echrcaselaw).
