Κυβερνοβία κατά γυναίκας από τον σύντροφό της! Ανεπαρκής έρευνα και μη προστασία του θύματος. Παραβίαση ιδιωτικής ζωής
ΑΠΟΦΑΣΗ
Volodina κατά Ρωσίας της 14.09.2021 (αρ. 2) (αρ. προσφ. 40419/19)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Διαδικτυακή βία. Σεβασμός ιδιωτικής ζωής. Ανεπαρκής έρευνας. Διαδικαστικό σκέλος άρθρου 8.
Η προσφεύγουσα κατήγγειλε μέσω της προσφυγής στης στο ΕΔΔΑ ότι οι ρωσικές αρχές δεν κατάφεραν να την προστατεύσουν ενάντια στην επαναλαμβανόμενη κυβερνοβία του συντρόφου της που είχε δημιουργήσει ψεύτικα προφίλ στο όνομά της, και είχε δημοσιεύσει προσωπικές της φωτογραφίες, παρακολουθούσε δε τις κινήσεις της και απειλούσε τη ζωή της μέσω των κοινωνικών μέσων.
Το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι, παρά τα διαθέσιμα νομικά μέσα για τη δίωξή του συντρόφου της προσφεύγουσας, οι αρχές δεν είχαν πραγματοποιήσει αποτελεσματική έρευνα και δεν είχαν εξετάσει το τι θα μπορούσε και θα έπρεπε να έχει γίνει ανά πάσα στιγμή για να προστατευθεί η προσφεύγουσα από την επαναλαμβανόμενη διαδικτυακή παρενόχληση. Συνεπώς, οι αρχές παρέβησαν τις υποχρεώσεις τους βάσει του άρθρου 8 για την προστασία της προσφεύγουσας από σοβαρή κακοποίηση.
Τα ευρήματα αυτά αντικατοπτρίζουν εκείνα μιας προηγούμενης απόφασης σχετικά με την ίδια προσφεύγουσα, Volodina κατά Ρωσίας (αρ. 41261/17), στην οποία το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έκρινε ότι η απάντηση των ρωσικών αρχών στις επαναλαμβανόμενες πράξεις ενδοοικογενειακής βίας ήταν προφανώς ανεπαρκείς.
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων διαπίστωσε ομόφωνα παραβίαση του άρθρου 8 (δικαίωμα σεβασμού της ιδιωτικής ζωής) της ΕΣΔΑ και επιδίκασε ποσό 7.500 ευρώ για ηθική βλάβη και 5.386,46 ευρώ για έξοδα.
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Η προσφεύγουσα, Valeriya Igorevna Volodina, είναι Ρωσίδα υπήκοος η οποία γεννήθηκε το 1985. Άλλαξε το όνομά της το 2018 και το νέο της όνομα και διεύθυνση δεν αποκαλύπτονται για λόγους ασφαλείας.
Μετά τον χωρισμό της από τον τότε σύντροφό της S., υπήκοο του Αζερμπαϊτζάν, ο τελευταίος άρχισε να της επιτίθεται και να την παρενοχλεί. Η αποτυχία των αρχών να την προστατεύσουν από τις πράξεις βίας ήταν το θέμα της πρώτης προσφυγής της προσφεύγουσας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, Volodina κατά Ρωσίας.
Εκτός από τις επιθέσεις, η προσφεύγουσα υπέστη και διαδικτυακή παρενόχληση. Τον Ιούνιο του 2016 κατήγγειλε στην αστυνομία ότι ο S. είχε χρησιμοποιήσει το όνομά της, προσωπικά στοιχεία και γυμνές φωτογραφίες της, για να δημιουργήσει ψεύτικα προφίλ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, προσθέτοντας συμμαθητές του γιου τους και του δασκάλου του ως φίλους. Αυτή ανέφερε, επίσης, στην αστυνομία τα ψεύτικα προφίλ της στο Instagram και σε ένα ρωσικό κοινωνικό δίκτυο, την ανακάλυψη μιας συσκευής εντοπισμού GPS στην επένδυση της τσάντας της και απειλές για θανάτωσή της που αποστέλνονταν μέσω των κοινωνικών μέσων.
Οι αρχές αρνήθηκαν αρχικά να προχωρήσουν περαιτέρω με τις καταγγελίες, επικαλούμενοι την έλλειψη εδαφικής δικαιοδοσίας ή την έλλειψη αδικήματος. Μια ποινική έρευνα ξεκίνησε τελικά τον Μάρτιο του 2018. Τον Οκτώβριο του 2020 η αστυνομία έκλεισε την υπόθεση λόγω παραγραφής, παρόλο που διαπίστωσε ότι ήταν, όντως, ο S. ήταν αυτός που είχε δημοσιεύσει τις γυμνές φωτογραφίες της προσφεύγουσας- οι οποίες βρέθηκαν στο κινητό του – χωρίς τη συγκατάθεσή της.
Καμία ποινική έρευνα δεν κινήθηκε σχετικά με την ανακάλυψη του GPS ή των απειλών για τη ζωή της. Η αστυνομία δεν διερεύνησε καθόλου τις διαδικτυακές απειλές, καταλήγοντας στο συμπέρασμα, ότι δεν υπήρξε κανένα αδίκημα, επειδή οι απειλές δεν ήταν «πραγματικές».
Στηριζόμενη στο άρθρο 8 (δικαίωμα σεβασμού της ιδιωτικής ζωής), η προσφεύγουσα κατήγγειλε ότι οι αρχές είχαν αποτύχει να την προστατεύσουν από επανειλημμένη διαδικτυακή βία και να ερευνήσουν αποτελεσματικά τις καταγγελίες. Επέκρινε ιδιαίτερα το γεγονός ότι το ρωσικό δίκαιο δεν αναφέρει ρητά ότι η ενδοοικογενειακή βία μπορεί να εκδηλωθεί και στον κυβερνοχώρο, όπως η καταδίωξη και παρακολούθηση μέσω του διαδικτύου ή η πλαστοπροσωπία.
ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο 8
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Το Δικαστήριο επανέλαβε ότι τα κράτη ήταν υποχρεωμένα να θεσπίσουν και να εφαρμόσουν αποτελεσματικά ένα σύστημα κυρώσεων για κάθε μορφή ενδοοικογενειακής βίας, είτε συμβαίνει εκτός διαδικτύου είτε διαδικτυακά, και να παρέχουν επαρκείς εγγυήσεις για τα θύματα.
Πρώτον, το Δικαστήριο ήταν πεπεισμένο ότι το ρωσικό δίκαιο περιείχε μηχανισμούς αστικού δικαίου και ποινικές διατάξεις για την προστασία της ιδιωτικής ζωής ενός ατόμου. Οι αρχές ήταν, έτσι, εξοπλισμένες με τα νομικά εργαλεία για τη διερεύνηση της βίας στον κυβερνοχώρο, της οποίας η προσφεύγουσα ήταν θύμα.
Ωστόσο, η ρωσική νομοθεσία δεν παρείχε στα θύματα της ενδοοικογενειακής βίας κανένα μέτρο προστασίας, όπως περιοριστικά μέτρα ή εντολή προστασίας. Μία προσφάτως εκδομένη διάταξη για την αποτροπή ορισμένων σχετικών συμπεριφορών δεν προσέφερε την απαραίτητη προστασία σε θύματα συμπάσχοντα με την προσφεύγουσα. Τέτοιες διατάξεις γίνονται διαθέσιμες μόνο όταν υπάρχουν αρκετά στοιχεία για να προσαφθούν στον δράστη, αλλά στην περίπτωση της προσφεύγουσας, η έρευνα δεν ξεπέρασε το στάδιο της απλής υποψίας.
Το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι η απάντηση των ρωσικών αρχών στον γνωστό κίνδυνο επαναλαμβανόμενης βίας ήταν προφανώς ανεπαρκής και ότι, μέσω της αδράνειας και της αποτυχίας τους να λάβουν μέτρα αποτροπής, είχαν επιτρέψει στον S. να συνεχίσει να απειλεί, να παρενοχλεί και να επιτίθεται στην προσφεύγουσα.
Τέλος, ο τρόπος με τον οποίο οι ρωσικές αρχές χειρίστηκαν την έρευνα, ιδίως την αρχική καθυστέρηση δύο ετών στο άνοιγμα ποινικής υπόθεσης και ο αργός ρυθμός των διαδικασιών που οδηγούν στην παραγραφή της δίωξης, απέδειξε την αποτυχία να διασφαλίσουν ότι ο αυτουργός κυβερνοβίας οδηγείται στη δικαιοσύνη. Η ατιμωρησία του δράστη είχε δημιουργήσει αμφιβολίες σχετικά με την ικανότητα του κρατικού μηχανισμού να αποτρέψει αποτελεσματικά την κυβερνοβία κατά των γυναικών και να τις προστατεύσει επαρκώς.
Δίκαιη ικανοποίηση (άρθρο 41)
Το Δικαστήριο έκρινε ότι η Ρωσία έπρεπε να καταβάλει στην προσφεύγουσα 7.500 ευρώ για ηθική βλάβη και 5.386,46 ευρώ για δαπάνες και έξοδα.
