Κτυπήματα σε στρατιώτη από λοχία και οπλίτη γιατί αποκοιμήθηκε σε σκοπιά συνιστά εξευτελιστική μεταχείριση. Η ανεπαρκής έρευνα για τον θάνατο του ίδιου στρατιώτη παραβιάζει το διαδικαστικό σκέλος του δικαιώματος στη ζωή
ΑΠΟΦΑΣΗ
Styazhkova κατά Ρωσίας της 14.01.2020 (αριθ. 14791/04)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Ανεπαρκής διερεύνηση της κακομεταχείρισης και του θανάτου ενός στρατιώτη σε στρατιωτική βάση και δικαίωμα στη ζωή. Η επίσημη εξήγηση περί αυτοκτονίας για το θάνατο του γιου της προσφεύγουσας κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής θητείας του, δεν ήταν πειστική.
Μη παραβίαση του ουσιαστικού σκέλους του δικαιώματος στη ζωή (άρθρο 2 της ΕΣΔΑ), λόγω του ότι η εξήγηση αυτοκτονίας δεν ήταν απίθανη και δεν υπήρχαν στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι οι αρχές θα έπρεπε να γνωρίζουν ότι ο γιος της προσφεύγουσας ήταν αυτοκτονικός και θα μπορούσαν να το αποτρέψουν.
Παραβίαση του διαδικαστικού σκέλους του δικαιώματος στη ζωή (άρθρο 2) όσον αφορά την έρευνα για το θάνατο του γιου της προσφεύγουσας, η οποία δεν ήταν επαρκής ή αποτελεσματική και ποτέ δεν είχε εξετάσει εναλλακτική λύση στην αυτοκτονία.
Παραβίαση της απαγόρευσης εξευτελιστικής μεταχείρισης (άρθρο 3) διότι ο γιος της προσφεύγουσας είχε κτυπηθεί με τουφέκι από τον ανώτερο του και από έναν άλλο στρατιώτη επειδή αποκοιμήθηκε κατά τη διάρκεια της σκοπιάς μόλις δύο ώρες πριν από την εικαζόμενη αυτοκτονία του.
ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
Άρθρο 2
Άρθρο 3
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Η προσφεύγουσα Lyubov Styazhkova, είναι υπήκοος της Ρωσίας η οποία γεννήθηκε το 1952 και ζει στο Ryazan της Ρωσίας.
Ο γιος της προσφεύγουσας κατατάχθηκε στο στρατό για να εκπληρώσει την στρατιωτική του θητεία το 2001. Το στρατόπεδο βρίσκονταν στο Borzoy, χωριό της Δημοκρατίας της Τσετσενίας από τον Ιούλιο του 2002. Βρέθηκε νεκρός στις 8 Αυγούστου 2002 στη στρατιωτική βάση, με δύο τραύματα από πυροβολισμούς στο δεξί του κρόταφο και μώλωπες στο σώμα του.
Το γραφείο του στρατιωτικού Εισαγγελέα άρχισε αμέσως έρευνα, με την πραγματοποίηση ιατροδικαστικής εξέτασης του θανόντος και διατάχθηκε έρευνα στο τόπο που έλαβε χώρα το περιστατικό, βαλλιστικός έλεγχος καθώς και διενέργεια αυτοψίας. Ο Εισαγγελέας ανέκρινε επίσης το προσωπικό της μονάδας Borzoy και έναν από τους ανώτερους του γιου της προσφεύγουσας, τον λοχία Κ. καθώς και έναν άλλο στρατιώτη, τον Σ., οι οποίοι παραδέχτηκαν ότι τη νύχτα του θανάτου του τον είχαν δει να κοιμάται εν ώρα υπηρεσίας και τον είχαν κτυπήσει. Οι αρχές αρνήθηκαν να ασκήσουν ποινική δίωξη σχετικά με τους ξυλοδαρμούς αναφορικά με τον λοχία Κ., αλλά ο στρατιώτης Σ. τελικά διώχθηκε τον Οκτώβριο του 2002 για υποκίνηση σε αυτοκτονία και παραβίαση των κανόνων σχετικά με τις σχέσεις μεταξύ των στρατιωτών ιδίου βαθμού. Η ποινική υπόθεση κατά του στρατιώτη ωστόσο, διεκόπη τον Αύγουστο του 2003 όταν του χορηγήθηκε αμνηστία.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Άρθρο 2 (δικαίωμα στη ζωή)
Αν και η έρευνα για το θάνατο του γιου της προσφεύγουσας ήταν ανοικτή σε κριτική, το Δικαστήριο δεν θα μπορούσε να απορρίψει το συμπέρασμα της αυτοκτονίας ως εντελώς απίθανο.
Ούτε, με βάση τα στοιχεία, θα μπορούσε να διαπιστώσει ότι οι αρχές γνώριζαν ή έπρεπε να το γνωρίζουν ότι υπήρχε κίνδυνος να αυτοκτονήσει ο γιος της προσφεύγουσας και δεν είχαν κάνει τα πάντα για να το αποτρέψουν. Δεν υπήρχε καμία ένδειξη ότι ο προαναφερόμενος είχε αυτοκτονήσει, είτε λόγω ψυχολογικών προβλημάτων πριν από τη στρατολόγησή του ή επειδή υπήρξε το αντικείμενο πειραγμάτων στο στρατό.
Κατά συνέπεια, το Δικαστήριο δεν μπορούσε να διαπιστώσει ότι το κράτος είχε αποτύχει να συμμορφωθεί με το καθήκον προστασίας του δικαιώματος στη ζωή του γιου της προσφεύγουσας και δεν υπήρξε παραβίαση του άρθρου 2 της Σύμβασης εν προκειμένω.
Οι αρχές, από την άλλη πλευρά, δεν κατόρθωσαν να διενεργήσουν επαρκή και αποτελεσματική έρευνα αναφορικά με τις συνθήκες του ανωτέρω θανάτου. Παρόλο που ήταν άμεση, διάρκεσε λίγο περισσότερο από ένα χρόνο και πραγματοποιήθηκε από στρατιωτικούς εισαγγελείς που θα μπορούσαν να θεωρηθούν ανεξάρτητοι επειδή δεν συνδέονται ιεραρχικά ή θεσμικά με τη στρατιωτική μονάδα του Styazhkov, η έρευνα όμως σε κανένα στάδιο δεν εξέτασε άλλο ενδεχόμενο πέρα από την αυτοκτονία.
Έτσι, δεν επιχειρήθηκε η έρευνα των γεγονότων, δεν πραγματοποιήθηκε βαλλιστική εξέταση ή εξέταση δαχτυλικών αποτυπωμάτων και τα 21 φυσίγγια που βρέθηκαν δίπλα στο σώμα του, δεν είχαν δοθεί προς εξέταση στον πραγματογνώμονα βαλλιστικών.
Επιπλέον, παρόλο που ο λοχίας Κ. ήταν ανώτερος του στρατιώτη Styazhkov και ήταν αυτός που είχε χτυπήσει πρώτα τον στρατιώτη όταν τον ανακάλυψε να κοιμάται εν ώρα υπηρεσίας, είχε αποκλειστεί από το πεδίο της έρευνας μετά από μόλις δύο ημέρες. Το Δικαστήριο θεώρησε ότι οι αρχές θα έπρεπε να έχουν διερευνήσει διεξοδικά το ρόλο του λοχία Κ. στο περιστατικό, αντί να εστιάσουν μόνο την προσοχή τους στις ενέργειες του στρατιώτη Σ.
Εξάλλου, οι αρχές δεν είχαν επιδείξει επιμέλεια κατά την εξέταση της υπόθεσης του οπλίτη Σ. Προγραμματίστηκαν τέσσερις ακροάσεις για την υπόθεση το 2003, αλλά καμία δεν πραγματοποιήθηκε επειδή είτε ο Σ. είτε η ποινική δίωξη απουσίαζαν. Πράγματι, η κατάσταση αυτή θα μπορούσε να δώσει την εντύπωση ότι οι αρχές είχαν σκοπίμως αποφύγει να κινήσουν ποινική δίκη έως ότου εκδοθεί ο νόμος περί Αμνηστίας.
Εν πάση περιπτώσει, το Δικαστήριο επανέλαβε ότι η χορήγηση αμνηστίας ή χάριτος σε δημόσιο υπάλληλο που κατηγορείται για έγκλημα που συνεπάγεται κακομεταχείριση ή κίνδυνο για τη ζωή δεν θα πρέπει να χορηγείται.
Κατά συνέπεια, υπήρξε παραβίαση του άρθρου 2 όσον αφορά την έρευνα. Δεδομένου του πορίσματος, το Δικαστήριο έκρινε ότι δεν ήταν αναγκαίο να εξεταστεί η καταγγελία σχετικά με αναποτελεσματική έρευνα σύμφωνα με τα άρθρα 3 και 13 της Σύμβασης.
Άρθρο 3 (απαγόρευση εξευτελιστικής μεταχείρισης)
Η κυβέρνηση είχε αναγνωρίσει ότι ο γιος της προσφεύγουσας είχε υποστεί κακομεταχείριση. Συγκεκριμένα, είχε τιμωρηθεί επειδή αποκοιμήθηκε εν ώρα υπηρεσίας. Είχε δεχτεί μπουνιά και χτυπήματα από τουφέκι στο στήθος, το πρόσωπο και τα πόδια. Αυτή η τιμωρία έπρεπε να του προκάλεσε έντονους σωματικούς πόνους και ταπείνωση, η οποία σαφώς είχε ξεπεράσει το επίπεδο των αναπόφευκτων δυσκολιών της στρατιωτικής πειθαρχίας.
Κατά συνέπεια, το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι ο γιος της προσφεύγουσας υποβλήθηκε σε κακομεταχείριση, κατά παράβαση του άρθρου 3 της Σύμβασης.
Δίκαιη ικανοποίηση (άρθρο 41)
Το Δικαστήριο έκρινε ότι η Ρωσία πρέπει να καταβάλει στην προσφεύγουσα 33.800 ευρώ για ηθική βλάβη και 2.620,50 ευρώ για έξοδα και δαπάνες.
