Κρατούμενος αποζημιώθηκε με 500 ευρώ για συνθήκες κράτησης στο κελί του και τον υποχρέωσαν να πληρώσει 773 ευρώ για την πραγματογνωμοσύνη που έγινε για τις συνθήκες κράτησης! Παραβίαση της ΕΣΔΑ
ΑΠΟΦΑΣΗ
Barbotin κατά Γαλλίας της 19.11.2020 (αριθ. προσφ. 25338/16)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Ανεπαρκής αποζημίωση μόλις 500 ευρώ από τα εγχώρια δικαστήρια σε κρατούμενο για τις συνθήκες κράτησής του. Αναποτελεσματικότητα ενδίκου μέσου και εξευτελιστική μεταχείριση.
Ο προσφεύγων άσκησε αγωγή αποζημίωσης για τις συνθήκες κράτησής του και ζήτησε να διεξαχθεί πραγματογνωμοσύνη γι΄αυτές.
Το εγχώριο δικαστήριο επιδίκασε στον προσφεύγοντα ποσό 500,00 ευρώ ως αποζημίωση για την ηθική βλάβη που είχε υποστεί από τις απαράδεκτες συνθήκες κράτησης. Το εθνικό δικαστήριο επίσης επιδικάσει στον προσφεύγοντα να πληρώσει ο ίδιος την αμοιβή του πραγματογνώμονα, που έκανε πραγματογνωμοσύνη για τις συνθήκες κράτησης που ανερχόταν σε 773,57 ευρώ, με την αιτιολογία ότι η πραγματογνωμοσύνη η οποία διετάχθη πρωτοδίκως είχε ακυρωθεί στο δευτεροβάθμιο δικαστήριο.
Το ΕΔΔΑ σημείωσε ότι ο προσφεύγων είχε επωφεληθεί από το κατάλληλο ένδικο μέσο για αποζημίωση για τη ζημία που υπέστη. Ωστόσο, επισήμανε το εξαιρετικά μικρό ποσό (500 ευρώ) που επιδικάσθηκε στον προσφεύγοντα, το οποίο ανερχόταν σε πολύ χαμηλό ποσοστό αυτού που θα μπορούσε να καταβληθεί σε παρόμοιες περιστάσεις.
Λόγω του μικρού ποσού που χορηγήθηκε στον προσφεύγοντα ως αποζημίωση για την ηθική βλάβη που προκλήθηκε από τις συνθήκες κράτησής του, οι οποίες ήταν ασυμβίβαστες με την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, είχε βρεθεί, μετά την χορήγηση αποζημίωσης, να χρωστάει στο κράτος 273,57 ευρώ. Το Δικαστήριο έκρινε ότι το αποτέλεσμα της διαδικασίας που κίνησε ο προσφεύγων, μια κατάσταση στην οποία τελικά όφειλε στο κράτος παραπάνω χρήματα από όσα του επιδικάστηκαν, είχε στερήσει το μέτρο από την αποτελεσματικότητά του.
Το Στρασβούργο διαπίστωσε παραβίαση του άρθρου 13 (δικαίωμα αποτελεσματικής προσφυγής) της ΕΣΔΑ σε συνδυασμό με το άρθρο 3 (απαγόρευση εξευτελιστικής μεταχείρισης) της ΕΣΔΑ.
ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
Άρθρο 13
Άρθρο 3
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Ο προσφεύγων Jean-Claude Barbotin, είναι Γάλλος υπήκοος που γεννήθηκε το 1951 και ζει στο SaintBrieuc (Γαλλία). Ο προσφεύγων τέθηκε υπό κράτηση στη φυλακή Caen από τις 28 Αυγούστου έως την 1η Σεπτεμβρίου 2008 και στη συνέχεια από τις 4 Νοεμβρίου 2008 έως τις 27 Ιουλίου 2010. Στις 15 Ιουνίου 2010 ζήτησε από τον δικαστή υπηρεσίας του Διοικητικού Δικαστηρίου Caen να διορίσει πραγματογνώμονα για να ελέγξει την κατάσταση των κελιών. Με απόφαση της 16ης Ιουνίου 2010, ο δικαστής διόρισε έναν πραγματογνώμονα, ο οποίος κατέθεσε έκθεση.
Ο πραγματογνώμονας διαπίστωσε ότι τέσσερα από τα έξι κελιά στα οποία είχε κρατηθεί ο προσφεύγων ήταν σε καλή συνολική κατάσταση και ότι το πέμπτο είχε ανακαινιστεί πλήρως. Το έκτο κελί, το οποίο είχε μέγεθος 16 m² και το οποίο ο προσφεύγων είχε μοιραστεί με τέσσερις άλλους κρατούμενους, ήταν σε κακή κατάσταση, είχε κακό φωτισμό και είχε ανεπαρκή εξαερισμό για πέντε ενήλικες.
Με διάταξη της 6ης Σεπτεμβρίου 2010, το Διοικητικό Δικαστήριο εκτίμησε το κόστος της πραγματογνωμοσύνης σε 773,57 ευρώ. Το ποσό αυτό χρεώθηκε στο κράτος, το οποίο κηρύχθηκε υπεύθυνο για την προκαταβολή νομικής συνδρομής την οποία ο προσφεύγων είχε δικαίωμα. Ταυτόχρονα, ο Υπουργός Δικαιοσύνης υπέβαλε Αίτηση, υποστηρίζοντας ότι η έκθεση πραγματογνωμοσύνης ήταν περιττή, δεδομένου ότι είχε ήδη συνταχθεί έκθεση σχετικά με τις συνθήκες κράτησης στη φυλακή Caen. Με διάταξη της 28ης Ιουλίου 2010, ο δικαστής ασφαλιστικών μέτρων στο Διοικητικό Δικαστήριο Caen απέρριψε την Αίτηση. Ο Υπουργός Δικαιοσύνης άσκησε έφεση κατά της απόφασης αυτής, η οποία ακυρώθηκε με απόφαση του Διοικητικού Εφετείου του Nantes στις 27 Ιανουαρίου 2011. Στις 26 Ιανουαρίου 2012, το Συμβούλιο του Κράτους απέρριψε την αναίρεση του προσφεύγοντος.
Στις 31 Αυγούστου 2012 ο προσφεύγων κατέθεσε αγωγή αποζημίωσης κατά του κράτους, ζητώντας αποζημίωση για τη ζημία που υπέστη από τις συνθήκες κράτησής του στη φυλακή Caen. Με απόφαση της 28 Μαΐου 2013, το Διοικητικό Δικαστήριο Caen έκρινε ότι κατά τη διάρκεια της κράτησής του, που διήρκεσε 24 μήνες, ο προσφεύγων είχε, για λίγο περισσότερο από τέσσερις μήνες, από τις 27 Ιανουαρίου 2010 έως τις 2 Ιουνίου 2010 κρατηθεί σε συνθήκες κράτησης ασυμβίβαστες με τον σεβασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και διέταξε το κράτος να του καταβάλει 500 ευρώ για χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης.
Το Διοικητικό Δικαστήριο διέταξε επίσης τον προσφεύγοντα να καταβάλει τα έξοδα της πραγματογνωμοσύνης, συνολικού ύψους 773,57 ευρώ, με την αιτιολογία ότι η απόφαση της 16ης Ιουνίου 2010 η οποία διέταξε τη σύνταξη πραγματογνωμοσύνης ακυρώθηκε.
Στις 2 Δεκεμβρίου 2015, το Συμβούλιο του Κράτους απέρριψε την αναίρεση που υπέβαλε ο προσφεύγων και την αντίθετη αναίρεση που υπέβαλε το Υπουργείο Δικαιοσύνης.
Βασιζόμενος στο άρθρο 13 (δικαίωμα αποτελεσματικής προσφυγής) σε συνδυασμό με το άρθρο 3 (απαγόρευση απάνθρωπης ή εξευτελιστικής μεταχείρισης), ο προσφεύγων παραπονέθηκε για την αναποτελεσματικότητα του αντισταθμιστικού μέτρου που είχε ασκήσει ενώπιον των εθνικών δικαστηρίων, στο βαθμό που το ποσό της αποζημίωσης ήταν ανεπαρκές και η απόφαση για την καταβολή των εξόδων του πραγματογνώμονα είχε οδηγήσει τον προσφεύγοντα να χρωστάει στο γαλλικό κράτος.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Άρθρο 13 σε συνδυασμό με το άρθρο 3
Το Δικαστήριο κλήθηκε να εξετάσει τους ισχύοντες κανόνες ευθύνης και να αποφανθεί, για πρώτη φορά, σχετικά με την αποτελεσματικότητα αντισταθμιστικού μέτρου βάσει του άρθρου 13, καθώς και να εξεταστεί εάν ο προσφεύγων είχε λάβει κατάλληλη αποζημίωση.
Πρώτον, το Δικαστήριο σημείωσε ότι τα διοικητικά δικαστήρια είχαν προσδιορίσει και εξετάσει την υπόθεση σε σχέση με τις γενικές αρχές που ορίζονται στη νομολογία του Συμβουλίου του Κράτους. Ήταν αρμοδιότητα του Δικαστηρίου να εξακριβώσει αν οι αρχές αυτές ήταν σύμφωνες με τις απαιτήσεις που ορίζονται στη δική του νομολογία. Το Δικαστήριο σημείωσε ότι το διοικητικό δικαστήριο στηρίχθηκε στην απαίτηση που συμπεριλαμβάνονταν στον νόμο περί φυλακών της 22ας Νοεμβρίου 2009 αναφορικά με το σεβασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας των κρατουμένων. Το διοικητικό δικαστήριο είχε σημειώσει την «ακαταλληλότητα» των συνθηκών κράτησης του προσφεύγοντος με αναφορά στον υπερπληθυσμό των κελιών και στα προβλήματα που προκύπτουν από τις κακές συνθήκες στο κελί 16 m² στο οποίο κρατούνταν για τέσσερις μήνες με τρεις ή τέσσερις άλλους. Το δικαστήριο είχε κινήσει τις διαδικασίες για να αποδοθούν ευθύνες στο κράτος για αμέλεια και το διέταξε να του χορηγήσει αποζημίωση για την ηθική βλάβη που υπέστη ο προσφεύγων.
Το Συμβούλιο του Κράτους, εξετάζοντας την αναίρεση, είχε ασκήσει εξουσίες Ακυρωτικού Δικαστηρίου σύμφωνα με τις βασικές γραμμές της νομολογίας του. Σύμφωνα με το άρθρο 3 της ΕΣΔΑ έκρινε ότι τα κριτήρια αυτά είχαν εφαρμοστεί σωστά στην παρούσα υπόθεση. Το Συμβούλιο του Κράτους είχε επίσης επιβεβαιώσει την προσέγγιση που υιοθέτησαν τα κατώτερα δικαστήρια, θεωρώντας ότι ο προσφεύγων για περίπου 4 μήνες είχε κρατηθεί σε συνθήκες ασυμβίβαστες με την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Επανέλαβε ότι οι «ακατάλληλες» συνθήκες κράτησης στις οποίες υποβλήθηκε εκ εξαιτίας της αμέλειας του Κράτους, και είχαν δημιουργήσει αφ’ εαυτού δικαίωμα χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης. Το Δικαστήριο σημείωσε ότι κατ’ αυτόν τον τρόπο τα εθνικά δικαστήρια είχαν αποφανθεί βάσει προτύπων τα οποία ήταν σύμφωνα με τη δική του νομολογία όσον αφορά τις συνθήκες κράτησης, λαμβάνοντας υπόψη δεόντως το γεγονός ότι οι κρατούμενοι εξαρτώνται πλήρως από τις αρχές των φυλακών.
Δεύτερον, το Δικαστήριο σημείωσε ότι ο προσφεύγων είχε επωφεληθεί από το κατάλληλο ένδικο μέσο για αποζημίωση για τη ζημία που υπέστη. Ωστόσο, σημείωσε ότι τα εθνικά δικαστήρια είχαν αποφασίσει ο προσφεύγων να καταβάλει τις αμοιβές του πραγματογνώμονα με την αιτιολογία ότι η αξιολόγηση του πραγματογνώμονα η οποία παραγγέλθηκε πρωτοδίκως, ακυρώθηκε κατόπιν έφεσης. Στην περίπτωση αυτή, έπρεπε να αφαιρεθεί το ποσό των 773,57 ευρώ που κατέβαλε ο προσφεύγων για έξοδα από την αποζημίωση των 500 ευρώ. Επομένως, ο προσφεύγων βρέθηκε να χρωστάει στο κράτος ποσό 273,57 ευρώ.
Το Δικαστήριο σημείωσε επίσης το εξαιρετικά μικρό ποσό που επιδικάσθηκε στον προσφεύγοντα, το οποίο ανερχόταν σε πολύ χαμηλό ποσοστό αυτού που θα μπορούσε να καταβληθεί σε παρόμοιες περιστάσεις.
Το Δικαστήριο έκρινε ότι το αποτέλεσμα της διαδικασίας που κίνησε ο προσφεύγων – μια κατάσταση στην οποία όφειλε στο κράτος 773,57 ευρώ μετά από διαπίστωση ηθικής βλάβης που προκλήθηκε από τις συνθήκες κράτησης λόγω παραβίασης ανθρώπινης αξιοπρέπειας – είχε στερήσει το μέτρο από την αποτελεσματικότητά του.
Το Δικαστήριο έλαβε υπόψη ότι η εξέλιξη της νομολογίας του διοικητικού δικαστηρίου σχετικά με το αντισταθμιστικό μέτρο αποτελούσε μέρος μιας προσπάθειας μεταρρύθμισης την οποία έπρεπε να ξεκινήσει το κράτος ώστε να αντιμετωπίσει το πρόβλημα του υπερπληθυσμού των φυλακών και να διευθετήσει μεγάλο αριθμό μεμονωμένων υποθέσεων σχετικών με το εν λόγω ζήτημα, με γνώμονα την αποτελεσματικότητα της αρχής της επικουρικότητας σύμφωνα με τη Σύμβαση,
Το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι στην παρούσα υπόθεση υπήρξε παραβίαση του Άρθρου 13 της Σύμβασης σε συνδυασμό με το άρθρο 3.
Δίκαιη ικανοποίηση (άρθρο 41)
Το Δικαστήριο έκρινε ότι η Γαλλία έπρεπε να καταβάλει στον προσφεύγοντα 2.000 ευρώ για ηθική βλάβη και 1.500 ευρώ για έξοδα και δαπάνες.
