Κράτηση σε κελί μικρότερο από 3 τ.μ., υπερπληθυσμός, έλλειψη συνθηκών υγιεινής και απουσία θέρμανσης στις φυλακές. Το Στρασβούργο υποχρεώνει το κράτος να υιοθετήσει γενικά μέτρα βελτίωσης της κατάστασης.
ΑΠΟΦΑΣΗ
Petrescu κατά Πορτογαλίας της 3-12-2019 (αίτηση αριθ. 23190/17)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Εξευτελιστική μεταχείριση κρατουμένων στις φυλακές. Κράτηση σε κελί μικρότερο από 3 τ.μ., υπερπληθυσμός, έλλειψη συνθηκών υγιεινής και απουσία θέρμανσης. Το Στρασβούργο συνέστησε στο πορτογαλικό κράτος να λάβει γενικά μέτρα προς βελτίωση της κατάστασης. Σύμφωνα με το ΕΔΔΑ, πρώτον θα πρέπει να ληφθούν μέτρα για να εξασφαλιστεί ότι οι κρατούμενοι θα υποβάλλονται σε συνθήκες κράτησης συμβατές με το άρθρο 3 της Σύμβασης. Δεύτερον, θα πρέπει να είναι διαθέσιμο ένδικο μέσο για την καταγγελία της εικαζόμενης παραβίασης ή για την εξασφάλιση καλύτερων συνθηκών κράτησής. Παραβίαση του άρθρου 3 της ΕΣΔΑ.
ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο 3
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Ο προσφεύγων, Daniel Andrei Petrescu, είναι Ρουμάνος υπήκοος, ο οποίος γεννήθηκε το 1987. Αυτή τη στιγμή ζει στη Ρουμανία.
Η υπόθεση αφορά τις συνθήκες κράτησης του κ. Petrescu σε δύο φυλακές στην Πορτογαλία, όπου κρατούνταν μεταξύ του 2012 και 2016.
Το 2012 ο κ. Petrescu συνελήφθη και τέθηκε υπό κράτηση στη φυλακή της Λισαβόνας με σκοπό να εκτίσει επταετή ποινή κάθειρξης για κλοπή και σύσταση εγκληματικής οργάνωσης. Αυτός κρατήθηκε εκεί μεταξύ 9 Μαρτίου 2012 και 17 Οκτωβρίου 2014, όταν μεταφέρθηκε στη φυλακή Pinheiro da Cruz. Στη συνέχεια αφέθηκε ελεύθερος στις 19 Δεκεμβρίου 2016.
Στην προσφυγή του ο κ. Petrescu διαμαρτύρεται ιδιαίτερα για τις συνθήκες κράτησής του, κυρίως για τον υπερπληθυσμό στις φυλακές, την έλλειψη υγιεινής και θέρμανσης.
Στηριζόμενος στο άρθρο 3 (απαγόρευση απάνθρωπης ή εξευτελιστικής μεταχείρισης) της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, ο κ. Petrescu ισχυρίζεται ότι κρατούνταν σε απάνθρωπες και εξευτελιστικές συνθήκες στην Πορτογαλία.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Άρθρο 3 (απαγόρευση απάνθρωπης ή εξευτελιστικής μεταχείρισης)
- Επί του παραδεκτού
Ο προσφεύγων δεν είχε προβεί σε διοικητικές ή δικαστικές ενέργειες σε εθνικό επίπεδο για να διαμαρτυρηθεί για τις συνθήκες κράτησης. Κατά συνέπεια, η κυβέρνηση ζήτησε από το Δικαστήριο να απορρίψει την προσφυγή γιατί δεν είχε εξαντλήσει τα εγχώρια ένδικα μέσα.
Όσον αφορά τα εσωτερικά ένδικα μέσα, το Δικαστήριο έκρινε ότι ο εθνικός νόμος δεν προέβλεπε κάποια επαρκώς αποτελεσματική θεραπεία για την αποτροπή της συνέχισης της εικαζόμενης παραβίασης ή για την εξασφάλιση καλύτερων συνθηκών κράτησης του κ. Petrescu, για τους ακόλουθους λόγους.
Πρώτον, ένα αίτημα, μια καταγγελία ή μια αναφορά στον διοικητή φυλακών, τον Γενικό Διευθυντή των Υπηρεσιών Φυλακών ή η Γενική Επιθεώρηση των Φυλακών δεν αποτελούσε αποτελεσματικό ένδικο βοήθημα, διότι τα όργανα αυτά δεν είχαν την απαραίτητη ανεξαρτησία να αποφανθούν σε αυτόν τον τομέα, δεδομένου ότι ήταν άμεσα υπόλογοι στις σωφρονιστικές αρχές.
Δεύτερον, η κυβέρνηση ισχυρίστηκε ότι ο προσφεύγων θα μπορούσε να έχει υποβάλει αίτηση στα διοικητικά δικαστήρια, προκειμένου να βελτιωθεί η κατάσταση κράτησής του. Ωστόσο, δεν προσκόμισαν στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι ένα τέτοιο μέτρο θα ήταν αποτελεσματικό.
Επιπλέον, λόγω των πολυάριθμων εθνικών και διεθνών εκθέσεων που υποδηλώνουν την ύπαρξη διαρθρωτικού προβλήματος του υπερπληθυσμού των φυλακών κατά το κρίσιμο χρονικό διάστημα, το οποίο συνέχισε να επηρεάζει το ήμισυ των σωφρονιστικών ιδρυμάτων της χώρας, φάνηκε ότι το πρόβλημα αυτό δεν επηρέασε μόνο τον κ. Petrescu. Έτσι, ακόμη και αν αυτά τα δικαστήρια έπρεπε να έχουν εκδώσει θετική απόφαση, οι αρχές των φυλακών θα είχαν δυσκολίες στην εφαρμογή της απόφασης.
Τρίτον, οι αποφάσεις του αρμόδιου διαμεσολαβητή δεν ήταν δεσμευτικές. Εξέδιδε μόνο συστάσεις και η κυβέρνηση δεν είχε δείξει ότι οι συστάσεις αυτές θα επέτρεπαν την εξασφάλιση της ταχείας βελτίωσης των συνθηκών κράτησης.
Όσον αφορά τα αντισταθμιστικά ένδικα μέσα που ανέφερε η κυβέρνηση, κανένα σχετικό παράδειγμα δεν αναφέρθηκε.
Ως εκ τούτου, το Δικαστήριο έκρινε ότι δεν ήταν δυνατόν να συναχθεί με αρκετή βεβαιότητα ότι ο πορτογαλικός νόμος παρείχε στον προσφεύγοντα προληπτικό ή / και αντισταθμιστικό ένδικο βοήθημα για τον σεβασμό των συνθηκών κράτησής του.
- Επί της ουσίας
Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στην αστυνομία της Λισαβόνας, ο κ. Petrescu υποβλήθηκε σε:
– εξευτελιστική μεταχείριση για 376 μη διαδοχικές ημέρες, κατά τη διάρκεια των οποίων κρατούνταν σε διάφορα κελιά με προσωπικό ατομικό χώρο μικρότερο από 3 τ.μ.
– απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση για 385 μη διαδοχικές ημέρες κατά τη διάρκεια της οποίας κρατούνταν σε διάφορα κελιά τα οποία διέθεταν προσωπικό χώρο μεταξύ 3 και 4 τετραγωνικών μέτρων. Επιπλέον, αυτά τα κελιά δεν είχαν θέρμανση και είχαν χώρους υγιεινής οι οποίοι ήταν εν μέρει διαχωρισμένοι από το υπόλοιπο κελί μέσω ενός διαχωριστικού, γεγονός που ήταν απαράδεκτο όταν αρκετοί κρατούμενοι μοιράζονταν ένα κελί. Κατά την περίοδο αυτή, ο προσφεύγων δεν είχε πρόσβαση στην απασχόληση, σε καμία εκπαιδευτική ή πολιτιστική δραστηριότητα ή στην άθληση.
– απάνθρωπη και ταπεινωτική θεραπεία για 36 ημέρες, κατά τη διάρκεια της οποίας είχε μοιράσει ένα κελί με έναν άλλο φυλακισμένο, όπου ο χώρος υγιεινής διαχωρίστηκε μόνο εν μέρει από το υπόλοιπο δωμάτιο από ένα διαχωριστικό το ύψος του οποίου έφτανε στο στήθος.
Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στη φυλακή Pinheiro da Cruz, ο κ. Petrescu υποβλήθηκε σε απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση για 18 ημέρες, κατά τη διάρκεια της οποίας κρατήθηκε σε ένα κελί το οποίο είχε μόνο 1,79 τ.μ. προσωπικό χώρο και όπου ο χώρος υγιεινής ήταν και πάλι μόνο μερικώς διαχωρισμένος από τον υπόλοιπο δωμάτιο με ένα διαχωριστικό, το ύψος του οποίου έφτανε πάλι στο στήθος.
Κατά συνέπεια, το Δικαστήριο συνέστησε στο πορτογαλικό κράτος να προβλέψει την έγκριση γενικών μέτρων. Πρώτον, πρέπει να ληφθούν μέτρα για να διασφαλιστεί ότι οι κρατούμενοι είχαν πρόσβαση σε συνθήκες κράτησης συμβατές με το άρθρο 3 της Σύμβασης. Δεύτερον, έπρεπε να προβλέπεται ένδικο μέσο για την αποφυγή της συνέχισης μιας εικαζόμενης παραβίασης ή για εξασφάλιση καλύτερων συνθηκών κράτησής.
Δίκαιη ικανοποίηση (άρθρο 41)
Το Δικαστήριο έκρινε ότι η Πορτογαλία πρέπει να καταβάλει στον κ. Petrescu 15.000 ευρώ για ηθική βλάβη.
