Κατάληψη ξενοδοχείου για 3 χρόνια για στέγαση προσφύγων. Καταδίκη για παραβίαση του δικαιώματος ιδιοκτησίας και πληρωμή 312.500 ευρώ από την Ελλάδα!
ΑΠΟΦΑΣΗ
Παπαχελά και Amazon S.A. κατά Ελλάδας της 03.12.20 (αρ. προσφ. 12929/18)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Κατάληψη ξενοδοχείου για πάνω από τρία χρόνια, αδράνεια του κράτους και δικαίωμα στην ιδιοκτησία.
Κατάληψη του ξενοδοχείου City Plaza για πάνω από τρία χρόνια από μετανάστες και ομάδα αλληλέγγυων, μετατρέποντάς το σε χώρο φιλοξενίας μεταναστών. Το ξενοδοχείο ανήκε στην προσφεύγουσα ιδιοκτήτρια και στην ανώνυμη εταιρεία, της οποίας ήταν η μοναδική μέτοχος.
Οι προσφεύγουσες παραπονέθηκαν ότι οι αρχές παρέμειναν ανενεργές όταν τους ζητήθηκε να απομακρύνουν τους καταληψίες, οι οποίοι είχαν παραμείνει στο ξενοδοχείο από Απρίλιο 2016 έως τον Ιούλιο 2019, οπότε και έφυγαν από τις εγκαταστάσεις με δική τους θέληση. Εν τω μεταξύ, οι προσφεύγουσες είχαν υποβάλει μεγάλο αριθμό καταγγελιών, οι οποίες είτε δεν ευδοκίμησαν, είτε δεν εξετάστηκαν καθόλου. Επίσης, παρότι εκδόθηκε απόφαση από το Ειρηνοδικείο Αθηνών, με την οποία διατασσόταν η έξωση των καταληψιών και η απόδοση της νομής του ξενοδοχείου, αυτή δεν εκτελέστηκε ποτέ.
Στη διάρκεια εκείνης της περιόδου, η προσφεύγουσα αναγκάστηκε να πουλήσει το σπίτι της για να καλύψει τα χρέη που προέκυψαν ως αποτέλεσμα της κατάληψης της περιουσίας της από τους καταληψίες (φόροι, λογαριασμοί νερού και ηλεκτρικού ρεύματος) προκειμένου να αποφευχθούν ποινικές διαδικασίες σε βάρος της.
Το Στρασβούργο διαπίστωσε ειδικότερα ότι, λαμβανομένων υπόψη των συμφερόντων των προσφευγουσών, οι αρχές έπρεπε να έχουν λάβει τα απαραίτητα μέτρα για να εξασφαλίσουν το δικαίωμά τους για ειρηνική απόλαυση της περιουσίας τους, βρίσκοντας ταυτόχρονα μία ικανοποιητική λύση μέσα σε εύλογο χρονικό διάστημα. Οι εθνικές αρχές, παραμένοντας ανενεργές για πάνω από 3 χρόνια ως προς το να διαχειριστούν μια κατάσταση που είχε σημαντικές επιπτώσεις στα δικαιώματα ιδιοκτησίας των προσφευγόντων, είχαν αποτύχει στην επίτευξη μιας δίκαιης ισορροπίας μεταξύ των απαιτήσεων του γενικού συμφέροντος της κοινότητας και των απαιτήσεων προστασίας των δικαιωμάτων των προσφευγόντων.
Παραβίαση του δικαιώματος προστασίας της ιδιοκτησίας (άρθρο 1 Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου). Το ΕΔΔΑ έκρινε ότι η Ελλάδα έπρεπε να καταβάλει στις προσφεύγουσες 300.000 ευρώ για διαφυγόντα κέρδη, και στην πρώτη προσφεύγουσα 10.000 ευρώ για ηθική βλάβη καθώς και 2.500 ευρώ για έξοδα και δαπάνες
ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο 1 ΠΠΠ
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Η προσφυγή υποβλήθηκε από την Αλίκη-Μαρία Παπαχελά (Ελληνίδα υπήκοο που γεννήθηκε το 1961 και ζει στην Αθήνα) και από την ανώνυμη εταιρεία, της οποίας η κα Παπαχελά είναι η μοναδική μέτοχος.
Τον Απρίλιο του 2016, η προσφεύγουσα διαπίστωσε ότι μια ομάδα ανθρώπων στο πλαίσιο έκφρασης αλληλεγγύης στους πρόσφυγες, κατέλαβαν το ξενοδοχείο της, το οποίο ήταν άδειο από τον Μάρτιο του 2010, στο κέντρο της Αθήνας.
Ενημέρωσε την αστυνομία, αλλά οι αστυνομικοί που ήταν παρόντες στη σκηνή απλώς παρατηρούσαν τις κινήσεις των καταληψιών. Η προσφεύγουσα υπέβαλε επανειλημμένα καταγγελίες εναντίον διαφορετικών ατόμων. Στη συνέχεια, ο δικηγόρος των προσφευγουσών υπέβαλε αναφορά στον αρμόδιο Εισαγγελέα, διαμαρτυρόμενος ότι δεν είχε αναληφθεί δράση για την απομάκρυνση των καταληψιών. Ο Εισαγγελέας διέταξε προκαταρκτική εξέταση.
Εν τω μεταξύ, η ομάδα αλληλεγγύης που είχε καταλάβει το ξενοδοχείο επανασύνδεσε παράνομα τον ηλεκτρισμό και το νερό. Η εταιρεία της κας Παπαχελά, ενημέρωσε γραπτώς τους κρατικούς παρόχους ηλεκτρικής ενέργειας και νερού για την κατάσταση, αλλά δεν έλαβε καμία απάντηση. Ωστόσο, τον Μάρτιο του 2017, η εταιρεία ήταν υποχρεωμένη να πληρώσει ένα λογαριασμό ποσού 81.500 ευρώ, ο οποίος αυξήθηκε σε 141.990 ευρώ έως τις 12 Φεβρουαρίου 2018.
Τον Απρίλιο του 2017, η εταιρεία της προσφεύγουσας άσκησε αίτηση ασφαλιστικών μέτρων στο Ειρηνοδικείο Αθηνών, με αίτημα την απομάκρυνση των καταληψιών από το ξενοδοχείο της.
Τον Μάιο του 2017, η προσφεύγουσα ενημερώθηκε ότι είχε εκδοθεί εντολή έξωσης από τον Εισαγγελέα, αλλά δεν είχε εκτελεσθεί.
Τον Ιούλιο του 2017, το Ειρηνοδικείο (αριθ. απόφασης 1023/2017 της 26.07.2017) δέχθηκε την αίτηση ασφαλιστικών μέτρων νομής και διέταξε το «δίκτυο αστικών και πολιτικών δικαιωμάτων» να εγκαταλείψει το ξενοδοχείο, και σε περίπτωση μη συμμόρφωσης διέταξε την επιβολή χρηματικής ποινής 1.000 ευρώ και την προσωρινή κράτηση δύο μηνών του εκπροσώπου της ομάδας. Το Ειρηνοδικείο Αθηνών έκρινε συγκεκριμένα ότι, παρά το αίτημα της προσφεύγουσας της 22ας Απριλίου 2016, με το οποίο ζητούσε από την αστυνομία να εκκενώσει το ξενοδοχείο, δεν είχε γίνει καμία ενέργεια. Ο δικαστής επισήμανε επίσης ότι, παρόλο που η προσφεύγουσα είχε ενημερώσει γραπτώς τον Ιούνιο του 2016 τον Αρχηγό της αστυνομίας και τον Αναπληρωτή Υπουργό Εσωτερικών, η Πολιτεία δεν της είχε παράσχει καμία βοήθεια, με αποτέλεσμα να ασκηθεί καταγγελία εναντίον τους στις 3 Μαρτίου 2017.
Τον Αύγουστο του 2017, δικαστικός επιμελητής κοινοποίησε στο αστυνομικό τμήμα Αγ. Παντελεήμονα την απόφαση του Ειρηνοδικείου Αθηνών, ζητώντας την παρέμβαση της αστυνομίας για να εκκενωθεί το ξενοδοχείο σύμφωνα με την δικαστική απόφαση. Ο δικαστικός επιμελητής στη συνέχεια επανέλαβε την κοινοποίηση του αιτήματος, ανεπιτυχώς, στις 6 και 18 Σεπτεμβρίου 2019, και πάλι στις 2 Οκτωβρίου 2019. Αργότερα οι προσφεύγοντες υπέβαλαν επίσης προσφυγή στο Νομικό Συμβούλιο του κράτους, το οποίο δεν απάντησε.
Σύμφωνα με τους προσφεύγοντες, τα χρέη τους προς το Δημόσιο για διάφορους φόρους έως τον Ιούνιο του 2017 ανήλθε σε 101.885,35 ευρώ και οι απλήρωτοι λογαριασμοί νερού, έως τις 12 Φεβρουαρίου 2018, σε 141.990 ευρώ, πλέον των λογαριασμών ηλεκτρικής ενέργειας. Τέλος, η αγοραστική αξία του ξενοδοχείου του φέρεται να μειώθηκε από τα 9.000.000 σε 4.000.000 ευρώ.
Τον Ιανουάριο του 2018, η προσφεύγουσα έλαβε ειδοποίηση κατάσχεσης της προσωπικής της οικίας ως αποτέλεσμα των χρεών της προς το Δημόσιο. Αναγκάστηκε να πουλήσει το σπίτι της για να εξοφλήσει τα χρέη της και να αποφύγει την ποινική δίωξη.
Τον Ιανουάριο του 2018, η εταιρεία της προσφεύγουσας άσκησε αγωγή ενώπιον του Ειρηνοδικείου Αθηνών, ζητώντας την έξωση των καταληψιών. Τον Αύγουστο του 2018 ο αρχηγός της αστυνομίας ενημέρωσε τον Γενικό Γραμματέα του Υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής ότι η απόφαση έξωσης δεν θα ήταν εύκολο να επιβληθεί και ότι ήταν πρώτα απαραίτητο να εντοπιστούν άλλα μέρη όπου θα μπορούσαν να στεγαστούν οι άνθρωποι μετά την απομάκρυνσή τους από το ξενοδοχείο.
Τελικά, η κατάληψη, η οποία είχε ξεκινήσει τον Απρίλιο του 2016, έληξε τον Ιούλιο του 2019 όταν οι καταληψίες εγκατέλειψαν το ξενοδοχείο με δική τους θέληση.
Στηριζόμενες στο άρθρο 1 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου (προστασία της ιδιοκτησίας) της Σύμβασης, οι προσφεύγουσες διαμαρτυρήθηκαν για την παράνομη κατάληψη του ξενοδοχείου τους και για την αδράνεια του κράτους που δεν επίλυσε το πρόβλημα. Παραπονέθηκαν επίσης ότι οι αρχές αρνήθηκαν να τους αποζημιώσουν. Ισχυρίστηκαν ότι έπρεπε να πληρώσουν φόρους στο κράτος ως νόμιμοι ιδιοκτήτες του ξενοδοχείου κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ….
Άρθρο 1 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου (προστασία της ιδιοκτησίας)
Το Δικαστήριο παρατήρησε ότι η αποτυχία των αρχών να λάβουν μέτρα για να εκκενώσουν το ξενοδοχείο των προσφευγόντων από τους παράνομους καταληψίες, παρόλο που είχε εκδοθεί εντολή έξωσης από τον Εισαγγελέα, είχε ως αποτέλεσμα το ακίνητο να παραμένει άχρηστο για αρκετά χρόνια, επιβαρύνοντάς οικονομικά τις προσφεύγουσες λόγω σημαντικής αύξησης του ενεργειακού κόστους του κτηρίου.
Η κυβέρνηση στήριξε την αδράνεια των αρχών αρχικά σε λόγους δημόσιας πολιτικής. Οι αρχές επιδίωκαν, σύμφωνα με τους ισχυρισμούς τους, να αποφύγουν τον κίνδυνο διατάραξης της ειρήνης, σε περίπτωση που απομάκρυναν βίαια δεκάδες άτομα και εκκένωναν κτίριο που είχε καταληφθεί ως μέρος μιας εκστρατείας από ακτιβιστές. Ταυτόχρονα, βασίστηκαν σε λόγους κοινωνικής πρόνοιας, ιδιαίτερα έχοντας κατά νου ότι, σε μια εποχή που η μεταναστευτική κρίση βρισκόταν στην κορύφωσή της, δεν υπήρχαν εναλλακτικές λύσεις στέγασης για τους εν λόγω μετανάστες.
Το Δικαστήριο αναγνώρισε ότι οι φόβοι που προκαλούνται από τις προαναφερθείσες εκτιμήσεις θα μπορούσαν να δικαιολογούν σε κάποιο βαθμό την απροθυμία των αρχών να πραγματοποιήσουν ταχεία και ξαφνική εκκένωση του κτιρίου.
Ωστόσο, αυτό δεν θα μπορούσε να δικαιολογήσει τέτοια συνολική και παρατεταμένη αδράνεια από την πλευρά τους. Παρά την καταγγελία των προσφευγόντων με την οποία είχαν ζητήσει άμεση αστυνομική βοήθεια για την έξωση των καταληψιών από το ξενοδοχείο, η διαδικασία είχε καθυστερήσει. Επιπλέον, δύο καταγγελίες των προσφευγόντων εναντίον του υπευθύνου για την κατάσταση δεν είχαν εξεταστεί ποτέ.
Επιπλέον, οι κρατικοί πάροχοι ηλεκτρικής ενέργειας και νερού, οι οποίοι είχαν συμφωνήσει να παρέχουν τις υπηρεσίες τους στο ξενοδοχείο, παρόλο που οι προσφεύγοντες είχαν διακόψει στο παρελθόν τόσο την ηλεκτρική ενέργεια, όσο και το νερό, δεν είχαν απαντήσει στην έκκληση των προσφευγόντων να μην θεωρηθούν υπεύθυνες για οποιαδήποτε κατανάλωση γίνεται από τους καταληψίες. Παρ’ όλα αυτά, ένα χρόνο μετά την έναρξη της κατάληψης του ξενοδοχείου, η κρατική πάροχος υδροδότησης είχε καλέσει την εταιρεία της προσφεύγουσα να πληρώσει ένα λογαριασμό 81.000 ευρώ με απειλή κατάσχεσης του ξενοδοχείου, ένα ποσό που είχε ανέλθει στα 141.990 ευρώ έως τις 12 Φεβρουαρίου 2018. Το χρέος που οφειλόταν σε φόρους ανήλθε σε 101.885,35 ευρώ τον Ιούνιο του 2017, εκ των οποίων 22.000 ευρώ ετησίως αντιστοιχούσε στον ΕΝΦΙΑ.
Επιπλέον, οι προσφεύγοντες προσπάθησαν να καταλήξουν σε συμφωνία με το κράτος για την πληρωμή των φόρων και των λογαριασμών νερού και ηλεκτρικής ενέργειας που είχαν συσσωρευτεί για την περιουσία τους. Ενημέρωσαν γραπτώς το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους, ο οποίος ήταν ο μόνος φορέας που είχε την εξουσία να διαπραγματευτεί μια τέτοια συμφωνία, αλλά δεν έλαβαν απάντηση. Τον Ιανουάριο του 2018, η προσφεύγουσα έλαβε ειδοποίηση ότι η προσωπική κατοικία της θα κατασχεθεί για την αποπληρωμή χρεών που οφείλονται στο κράτος.
Τέλος, αν και η απόφαση με αριθ. 1023/2017 με την οποία το Ειρηνοδικείο Αθηνών επισήμανε την αδράνεια των αστυνομικών αρχών και διέταξε, με ασφαλιστικό μέτρο, την εκκένωση των εγκαταστάσεων και την ανάκτηση του ξενοδοχείου, αυτή δεν εκτελέστηκε ποτέ. Η αστυνομία δεν απάντησε στα 4 αιτήματα του δικαστικού επιμελητή, με τα οποία έκανε έκκληση προς σε αυτήν για να βοηθήσει στην εκτέλεση της απόφασης. Ταυτόχρονα, η διαδικασία για την έξωση των καταληψιών, η οποία ξεκίνησε από την εταιρεία της προσφεύγουσας τον Ιανουάριο του 2018 ενώπιον του Ειρηνοδικείου Αθηνών, δεν είχε ολοκληρωθεί μέχρι τον Ιούλιο του 2019, όταν αυτοί εγκατέλειψαν το ξενοδοχείο με δική τους θέληση.
Λαμβάνοντας υπόψη τα συμφέροντα των προσφευγόντων, οι αρχές θα έπρεπε να είχαν λάβει τα απαραίτητα μέτρα για να διασφαλίζουν το δικαίωμά τους για ειρηνική απόλαυση της περιουσίας τους, επιτρέποντας παράλληλα μια λογική χρονική περίοδο εύρεσης λύσης. Οι εθνικές αρχές, παραμένοντας ανενεργές για πάνω από 3 χρόνια ως προς το να διαχειριστούν μια κατάσταση που είχε σημαντικές επιπτώσεις στα δικαιώματα ιδιοκτησίας των προσφευγόντων, είχαν αποτύχει στην επίτευξη μιας δίκαιης ισορροπίας μεταξύ των απαιτήσεων του γενικού συμφέροντος της κοινότητας και των απαιτήσεων προστασίας των δικαιωμάτων των προσφευγόντων.
Το ΕΔΔΑ διαπίστωσε παραβίαση του δικαιώματος στην ιδιοκτησία (άρθρο 1 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου).
Δίκαιη ικανοποίηση (Άρθρο 41)
Το Δικαστήριο έκρινε ότι η Ελλάδα έπρεπε να καταβάλει στους προσφεύγοντες 300.000 ευρώ για διαφυγόντα κέρδη και 2.500 ευρώ για έξοδα και δαπάνες. Επιδίκασε επίσης στην κα Παπαχελά 10.000 ευρώ για ηθική βλάβη.
