Καταδίκη σε αποζημίωση αρχισυντάκτη εφημερίδας λόγω χυδαίων σχολίων κατά πολιτικού που δεν είχαν πραγματική βάση! Μη παραβίαση της ελευθερίας της έκφρασης!

ΑΠΟΦΑΣΗ

Pretorian κατά Ρουμανίας της 24.05.2022 (αρ. προσφ. 45014/16)

Βλ. εδώ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Ο προσφεύγων Cosmin-Adrian Pretorian, είναι Ρουμάνος υπήκοος ο οποίος γεννήθηκε το 1976 και ζει στη Κραϊόβα. Ήταν αρχισυντάκτης της περιφερειακής εβδομαδιαίας εφημερίδας Indiscret în Oltenia. Από τη θέση του αυτή, δημοσίευσε δύο άρθρα στα οποία ασκούσε κριτική σε γνωστό τοπικό πολιτικό (Η.Β.) και συγκεκριμένα πρώην πρόεδρο του τοπικού παραρτήματος του Κόμματος των Φιλελευθέρων και, από το 2004 έως 2008, μέλος του ρουμανικού κοινοβουλίου.

Ο H.B. έκανε αγωγή για αποζημίωση λόγω συκοφαντικής δυσφήμισης στο Επαρχιακό Δικαστήριο της Κραϊόβα, το οποίο την έκανε μερικά δεκτή και διέταξε τον προσφεύγοντα να καταβάλει 15.000 λέι Ρουμανίας (RON) (περίπου 3.200 ευρώ).

Επικαλούμενος το άρθρο 10 (ελευθερία της έκφρασης) της ΕΣΔΑ, ο προσφεύγων ισχυρίστηκε ότι καταδικάζοντάς τον τα εθνικά δικαστήρια είχαν παραβιάσει το δικαίωμά του στην ελευθερία της έκφρασης.

Το Δικαστήριο σημείωσε ότι, κατά την εξέταση της φύσης των σχολίων που περιέχονταν στα δύο άρθρα, το Επαρχιακό Δικαστήριο είχε κρίνει ότι ο προσφεύγων είχε προβεί σε αξιολογικές κρίσεις χωρίς πραγματική βάση και είχε χρησιμοποιήσει χυδαία γλώσσα, και ότι τα σχόλιά του, επομένως, δεν απολάμβαναν την προστασία του άρθρου 10 της ΕΣΔΑ. Το δικαστήριο αυτό είχε παρατηρήσει ότι ο πολιτικός δεν είχε κάνει τίποτα για να προκαλέσει την επίθεση και ότι, αντίθετα, ο προσφεύγων ήταν αυτός που προέβη σε επικριτικούς και επιθετικούς χαρακτηρισμούς. Το Δικαστήριο του Στρασβούργου συμφώνησε με αυτές τις σκέψεις.

Όσον αφορά την αναλογικότητα της ποινής, το Δικαστήριο έκρινε ότι η ποινή που επιβλήθηκε ήταν σχετικά ήπια και ότι δεν είχε αποτρεπτικό αποτέλεσμα στην άσκηση της ελευθερίας του προσφεύγοντος.

Το ΕΔΔΑ έκρινε ότι τα εθνικά δικαστήρια είχαν σταθμίσει τα ανταγωνιστικά δικαιώματα με βάση τα κριτήρια που καθορίζονται στη νομολογία του Δικαστηρίου. Τα δικαστήρια είχαν δώσει σχετικούς και επαρκείς λόγους για να διαπιστωθεί ότι η ποινή που επιβλήθηκε στον προσφεύγοντα ήταν αναγκαία σε μια δημοκρατική κοινωνία και ότι υπήρχε μια λογική σχέση αναλογικότητας μεταξύ την εν λόγω ποινής και του επιδιωκόμενου θεμιτού σκοπού.

Το Δικαστήριο του Στρασβούργου δε διαπίστωσε παραβίαση του άρθρου 10 (ελευθερία της έκφρασης) της Σύμβασης.

ΔΙΑΤΑΞΗ

Άρθρο 10

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ

Στις 9 Απριλίου 2014, ο προσφεύγων, αρχισυντάκτης της περιφερειακής εβδομαδιαίας εφημερίδας Indiscret în Oltenia, δημοσίευσε ένα άρθρο για τον H.B., πρώην πρόεδρο του τοπικού παραρτήματος του Κόμματος των Φιλελευθέρων και, από το 2004 έως 2008, μέλος του ρουμανικού κοινοβουλίου. Ο H.B. ήταν επίσης σύμβουλος σε πολλά Υπουργεία, συμπεριλαμβανομένου του Υπουργείου Μεταφορών, αφότου άφησε αυτή τη θέση είχε υποβάλει αίτηση για να επανέλθει στο τοπικό παράρτημα του Φιλελεύθερου Κόμματος.

Το άρθρο, συνοδευόμενο από τη φωτογραφία του H.B., είχε τίτλο «Γεια σου, είναι αυτή η λίρα; Πιάστε τον Φιλελεύθερο αδέσποτο σκύλο!». («Alo! Hingherii? Prindeti maidanezul liberal!»). Δημοσιεύτηκε επίσης η ηλεκτρονική έκδοση της εφημερίδας στο διαδίκτυο. Στο τεύχος της 30 Απριλίου 2014 της εφημερίδας ο H.B. δημοσίευσε επιστολή με δικαίωμα απάντησης. Στο ίδιο τεύχος και στην ίδια σελίδα, ο προσφεύγων δημοσίευσε ένα δεύτερο άρθρο με τίτλο «Αϊ Χάσου, Αυτού Μεγαλειότητα Β (“Hai sictir, Măria Ta B.”), το οποίο δημοσιεύτηκε επίσης στην ηλεκτρονική έκδοση της εφημερίδας.

Ο H.B. έκανε αγωγή για αποζημίωση λόγω συκοφαντικής δυσφήμισης στο Επαρχιακό Δικαστήριο της Κραϊόβα.

Στις 26 Μαρτίου 2015 το Επαρχιακό Δικαστήριο εξέδωσε απόφαση, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι ο προσφεύγων είχε προβεί σε αξιολογικές κρίσεις χωρίς καμία πραγματική βάση και είχε χρησιμοποιήσει χυδαία γλώσσα. Ως εκ τούτου, έκρινε ότι οι εν λόγω παρατηρήσεις δεν απολάμβαναν της προστασίας του άρθρου 10 της Σύμβασης. Ως προς την προηγούμενη συμπεριφορά του ενάγοντα, το δικαστήριο σημείωσε ότι δεν υπήρξε πρόκληση εκ μέρους του Η.Β., η οποία θα μπορούσε να δικαιολογήσει την επίθεση εναντίον του και ότι, αντίθετα, ήταν ο προσφεύγων εκείνος που είχε επιδοθεί σε προβοκάτσια επαναλαμβάνοντας τα συκοφαντικά του σχόλια στο δεύτερο άρθρο.

Το δικαστήριο δέχτηκε εν μέρει την αγωγή του H.B. και διέταξε τον προσφεύγοντα να του καταβάλει 15.000 λέι Ρουμανίας (RON) (περίπου 3.200 ευρώ) ως αποζημίωση για ηθική βλάβη. Επίσης διέταξε τη δημοσίευση της απόφασης στην ίδια εφημερίδα.

Ο προσφεύγων άσκησε ένδικα μέσα που απερρίφθησαν.

Επικαλούμενος το άρθρο 10 (ελευθερία της έκφρασης) της ΕΣΔΑ, ο προσφεύγων ισχυρίστηκε ότι καταδικάζοντάς τον τα εθνικά δικαστήρια είχαν παραβιάσει το δικαίωμά του στην ελευθερία της έκφρασης.

ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…

Άρθρο 10

Το Δικαστήριο του Στρασβούργου σημείωσε ότι ο προσφεύγων είχε διαταχθεί να καταβάλει αποζημίωση στον H.B. για ηθική βλάβη λόγω δημοσίευσης δύο άρθρων στην εβδομαδιαία εφημερίδα της οποίας ήταν αρχισυντάκτης. Παρατήρησε ότι, λαμβάνοντας υπόψη τις σκληρές επικρίσεις που διατυπώθηκαν κατά του H.B., η επίθεση εναντίον του άγγιξε το κατώφλι της σφοδρότητας πυροδοτώντας την εφαρμογή του άρθρου 8 (δικαίωμα σεβασμού της ιδιωτικής ζωής) της ΕΣΔΑ. Το Δικαστήριο παρατήρησε περαιτέρω ότι το Επαρχιακό Δικαστήριο είχε σταθμίσει τα διακυβευόμενα ανταγωνιστικά συμφέροντα, παραπέμποντας στη νομολογία του Δικαστηρίου, και είχε αποφανθεί υπέρ του H.B. με το σκεπτικό ότι ορισμένα από τα σχόλια που περιέχονται στα άρθρα ήταν υπερβολικά και είχαν παρέμβει στην ιδιωτική ζωή του H.B., βλάπτοντας την τιμή και τη φήμη του. Τις σκέψεις αυτές δέχτηκε και επικύρωσε και το Επαρχιακό Δικαστήριο μετά από έφεση.

Το Δικαστήριο σημείωσε, όπως και το Επαρχιακό Δικαστήριο, ότι τα δύο άρθρα αφορούσαν θέμα δημοσίου ενδιαφέροντος, δηλαδή την άσκηση δημοσίου αξιώματος από τον Η.Β., ο οποίος ήταν γνωστό δημόσιο πρόσωπο της τοπικής πολιτικής.

Το Δικαστήριο συνέχισε να παρατηρεί ότι τα εθνικά δικαστήρια είχαν εξετάσει τις παρατηρήσεις και τα σχόλια του προσφεύγοντος λεπτομερώς υπό το φως των κριτηρίων που καθορίζονται στη νομολογία του Δικαστηρίου.

Όσον αφορά τη φύση αυτών των παρατηρήσεων, το Περιφερειακό Δικαστήριο είχε κρίνει ότι ο προσφεύγων είχε προβεί σε αξιολογικές κρίσεις χωρίς τεκμηριωμένη βάση και είχε χρησιμοποιήσει χυδαία γλώσσα, και ότι οι παρατηρήσεις του δεν απολάμβαναν της προστασίας του άρθρου 10 της ΕΣΔΑ. Το Επαρχιακό Δικαστήριο είχε επικρίνει τον προσφεύγοντα για τη διατύπωση παρατηρήσεων που δεν ισοδυναμούσαν με γνώμες που εκφράστηκαν καλή τη πίστει για τις ηθικές και επαγγελματικές ιδιότητες του H.B. Το ΕΔΔΑ αναγνώρισε ότι ορισμένες από τις εκφράσεις που χρησιμοποιήθηκαν στο πρώτο άρθρο θα μπορούσαν να θεωρηθούν σατιρικές. Ωστόσο, δεν είδε κανένα λόγο να διαφωνήσει με τις αποφάσεις των εθνικών δικαστηρίων που διαπίστωσαν ότι οι παρατηρήσεις που έγιναν στο δεύτερο άρθρο, και ειδικότερα οι σεξουαλικές αναφορές (και τα σχόλια), ήταν προσβλητικές και υπερβολικές.

Επιπλέον, το Δικαστήριο σημείωσε ότι ο προσφεύγων είχε διαδώσει μια φήμη σχετικά με τη φερόμενη αδυναμία του H.B. στο αλκοόλ, χωρίς όμως αυτό να επαληθεύεται. Το Δικαστήριο έκρινε ότι μια φήμη αυτού του είδους δεν μπορούσε να αποτελεί πραγματική βάση για τις σοβαρές και στιγματιστικές κατηγορίες που διατυπώθηκαν κατά του H.B. από τον προσφεύγοντα.

Αφού εξέτασε τη φύση των παρατηρήσεων του προσφεύγοντος, το Επαρχιακό Δικαστήριο είχε ασχοληθεί με το ζήτημα της συμπεριφοράς του H.B. Κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν υπήρξε πρόκληση εκ μέρους του H.B. που θα μπορούσε να δικαιολογήσει την επίθεση εναντίον του και ότι, αντίθετα, ο προσφεύγων ήταν εκείνος που είχε προβεί σε προκλητικά σχόλια και χαρακτηρισμούς χωρίς κάποια αφορμή.

Το Δικαστήριο του Στρασβούργου δεν είδε κανένα λόγο να αποκλίνει από αυτή τη διαπίστωση.

Τέλος, όσον αφορά την αναλογικότητα της ποινής, το Δικαστήριο έκρινε ότι δεν ήταν παράλογο να θεωρήσει ότι η ποινή που επιβλήθηκε ήταν σχετικά ήπια και δεν είχε πραγματικά αποτρεπτική επίδραση στην άσκηση της ελευθερίας του προσφεύγοντος.

Το Δικαστήριο έκρινε ότι τα εθνικά δικαστήρια είχαν σταθμίσει τα ανταγωνιστικά δικαιώματα αναφορικά με τα κριτήρια που καθορίζονται στη νομολογία του Δικαστηρίου. Τα δικαστήρια είχαν δώσει σχετικούς και επαρκείς λόγους για να διαπιστωθεί ότι η ποινή που επιβλήθηκε στον προσφεύγοντα ήταν αναγκαία σε μια δημοκρατική κοινωνία και ότι υπήρχε μια λογική σχέση αναλογικότητας μεταξύ της ποινής και του επιδιωκόμενου θεμιτού σκοπού.

Συνεπώς, το ΕΔΔΑ δεν διαπίστωσε παραβίαση της ελευθερίας της έκφρασης, που θεμελιώνεται στο άρθρο 10 της Σύμβασης. (επιμέλεια: echrcaselaw.com).