Αποκλεισμός γυναίκας με μαντήλα από την αίθουσα δικαστηρίου. Δικαίωση από το ΕΔΔΑ.
ΑΠΟΦΑΣΗ
Lachiri κατά Βελγίου 18.09.2018 (αριθ. προσφ. 3413/09)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Ελευθερία θρησκείας και μαντίλα. Αποκλεισμός γυναίκας από την αίθουσα δικαστηρίου, επειδή αρνήθηκε να αφαιρέσει την μαντίλα της στο πλαίσιο νομοθεσίας που απαγόρευε τα καλύμματα κεφαλής. «Περιορισμός» στην άσκηση του δικαιώματος θρησκείας. Ο περιορισμός αυτός κρίθηκε μη αναγκαίος σε μία δημοκρατική κοινωνία, δεδομένου ότι η συμπεριφορά της προσφεύγουσας δεν αποτελούσε – ή δεν μπορούσε να αποτελέσει – απειλή για την ορθή διεξαγωγή της ακρόασης και έτσι να δικαιολογηθεί στο πλαίσιο της διατήρηση της ουδετερότητας του δημόσιου χώρου.
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Η προσφεύγουσα, Hagar Lachiri, είναι υπήκοος του Βελγίου η οποία γεννήθηκε το 1986 και ζει στο Koekelberg (Βέλγιο). Η υπόθεση αφορά τον αποκλεισμό της από δικαστική αίθουσα λόγω της άρνησής της να αφαιρέσει τη χιτζάμπ (μαντίλα).
Η κ. Lachiri, καθώς και άλλα μέλη της οικογένειάς της, ζήτησαν να συμμετάσχουν στις εν λόγω διαδικασίες ως πολιτικοί ενάγοντες ζητώντας αποζημίωση σε μια ποινική υπόθεση κατά την οποία ο αδελφός της είχε αποβιώσει κατ’όν επίθεσης και τραυματισμού του. Το 2007 ο κατηγορούμενος θα εξετάζονταν ενώπιον του Ποινικού Δικαστηρίου κατόπιν κατηγορίας εκ προθέσεως επίθεσης και τραυματισμού ο οποίος είχε προκαλέσει τον θάνατο. Η κ. Lachiri και οι άλλοι πολιτικοί ενάγοντες άσκησαν έφεση κατά της εν λόγω απόφασης, υποστηρίζοντας ότι το αδίκημα έπρεπε να χαρακτηριστεί ως ανθρωποκτονία εκ προθέσεως και ότι ο κατηγορούμενος έπρεπε να δικαστεί από ένα Assize Court. Την ημέρα της ακρόασης ενώπιον του Πλημμελειοδικείου, σύμφωνα με απόφαση του προεδρεύοντος δικαστή, το δικαστήριο ανακοίνωσε στην προσφεύγουσα ότι αυτή δεν μπορούσε να εισέλθει στην αίθουσα συνεδριάσεων αν δεν αφαιρούσε την μαντίλα της. Η κ. Lachiri αρνήθηκε να συμμορφωθεί και δεν παρέστη στην ακροαματική διαδικασία. Στη συνέχεια η προσφεύγουσα άσκησε ανεπιτυχώς αναίρεση στην εν λόγω απόφαση.
Βασιζόμενη στο άρθρο 9 (δικαίωμα στην ελευθερία σκέψης, συνείδησης και θρησκείας), η κ. Lachiri καταγγέλλει ότι ο αποκλεισμός της από την αίθουσα του δικαστηρίου παραβίασε την ελευθερία της να εκφράσει τη θρησκεία της.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Άρθρο 9 (ελευθερία σκέψης, συνείδησης και θρησκείας)
Παρατηρώντας ότι, σύμφωνα με τη νομολογία του, το ένδυμα hijab (μαντίλα που καλύπτει τα μαλλιά και το λαιμό αφήνοντας το πρόσωπο ακάλυπτο) θα μπορούσε να θεωρηθεί ως πράξη «παρακινημένη ή εμπνευσμένη από τη θρησκεία ή από θρησκευτικές πεποιθήσεις».
Το Δικαστήριο έκρινε ότι ο αποκλεισμός της κ. Lachiri από την αίθουσα του δικαστηρίου για το λόγο ότι αρνήθηκε να αφαιρέσει το μαντίλι της ανέρχονταν σε «περιορισμό» στην άσκηση του δικαιώματος να εκδηλώσει τη θρησκεία της. Ο σκοπός του περιορισμού αυτού, ο οποίος στηριζόταν στο άρθρο 759 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, σύμφωνα με τον οποίο τα πρόσωπα που εισέρχονται σε αίθουσα του δικαστηρίου πρέπει να το κάνουν χωρίς να φορούν καλύμματα κεφαλής για να αποφευχθεί μια συμπεριφορά που δεν ήταν σεβαστή προς το δικαστικό σώμα και / ή διαταράσσει την ορθή διεξαγωγή της ακρόασης. Το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο επιδιωκόμενος θεμιτός σκοπός ήταν η «προστασία της δημόσιας τάξης».
Όσον αφορά την αναγκαιότητα του περιορισμού σε μια δημοκρατική κοινωνία, το Δικαστήριο διευκρίνισε αρχικά ότι η ισλαμική μαντίλα ήταν κεφαλής και όχι, όπως στην περίπτωση του S.A.S. κατά Γαλλίας, ένδυμα το οποίο κάλυπτε εξ ολοκλήρου το πρόσωπο με πιθανή εξαίρεση τα μάτια. Στη συνέχεια, σημείωσε ότι η κ. Lachiri ήταν ένας απλώς πολίτης: δεν ήταν εκπρόσωπος του κράτους, και δεν ασκούσε δημόσιο λειτούργημα και ως εκ τούτου δε μπορούσε να δεσμεύεται, λόγω οποιουδήποτε επίσημου καθεστώτος, από την υποχρέωση διακριτικής ευχέρειας στην δημόσια έκφρασης των θρησκευτικών πεποιθήσεών της. Επιπλέον, το Δικαστήριο ανέφερε ότι ενώ ένα δικαστήριο θα μπορούσε να είναι μέρος της «δημόσιας αρένας» σε αντίθεση με τον χώρο εργασίας, για παράδειγμα, δεν ήταν δημόσιος χώρος συγκρίσιμος με ένα κοινό δρόμο ή τετράγωνο. Ένα δικαστήριο ήταν όντως ένα «δημόσιο» θεσμικό όργανο στο οποίο ο σεβασμός της ουδετερότητας προς τις πεποιθήσεις θα μπορούσε να υπερισχύσει της ελεύθερης άσκησης του δικαιώματος εκδήλωσης θρησκείας, όπως στα δημόσια εκπαιδευτικά ιδρύματα. Εν προκειμένω, όμως, ο επιδιωκόμενος σκοπός από τον αποκλεισμό της προσφεύγουσας από την αίθουσα του δικαστηρίου δεν ήταν η διατήρηση της ουδετερότητας του δημόσιου χώρου. Το δικαστήριο επομένως, περιορίστηκε στην εξέταση του κατά πόσον το μέτρο αυτό δικαιολογείται από την σκοπό της διατήρησης της τάξης. Συναφώς, σημείωσε ότι η συμπεριφορά της κ. Lachiri κατά την είσοδό της στην αίθουσα του δικαστηρίου δεν ήταν ασήμαντη και δεν αποτελούσε – ή δεν μπορούσε να αποτελέσει – απειλή για την ορθή διεξαγωγή της ακρόασης.
Κατά συνέπεια, το Δικαστήριο έκρινε ότι η ανάγκη του εν λόγω περιορισμού δεν είχε αποδειχθεί και ότι η παράβαση του δικαιώματος της ελευθερίας της έκφρασης της θρησκείας της κυρίας Lachiri δεν δικαιολογείται σε μια δημοκρατική κοινωνία.
Υπήρξε επομένως παραβίαση του άρθρου 9 της Σύμβασης.
Άρθρο 41 (δίκαιη ικανοποίηση)
Το Δικαστήριο (με έξι ψήφους έναντι μίας) έκρινε ότι το Βέλγιο έπρεπε να καταβάλει στην κυρία Lachiri το ποσό των 1.000 ευρώ (ευρώ) για ηθική βλάβη (επιμέλεια echrcaselaw.com).
