Και τα ομόφυλα ζευγάρια έχουν δικαίωμα στην οικογενειακή συνένωση

ΑΠΟΦΑΣΗ: 

Pajić κατά Κροατίας της 23.02.2016 (αριθ. προσφ. 68453/13)

βλ. εδώ 

ΠΕΡΙΛΗΨΗ:

Σχέση ομόφυλων γυναικών και άδεια παραμονής για οικογενειακή συνένωση. Η σχέση ενός ομόφυλου ζευγαριού, περιέχεται τόσο στην έννοια της «ιδιωτικής ζωής» όσο και στην έννοια της «οικογενειακής ζωής», προστατεύεται δε  από την εμβέλεια του άρθρου 8 της ΕΣΔΑ. Η άρνηση χορήγησης άδειας παραμονής σε αλλοδαπή σύντροφο για οικογενειακή συνένωση με την ημεδαπή σύντροφό της συνιστά παραβίαση του άρθρου 8 αφού στηρίζεται στον σεξουαλικό προσανατολισμό τους σε αντίθεση με όσα ισχύουν για τα ετερόφυλα ζευγάρια. Το ΕΔΔΑ παρατήρησε, ειδικότερα, ότι τα τελευταία χρόνια ένας σημαντικός αριθμός κρατών μελών του Συμβουλίου της Ευρώπης είχαν αναγνωρίσει νομικά τα ομόφυλα ζευγάρια. Ενόψει αυτών των εξελίξεων θα ήταν παράλογο να διατηρηθεί η άποψη ότι, σε αντίθεση με τα ετερόφυλα ζευγάρια, ένα ομόφυλο ζευγάρι δεν θα μπορούσε να απολαύσει το δικαίωμα στην «οικογενειακή ζωή».

ΣΧΟΛΙΟ-ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ:

Η σχέσεις των ομοφύλων προστατεύονται περιλαμβάνονται τόσο στην  οικογενειακή όσο και στην ατομική  ζωή και προστατεύονται ανάλογα. Το κράτος οφείλει να δίνει άδεια παραμονής στον ομόφυλο σύντροφο ώστε να επιτυγχάνεται οικογενειακή συνένωση.

ΔΙΑΤΑΞΗ:

Άρθρο 8 (δικαίωμα στην ατομική και οικογενειακή ζωή) της ΕΣΔΑ.

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ:

Η προσφεύγουσα, DankaPajić, είναι υπήκοος της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, η οποία γεννήθηκε το 1973 και ζει στο Brčko (Βοσνία-Ερζεγοβίνη). Τον Δεκέμβριο του 2011 η κα Pajić υπέβαλε αίτηση για άδεια παραμονής στην Κροατία για λόγους οικογενειακής επανένωσης με την σύντροφό της, την κα D. Β, η οποία ζούσε στο Σίσακ (Κροατία). Ανέφερε κυρίως ότι ήθελε να ζήσει μαζί με την κα D.B., με την οποία διατηρούσαν σχέση εδώ και δύο χρόνια, και με την οποία σχεδίαζε να φτιάξουν μαζί μια οικογένεια και να ξεκινήσουν μια επιχείρηση. Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας, το αστυνομικό τμήμα Sisak διαπίστωσε ότι οι δύο γυναίκες βρίσκονταν σε σχέση από τον Οκτώβριο του 2009 και ότι, προκειμένου να διατηρηθεί η σχέση τους ταξίδευαν συχνά για να συναντηθούν. Το αίτημα για άδεια παραμονής της κας Pajić απορρίφθηκε από το αστυνομικό τμήμα Sisak, το οποίο ισχυρίστηκε πως οι σχετικές απαιτήσεις αναφορικά με τον Κανονισμό περί αλλοδαπών δεν είχαν τηρηθεί. Η προσφυγή της ενώπιον του Υπουργείου Εσωτερικών απορρίφθηκε.

Στη συνέχεια η ίδια άσκησε προσφυγή στο Διοικητικό Δικαστήριο του Ζάγκρεμπ, υποστηρίζοντας ότι υπόκειτο σε διακρίσεις σε σύγκριση με τα ετερόφυλα ζευγάρια τα οποία είχαν τη δυνατότητα να αποκτήσουν την άδεια παραμονής για λόγους οικογενειακής επανένωσης στο πλαίσιο του νόμου περί αλλοδαπών. Το Διοικητικό Δικαστήριο απέρριψε την προσφυγή της, θεωρώντας μεταξύ άλλων, ότι, με δεδομένες τις περιορισμένες νομικές συνέπειες μιας ένωσης ομόφυλων ατόμων, η πιθανή ύπαρξη μιας τέτοιας ένωσης δεν αποτελεί τη βάση για οικογενειακή επανένωση. Τον Μάιο του 2013, το Συνταγματικό Δικαστήριο απέρριψε τη συνταγματική προσφυγή της κας Pajić κατά της αποφάσεως αυτής.

ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…

Το ΕΔΔΑ σημείωσε πως δεν υπήρχε καμία αμφιβολία ότι η σχέση ενός ομόφυλου ζευγαριού, όπως της κ. Pajić, περιέχονταν στην έννοια της «ιδιωτικής ζωής» σύμφωνα με τους σκοπούς του άρθρου 8 της ΕΣΔΑ. Επιπλέον, το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα πραγματικά περιστατικά της υπόθεσης περιέρχονταν στην έννοια της «οικογενειακής ζωής» σύμφωνα με τους σκοπούς του άρθρου 8.

Κατά συνέπεια, εφαρμόζονταν το άρθρο 14 σε συνδυασμό με το άρθρο 8.

Καταλήγοντας στο ανωτέρω συμπέρασμα, το Δικαστήριο παρατήρησε, ειδικότερα, ότι τα τελευταία χρόνια ένας σημαντικός αριθμός κρατών μελών του Συμβουλίου της Ευρώπης είχαν αναγνωρίσει νομικά τα ομόφυλα ζευγάρια. Ενόψει των ανωτέρω εξελίξεων θα ήταν παράλογο να διατηρηθεί η άποψη ότι, σε αντίθεση με τα ετερόφυλα ζευγάρια, ένα ομόφυλο ζευγάρι δεν θα μπορούσε να απολαύσει το δικαίωμα στην «οικογενειακή ζωή». Σε μια πρόσφατη απόφαση, σε άλλη υπόθεση το Δικαστήριο υπογράμμισε την απουσία διάκρισης μεταξύ ομόφυλων ζευγαριών που διατηρούσαν σταθερή σχέση και συζούσαν και εκείνων που – για επαγγελματικούς και κοινωνικούς λόγους – δεν συζούσαν, αφού για τους τελευταίους σε αυτή περίπτωση δεν στερούσε από τα εν λόγω ζευγάρια την σταθερότητα που τους προσέφερε η σχέση, στο πλαίσιο του δικαιώματος της «οικογενειακής ζωής». Ήταν αδιαμφισβήτητο μεταξύ των διαδίκων ότι η κα Pajić διατηρούσε σταθερή σχέση με την D.B. από τον Οκτώβριο του 2009 και ταξίδευε τακτικά στην Κροατία, μένοντας πολλές φορές έως και τρεις μήνες μαζί με την D.B., καθώς αυτός ήταν ο μοναδικός τρόπος να διατηρηθεί η σχέση της με την σύντροφό της, λόγω των σχετικών περιορισμών μετανάστευσης.

Αναφορικά με το ζήτημα του κατά πόσον η κα Pajić είχε υποστεί διακρίσεις, το Δικαστήριο επισήμανε ότι το κροατικό νομικό σύστημα αναγνώριζε και τις εξωσυζυγικές σχέσεις ομόφυλων και ετερόφυλων ζευγαριών. Με τον τρόπο αυτό αναγνωρίζεται γενικά η δυνατότητα δημιουργίας και διατήρησης σταθερής σχέσης και στις δύο κατηγορίες ζευγαριών. Σε κάθε περίπτωση, το Δικαστήριο έκρινε ότι ένας σύντροφος σε μια ομόφυλη σχέση, όπως η κα Pajić, που ζητά χορήγηση άδειας παραμονής για λόγους οικογενειακής επανένωσης στην Κροατία, βρίσκεται σε συγκρίσιμη και μειονεκτικότερη κατάσταση σε μια σχέση με έναν ετερόφυλο σύντροφο, αναφορικά με τον ίδιο σκοπό.

Ωστόσο, οι σχετικές διατάξεις του Κροατικού Νόμου αναφορικά με τους Αλλοδαπούς, έδιναν ουσιαστικά την δυνατότητα αίτησης χορήγησης άδειας παραμονής για λόγους οικογενειακής επανένωσης κυρίως σε ετερόφυλα ζευγάρια, παντρεμένα ή που διατηρούσαν σταθερή εξωσυζυγική σχέση. Με την εξαίρεση από το πεδίο εφαρμογής  του νόμου αναφορικά με το καθεστώς των ομόφυλων ζευγαριών, η νομοθεσία περί των αλλοδαπών εισήγαγε διαφορετική αντιμετώπιση με βάση τις σεξουαλικές προτιμήσεις των ενδιαφερομένων.

Το ΕΔΔΑ απέρριψε το επιχείρημα της κροατικής κυβέρνησης σύμφωνα με το οποίο η κα Pajić δεν βρίσκονταν σε παρόμοια κατάσταση με ένα ετερόφυλο ζευγάρι που διατηρεί εξωσυζυγική σχέση, δεδομένου ότι δεν βρισκόταν σε σχέση με την σύντροφό της πάνω από 3 χρόνια. Το Δικαστήριο τόνισε ότι οι κροατικές αρχές δεν εξέτασαν ενδελεχώς τις σχετικές πραγματικές πτυχές της κατάστασής της, καθώς είχαν επικαλεστεί νομική αδυναμία, στο πλαίσιο του κανονισμού περί αλλοδαπών, απόκτησης άδειας παραμονής για λόγους οικογενειακής επανένωσης με μία ομόφυλη σύντροφο. Επιπλέον, το Δικαστήριο σημείωσε ότι έως ότου η υπόθεση έφτασε ενώπιον του Διοικητικού Εφετείου, η σχέση της κα Pajić με τη σύντροφό της είχε ήδη ξεπεράσει τα 3 χρόνια. Εν κατακλείδι, η προσφεύγουσα αντιμετωπίστηκε διαφορετικά λόγω του σεξουαλικού της προσανατολισμού.

Ως εκ τούτου, η κυβέρνηση όφειλε να αποδείξει ότι η διαφορετική αυτή μεταχείριση και αντιμετώπιση επιδίωκε θεμιτό σκοπό και την ύπαρξη εύλογης σχέσης μεταξύ της αναλογικότητας των μέσων που χρησιμοποιήθηκαν και του επιδιωκόμενου στόχου. Τα Κράτη-Μέλη είχαν μόνο ένα μικρό περιθώριο ελιγμών («περιθώριο εκτίμησης») στις περιπτώσεις όπου υπήρχε διαφορετική αντιμετώπιση και μεταχείριση ανάλογα με το φύλο ή τις σεξουαλικές προτιμήσεις. Κατά συνέπεια έπρεπε να αποδείξει ότι ήταν αναγκαίο, για την επίτευξη του εν λόγω στόχου, η εξαίρεση ορισμένων κατηγοριών- σε αυτή την περίπτωση, ομόφυλα άτομα σε σχέση – από το πεδίο εφαρμογής των σχετικών εθνικών επίμαχων διατάξεων.

Ωστόσο, οι κροατικές αρχές δεν παρείχαν κανέναν τέτοιο λόγο, ούτε οι παρατηρήσεις και τα επιχειρήματα της κροατικής Κυβέρνησης ενώπιον του Δικαστηρίου, ήταν πειστικά για να δικαιολογήσουν τη διαφορά στην μεταχείριση. Αντ’ αυτού, οι σχετικές διατάξεις περί αλλοδαπών προέβλεπαν τον αποκλεισμό ατόμων που διατηρούσαν σχέση με ομόφυλα άτομα από τη δυνατότητα απόκτησης άδειας παραμονής για λόγους οικογενειακής επανένωσης, το οποίο ερχόταν σε αντίθεση με τις αρχές που απορρέουν από τη Σύμβαση.

Το ΕΔΔΑ έκρινε ότι η Κροατία όφειλε να καταβάλει στην κα Pajić 10.000 ευρώ για ηθική του βλάβη και 5.690 ευρώ για δικαστικά έξοδα και δαπάνες.