Η δίκαιη δίκη απαιτεί κλήτευση των διαδίκων

ΑΠΟΦΑΣΗ:

Gankin κ.α. κατά Ρωσίας της 31.05.2016 (αριθ. προσφ. 2430/06, 1454/08, 11670/10 και 12938/12)

βλ. εδώ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ:

Η εκδίκαση εφέσεων από τα δικαστήρια χωρίς να αναφέρεται η αποδεδειγμένη κλήτευση των δικασθέντων ερήμην διαδίκων για την συγκεκριμένη δικάσιμο αποτελεί παραβίαση της πρόσβασης σε δικαστήριο και του δικαιώματος της δίκαιης δίκης. Λαμβάνοντας υπόψη την πάγια νομολογία του, καθώς και τις περιστάσεις των υποθέσεων των προσφευγόντων, το ΕΔΔΑ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η εξέταση των εφέσεων από τα εθνικά  δικαστήρια χωρίς να διαπιστωθεί αν οι διάδικοι είχαν ενημερωθεί για την ημερομηνία και την ώρα της ακροαματικής διαδικασίας, τους στέρησαν την ευκαιρία να παρουσιάσουν αποτελεσματικά τις υποθέσεις τους και να έχουν πρόσβαση σε δικαστήριο.

ΣΧΟΛΙΟ-ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ:

Πολύ σημαντική για τη δίκαιη δίκη και την πρόσβαση σε δικαστήριο η κλήτευση των διαδίκων.

ΔΙΑΤΑΞΗ:

Άρθρο 6§ 1 (δίκαιη δίκη) της ΕΣΔΑ.

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ:

Οι προσφεύγοντες, Vladislav Gankin, Olga Shevchenok, Alexsey Belkin και Mikhail Kiryush­kin, είναι Ρώσοι υπήκοοι.

Σε διάφορες χρονικές περιόδους μεταξύ του 2006 και 2011, οι προσφεύγοντες άσκησαν αγωγές στα πολιτικά δικαστήρια: Ο κ. Gankin προσπάθησε να διεκδικήσει τα επιπρόσθετα καταβεβλημένα τέλη υπηρεσίας, η κα Shevchenok άσκησε αγωγή αδικοπραξίας, ο κ Belkin κατέθεσε αγωγή κατά της τροχαίας και ο κ Kiryushkin άσκησε αγωγή κατά του εργοδότη για παράνομη απόλυση. Τα δικαστήρια έκριναν σε βάρος των προσφευγόντων σε πρώτο βαθμό και όλοι άσκησαν εφέσεις. Η κυβέρνηση δήλωσε ότι στάλθηκαν δικαστικές Κλήσεις σε κάθε προσφεύγοντα γνωστοποιώντας τους το δικαστήριο, είτε με συστημένη επιστολή ή – όπως στην περίπτωση της κας Shevche­nok – με το ταχυδρομείο. Όλοι οι προσφεύγοντες ισχυρίζονται, ωστόσο, ότι δεν έλαβαν τις κλητεύσεις και δεν γνώριζαν την ημερομηνία και τον τόπο εκδίκασης των ενδίκων μέσων τους. Οι ισχυρισμοί των προσφευγόντων απορρίφθηκαν όλοι λόγω της μη παράστασής τους στην δίκη. Όμως οι αποφάσεις του εφετείου δεν περιείχαν καμία πληροφορία σχετικά με την κοινοποίηση Κλήσεων στους προσφεύγοντες.

ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…

Κατ’ αρχάς, το ΕΔΔΑ επανέλαβε ότι οι κανόνες της ρωσικής Πολιτικής Δικονομίας απαιτούσαν τα δικαστήρια να διεξάγουν προφορική ακρόαση σε όλων των ειδών τις υποθέσεις. Ο ρωσικός Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας, όπως ίσχυε κατά τον εν λόγω χρόνο, συνεπώς προέβλεπε την διεξαγωγή ακροάσεων. Το πεδίο εφαρμογής της κατ’ έφεσης εξέτασης της υπόθεσης δεν περιοριζόταν αποκλειστικά σε νομικά αλλά και σε πραγματικά ζητήματα. Οι εύλογες δικαστικές εγγυήσεις βάσει του άρθρου 6, της ΕΣΔΑ, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος υποβολής προφορικών παρατηρήσεων στο δικαστήριο, ήταν, επομένως, τόσο σημαντικές στην κατ’ έφεση δίκη, όσο και στα δικαστήρια του πρώτου βαθμού. Για να έχουν οι εν λόγω εγγυήσεις πρακτικό και πραγματικό αποτέλεσμα, οι διάδικοι όφειλαν να ενημερώνονται εγκαίρως για την εκδίκαση και ακρόαση της υπόθεσής τους ώστε να έχουν τη ευκαιρία να την παρακολουθήσουν, να εξουσιοδοτήσουν δικηγόρο ή να ενημερώσουν το δικαστήριο για την απόφασής τους να μη παραστούν.

Το Δικαστήριο υπενθύμισε, επίσης, ότι δεν ήταν στην δικαιοδοσία του να υποδείξει τον προτιμώμενο τρόπο επικοινωνίας με τους διαδίκους, καθώς υποστήριξε πως τα ρωσικά δικαστήρια ήταν σε καλύτερη θέση να αξιολογήσουν τις πρακτικές (όπως είναι η αξιοπιστία της τοπικής ταχυδρομικής υπηρεσίας, η γεωγραφική απόσταση και κατοικία των διαδίκων και ο διαθέσιμος τεχνικός εξοπλισμός) και να επιλέξουν τα μέσα κοινοποίησης. Όποια και αν είναι η μέθοδος που επιλέχθηκε για να ενημερωθούν οι διάδικοι, τα δικαστήρια είχαν την υποχρέωση να ελέγξουν, με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία, αν είχαν κοινοποιηθεί εκ των προτέρων οι δικαστικές Κλήσεις στους διαδίκους, και σε περίπτωση που δεν έγινε, να αναβληθεί η διαδικασία της ακρόασης. Οι διάδικοι, από την πλευρά τους, είχαν αντίστοιχη υποχρέωση παροχής πληροφοριών σχετικά με το που βρίσκονταν και πως θα μπορούσε το δικαστήριο να επικοινωνήσει μαζί τους και να αναφέρουν τυχόν αλλαγές στα στοιχεία επικοινωνίας τους κατά τη διάρκεια διεξαγωγής της δίκης.

Ωστόσο, υπό τις περιστάσεις των υποθέσεων των προσφευγόντων, τα Εφετεία δεν παρουσίασαν κανένα αποδεικτικό στοιχείο παραλαβής των Κλήσεων από τους προσφεύγοντες και δεν έλεγξαν κατά πόσον θα ήταν απαραίτητο να αναβάλλουν τις ακροάσεις εν αναμονή δικονομικά ορθής κοινοποίησης. Ούτε οι αποφάσεις του εφετείου δεν επισήμαναν τίποτα για τη φύση των νομικών ισχυρισμών των προσφευγόντων, οι οποίες θα μπορούσαν να καταστήσουν την παρουσία τους μη αναγκαία. Αυτή η ελλιπής συλλογιστική από τα εθνικά δικαστήρια δεν θα μπορούσε να γίνει δεκτή ενώπιον των διαδικασιών του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου. Ως εκ τούτου, το Δικαστήριο δεν ήταν σε θέση να εξετάσει τους ισχυρισμούς της κυβέρνησης – ότι δηλαδή, η νομική φύση των ισχυρισμών που κατέθεσαν οι κ Belkin και κ Kiryushkin καθιστούσαν την παρουσία τους περιττή και ότι η κ Shevchenok παρέλειψε να ελέγξει τη ταχυδρομική της θυρίδα η οποία ήταν απρόσιτη ακόμα και στους ταχυδρόμους – το οποίο δεν εξετάστηκε κατά τις εσωτερικές διαδικασίες αλλά αντιθέτως κατατέθηκε για πρώτη φορά ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου.

Λαμβάνοντας υπόψη την πάγια νομολογία του, καθώς και τις περιστάσεις των υποθέσεων των προσφευγόντων, το ΕΔΔΑ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η εξέταση των εφέσεων από τα εθνικά δικαστήρια χωρίς να διαπιστωθεί αν οι διάδικοι είχαν ενημερωθεί για την ημερομηνία και την ώρα της ακροαματικής διαδικασίας, τους στέρησαν την ευκαιρία να παρουσιάσουν αποτελεσματικά τις υποθέσεις τους και να έχουν πρόσβαση σε δικαστήριο. Το Δικαστήριο έκρινε ότι η Ρωσία παραβίασε το άρθρο 6 § 1 της ΕΣΔΑ και όφειλε να καταβάλει σε κάθε προσφεύγοντα 1.500 ευρώ για την ηθική του βλάβη και 35 ευρώ στον κ. Gankin και 44 ευρώ στον κ Kiryushkin για δικαστικά έξοδα και δαπάνες.