Η αρχή της μη αυτοενοχοποίησης και η κατάθεση ως μάρτυρα πρώην κατηγορουμένου
ΑΠΟΦΑΣΗ
Wanner κατά Γερμανίας της 22.11.2018 (αριθμ. Προσφ. 26892/12)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Αρχή της μη αυτοενοχοποίησης. Κατάθεση ως μάρτυρα πρώην κατηγορουμένου. Κατηγορούμενος που καταδικάστηκε αμετάκλητα κλήθηκε στη συνέχεια να καταθέσει ως μάρτυρας για τους άγνωστους συνεργούς του. Υποχρέωση καθήκοντος αληθείας στη μαρτυρική κατάθεση. Όταν ο καταδικασθείς αμετακλήτως δεν διατρέχει κίνδυνο περαιτέρω δίωξης το δικαίωμά του μη αυτοενοχοποίησης δεν διατρέχει κανένα κίνδυνο και ως εκ τούτου δεν παραβιάζεται το δικαίωμά του αυτό από την κατάθεσή του ως μάρτυρας.
ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο 6
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Ο προσφεύγων Dieter Wanner, είναι Γερμανός υπήκοος, ο οποίος γεννήθηκε το 1978 και ζει στο Schutterwald.
Στις 23.03.2007 το Επαρχιακό Δικαστήριο καταδίκασε τον κ. Wanner, μεταξύ άλλων, για επίθεση, η οποία διαπράχθηκε από κοινού με τρίτους. Διαπίστωσε ότι τη νύχτα της 29ης Απριλίου 2006, ο ίδιος και τρεις άγνωστοι είχαν εισέλθει στο διαμέρισμα του θύματος και, ενώ τον χτυπούσαν και τον κλωτσούσαν, του ζητούσαν να τους επιστρέψει 3.500 ευρώ. Ο κ. Wanner άσκησε έφεση αλλά την απέσυρε ενώπιον του περιφερειακού δικαστηρίου.
Κατόπιν αιτήματος του εισαγγελέα, ο προσφεύγων εξετάστηκε τον Σεπτέμβριο του 2007 ως μάρτυρας από τον ανακριτή στη διαδικασία κατά των άγνωστων συνεργών του. Ο δικαστής τον ενημέρωσε ότι, ως μάρτυρας, έπρεπε να πει την αλήθεια. Ο κ. Wanner υποστήριξε ότι δεν ήταν στη σκηνή του εγκλήματος και κατά συνέπεια δεν μπορούσε να πει τίποτα για όσους είχαν συμμετάσχει στην επίθεση.
Στη συνέχεια, κατηγορήθηκε ότι έδωσε ψευδή μαρτυρία ενώ δεν είχε ορκιστεί. Στην πρωτοβάθμια διαδικασία ενώπιον του Επαρχιακού Δικαστηρίου απαλλάχθηκε από τις εν λόγω κατηγορίες. Στην κατ’ έφεση διαδικασία, ωστόσο, καταδικάστηκε επειδή έδωσε ψευδή μαρτυρία παρ’ όλο που δεν ορκίστηκε και καταδικάστηκε σε φυλάκιση έξι μηνών με αναστολή. Το Περιφερειακό Δικαστήριο έκρινε ότι δεν υπήρχε κίνδυνος νέας δίωξης επειδή η καταδίκη του κ. Wanner είχε καταστεί αμετάκλητη. Κατά συνέπεια, δεν υπήρχε ανάγκη να ενημερωθεί για το δικαίωμά του να μην παράσχει απαντήσεις με τις οποίες μπορούσε να ενοχοποιηθεί.
Η αναίρεση του προσφεύγοντος και η συνταγματική καταγγελία του απορρίφθηκαν.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Άρθρο 6
Κατά το ΕΔΔΑ όταν ένα πρόσωπο αποκτά την ιδιότητα του υπόπτου, εφαρμόζονται οι εγγυήσεις του άρθρου 6, όχι μόνον όταν του ασκηθεί ποινική δίωξη επισήμως αλλά και όταν οι εγχώριες αρχές έχουν εύλογους λόγους υποψίας σε βάρος του για διάπραξη αδικήματος. Κατά συνέπεια, το Δικαστήριο έχει διαπιστώσει ότι ακόμη και αν διεξάγεται ανάκριση ενώ ο ύποπτος, είναι τυπικά μάρτυρας, απολαμβάνει τα προνόμια βάσει του άρθρου 6 της Σύμβασης.
Το Δικαστήριο επανέλαβε ότι το δικαίωμα μη αυτοενοχοποίησης συνδέεται στενά με το τεκμήριο αθωότητας που περιέχεται στο άρθρο 6 παρ. 2 της ΕΣΔΑ. Το ΕΔΔΑ έκρινε επίσης, σύμφωνα με την ανάγκη εξασφάλισης πρακτικής και αποτελεσματικότητας του δικαιώματος που εγγυάται το άρθρο 6 § 2, ότι το τεκμήριο αθωότητας μπορεί να εφαρμοστεί και μετά το πέρας της διαδικασίας. Ωστόσο, η προστασία που παρέχεται από το τεκμήριο αθωότητας παύει όταν ένας κατηγορούμενος έχει αποδειχθεί αμετάκλητα ένοχος για το αδίκημα.
Όσον αφορά το πρώτο μέρος της καταγγελίας του προσφεύγοντος, στο οποίο υποστήριζε ότι η πραγματική και αληθινή κατάθεση των γεγονότων ως μάρτυρα θα μπορούσε να οδηγήσει σε περαιτέρω ποινική δίωξη σε βάρος του για αδικήματα για τα οποία δεν είχε ακόμα καταδικαστεί, το Δικαστήριο έκρινε ότι το άρθρο 6 (ποινικό σκέλος) δεν είχε εφαρμογή. Τα πραγματικά περιστατικά της υπόθεσης δεν υποστηρίζουν τον ισχυρισμό του ότι διακινδύνευε να διωχθεί για περαιτέρω αδικήματα. Η εξέταση του ως μάρτυρας κατά τη διαδικασία κατά των άγνωστων συνεργατών του για την επίθεση για την οποία είχε ήδη καταδικαστεί είχε ως σκοπό τον εντοπισμό των εν λόγω συνεργατών. Ως εκ τούτου, ο κ. Wanner δεν μπορούσε να θεωρηθεί ότι είχε «κατηγορηθεί» για ποινικό αδίκημα κατά την έννοια του άρθρου 6 § 1.
Όσον αφορά τον ισχυρισμό του ότι οι αρχές είχαν την πρόθεση να τον αναγκάσουν να προβεί σε μια αναδρομική ομολογία μετά την περάτωση της ποινικής διαδικασίας εναντίον του, το Δικαστήριο σημείωσε ότι δεν υπήρχε νομική δυνατότητα να διωχθεί εκ νέου για τη συμμετοχή του καθώς η απόφαση του Επαρχιακού Δικαστηρίου κατέστη αμετάκλητη. Νομικά, δεν επηρεάζονταν ουσιαστικά από την υποχρέωσή του ως μάρτυρα πλέον να απαντήσει στις ερωτήσεις του δικαστή.
Κατά συνέπεια, το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν μπορούσε να επικαλεστεί το δικαίωμά του μη αυτοενοχοποίησης καθώς δεν διέτρεχε πλέον κανένα κίνδυνο περαιτέρω δίωξης.
Η αποτελεσματική απονομή δικαιοσύνης απαιτούσε από τον μάρτυρα να συμμορφώνεται με το καθήκον αληθείας και να καταθέτει σύμφωνα με την ποινική δικονομία. Το άρθρο 6 δεν προσφέρει επιπρόσθετα προνόμια σε έναν πρώην κατηγορούμενο, του οποίου η καταδίκη είχε καταστεί αμετάκλητη, όσον αφορά την υποχρέωσή του να καταθέσει ως μάρτυρας σχετικά με το έγκλημα για το οποίο καταδικάστηκε. Κατά συνέπεια, το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι το άρθρο 6 δεν εφαρμόζονταν στην υπόθεση του Wanner σχετικά με το γεγονός ότι οι αρχές είχαν την πρόθεση να τον υποχρεώσουν να προβεί σε αναδρομική ομολογία.
Έτσι, το Δικαστήριο έκρινε ότι το παράπονό του για παραβίαση του άρθρου 6 ήταν ασυμβίβαστο ratione materiae με τις διατάξεις της σύμβασης και, ως εκ τούτου, αποφάσισε να χαρακτηρίσει αυτό το μέρος της προσφυγής ως απαράδεκτο(επιμέλεια echrcaselaw.com).
