Η εξάντληση των ενδίκων μέσων στα εθνικά δικαστήρια αναγκαία προϋπόθεση για την προσφυγή στο Στρασβούργο
ΑΠΟΦΑΣΗ
Charron και Merle–Montet κατά Γαλλίας της 08.02.2018 (αριθμ. προσφ. 22612/15)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Ομόφυλο ζευγάρι γυναικών και ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή. Αποκλεισμός του ζευγαριού από την ανωτέρω διαδικασία και ζητήματα παραβίασης της απαγόρευση διακρίσεων και του δικαιώματος σεβασμού της ιδιωτικής ζωής. Μη εξέταση των ζητημάτων λόγω μη εξάντλησης των εσωτερικών ενδίκων μέσων επειδή οι προσφεύγουσες δεν άσκησαν αίτηση ενώπιον των διοικητικών δικαστηρίων για να ακυρώσουν την απόφαση του Νοσοκομείου της Τουλούζης για κατάχρηση εξουσίας Η προσφυγή απορρίφθηκε σύμφωνα με το άρθρο 35 §§ 1 και 4 της Σύμβασης.
ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
Άρθρο 14
Άρθρο 8
Άρθρο 35
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Οι προσφεύγουσες είναι υπήκοοι της Γαλλίας οι οποίες γεννήθηκαν το 1982 και 1986 αντιστοίχως και ζουν στο Montauban (Γαλλία). Παντρεύτηκαν στις 3 Μαΐου 2014.
Επιθυμώντας να αποκτήσουν μαζί ένα παιδί, η κα Charron και η κ. Merle-Montet αποφάσισαν να απευθυνθούν στις ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή. Τον Δεκέμβριο του 2014 υπέβαλαν στο Ιατρικό Κέντρο Αναπαραγωγικής Βοήθειας του Νοσοκομείου της Τουλούζης, αίτηση για πληροφορίες σχετικά με τη διαδικασία πρόσβασης στη ιατρικώς βοηθούμενη αναπαραγωγή με τη μορφή της τεχνητής γονιμοποίησης ή γονιμοποίησης in vitro.
Στις 15 Δεκεμβρίου 2014 ο Δρ F.L. απάντησε ότι δεν μπορούσε να προσχωρήσει στο αίτημά τους με το σκεπτικό ότι «Ο νόμος για τη βιοηθική που ισχύει σήμερα στη Γαλλία δεν επιτρέπει την παροχή ιατρικών παροχών για τα ζευγάρια ιδίου φύλου» (άρθρο L. 2141-2 του κώδικα δημόσιας υγείας).
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Το Δικαστήριο σημείωσε ότι η απόφαση του νοσοκομείου της Τουλούζης, της 15ης Δεκεμβρίου 2014, με την οποία απέρριπτε το αίτημα πρόσβασης σε ιατρική υποβοηθούμενη αναπαραγωγή ήταν ατομική διοικητική απόφαση, η οποία θα μπορούσε να ακυρωθεί σε περίπτωση προσφυγής για κατάχρηση εξουσίας ενώπιον των διοικητικών δικαστηρίων.
Ωστόσο, η κ. Charron και η κ. Merle-Montet δεν είχαν χρησιμοποιήσει το εν λόγω διορθωτικό μέτρο, θεωρώντας ότι αυτό θα ήταν αναποτελεσματικό ενόψει της αιτιολογίας της απόφασης του Συνταγματικού Συμβουλίου αριθ. 2013-669 DC της 17 Μαΐου 2013. Το κύριο ερώτημα ήταν κατά πόσον οι προσφεύγουσες μπορούσαν να υποστηρίξουν έγκυρα ότι το εν λόγω διορθωτικό μέτρο ήταν αναποτελεσματικό.
Στο πλαίσιο αυτό, το Δικαστήριο σημείωσε ότι η απόφαση αριθ. 2013-669 αφορούσε το Συνταγματικό Συμβούλιο και την εξέταση του αιτήματος σχετικά με τη συνταγματικότητα του νόμου που «επέτρεπε στα ζευγάρια του ιδίου φύλου να παντρευτούν» και όχι το άρθρο L. 2141-2 του Κώδικα Δημόσιας Υγείας. Παρ όλο που η απόφαση του Συμβουλίου έθιξε το ζήτημα της συμμόρφωσης με τη συνταγματική αρχή της ισότητας της διαφοροποίησης μεταξύ των ομοφυλοφίλων ζευγαριών και των ετεροφυλόφιλων ζευγαριών που προκύπτουν από το άρθρο L. 2141-2, και επομένως ασχολήθηκε με το ζήτημα του κατά πόσον υπήρξε ή όχι διάκριση μολονότι αντιμετώπισε μόνο έμμεσα το ζήτημα αυτό, διότι η υποβληθείσα αίτηση δεν σχετίζονταν με την εν λόγω διάταξη του Κώδικα Δημόσιας Υγείας, αλλά και με το νόμο που επέτρεπε στα ζευγάρια του ιδίου φύλου να παντρεύονται. Ούτε το Συνταγματικό Δικαστήριο αντιμετώπισε, έστω και εμμέσως, το ζήτημα της συμμόρφωσης του άρθρου L. 2141-2 με το συνταγματικό δικαίωμα σε μια συνήθη οικογενειακή ζωή και στον σεβασμό της ιδιωτικής ζωής.
Ωστόσο, η προσφυγή που υποβλήθηκε στο Δικαστήριο βασίστηκε στην απαγόρευση των διακρίσεων που προβλέπεται στο άρθρο 14 της Σύμβασης σε συνδυασμό με το δικαίωμα σεβασμού της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής βάση του άρθρου 8.
Επιπλέον, ο έλεγχος της συμμόρφωσης των ατομικών μέτρων με τη σύμβαση, όπως διενεργήθηκε από «τα κοινά δικαστήρια» ήταν διαφορετικός από τον έλεγχο της συμμόρφωσης του νόμου με το Σύνταγμα που διεξήχθη από το Συνταγματικό Συμβούλιο: μέτρο που υιοθετήθηκε σύμφωνα με νόμο, του οποίου η συμμόρφωση με τις συνταγματικές διατάξεις που προστατεύουν τα θεμελιώδη δικαιώματα μπορούσε να χαρακτηριστεί ασυμβίβαστο με τα ίδια δικαιώματα που διαφυλάσσει η Σύμβαση, για παράδειγμα, λόγω του δυσανάλογου χαρακτήρα του υπό τις συγκεκριμένες περιστάσεις μιας υπόθεσης.
Με άλλα λόγια, αν και οι πιθανότητες επιτυχίας μιας αίτησης για την ακύρωση απόφασης του Νοσοκομείου της Τουλούζης για κατάχρηση εξουσίας βάσει των άρθρων 8 και 14 της Σύμβασης είχε ενδεχομένως μειωθεί από την απόφαση του Συνταγματικού Συμβουλίου, δεν θα ήταν «προφανώς καταδικασμένη για αποτυχία».
Επιπλέον, το Δικαστήριο επανέλαβε ότι η υποχρέωση εξάντλησης των εσωτερικών μέσων έννομης προστασίας είχε ως σκοπό, μεταξύ άλλων, να δοθεί στα κράτη μέλη η δυνατότητα να διορθώσουν την κατάσταση η οποία αποτέλεσε το αντικείμενο του Δικαστηρίου πριν να αναγκαστούν να απαντήσουν για τις πράξεις τους ενώπιον διεθνούς οργανισμού. Αυτή η αρχή ήταν ιδιαίτερα σημαντική σε περίπτωση καταγγελιών βάσει του άρθρου 8 είτε από μόνο του είτε σε συνδυασμό με το Άρθρο 14. Πράγματι, ήταν ζωτικής σημασίας, όταν το Δικαστήριο αντιμετώπισε το πολύπλοκο και λεπτό ζήτημα επίτευξης ισορροπίας μεταξύ των ανταγωνιστικών δικαιωμάτων και των συμφερόντων κατά την εφαρμογή της διάταξης, αυτή η άσκηση εξισορρόπησης να έχει προηγουμένως διεξαχθεί από τα εθνικά δικαστήρια, δεδομένου ότι τα τελευταία ήταν καταρχήν σε καλύτερη θέση να το πράξουν. Τα εθνικά δικαστήρια δεν είχαν ακόμη επιδικάσει προσφυγές κατά αποφάσεων για την άρνηση πρόσβασης ζευγαριών του ίδιου φύλου σε ιατρική υποβοηθούμενη αναπαραγωγή σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου L. 2141-2 του κώδικα δημόσιας υγείας.
Λόγω της σημασίας της αρχής της επικουρικότητας, το Δικαστήριο έκρινε ότι λόγω του ότι οι προσφεύγουσες δεν άσκησαν αίτηση ενώπιον των διοικητικών δικαστηρίων για να ακυρώσουν την απόφαση του Νοσοκομείου της Τουλούζης για κατάχρηση εξουσίας, δεν είχαν εξαντλήσει όλες τις εγχώριες ένδικες διαδικασίες κατά την έννοια του άρθρου 35 § 1 της Σύμβασης. Συνεπώς, η προσφυγή απορρίφθηκε σύμφωνα με το άρθρο 35 §§ 1 και 4 της Σύμβασης (επιμέλεια echrcaselaw.com).
