Αιφνίδια παρεμπόδιση ιδιοκτητών στην επίσκεψη και διαχείριση των ακινήτων τους
ΑΠΟΦΑΣΗ
Sandu κ.λπ. κατά της Δημοκρατίας της Μολδαβίας και και της Ρωσίας της 17.07.2018 (αριθ. προσφ.21034/05)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Γεωργοί από τη Μολδαβία που ζούσαν στη μια πλευρά του ποταμού Δνείστερου διέθεταν ιδιόκτητα χωράφια στην άλλη πλευρά του ποταμού που ανήκε στην αυτοανακηρυχθείσα Δημοκρατία της Υπερδνειστερίας (MRT). Το 1998 οι αρχές της MRT ζήτησαν φόρους και τέλη για τα ακίνητα αυτά και στη συνέχεια αμφισβήτησαν την ιδιοκτησία τους. Το ΕΔΔΑ αποφάσισε ότι υπήρξε παραβίαση του άρθρου 1 του Πρώτου Πρωτοκόλλου (προστασία της ιδιοκτησίας) γιατί οι ιδιοκτήτες ακινήτων από τη Μολδαβία παρεμποδίζοντο να ασκήσουν τα δικαιώματα που απορρέουν από την ιδιοκτησία τους από τις «αρχές της MRT» που ενισχύοντο από τη Ρωσία.
ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
Άρθρο 1 του Πρώτου Πρωτοκόλλου
Άρθρο 13
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Η υπόθεση προέκυψε από οκτώ προσφυγές 1.646 ατόμων και τριών εταιρειών, Posedo-Agro S.R.L., Agro-Tiras S.R.L. και Agro-S.A.V.V.A. S.R.L. Οι προσφεύγοντες ζουν σε πέντε χωριά στην αριστερή όχθη του ποταμού Δνείστερου και βρίσκονται υπό τον έλεγχο της Μολδαβίας. Διαθέτουν γη που βρίσκεται στην άλλη πλευρά ενός δρόμου, περιοχή η οποία ελέγχεται από την αυτοανακηρυχθείσα «Μολδαβική Δημοκρατία της Υπερδνειστερίας» (MRT).
Καλλιεργούσαν τη γη χωρίς εμπόδια από το 1992 έως το 1998, όταν οι αρχές της «MRT» δημιούργησαν «συνοριακούς» σταθμούς ελέγχου και οι προσφεύγοντες έπρεπε να πληρώνουν διάφορους φόρους και τέλη. Το 2004, οι αρχές «MRT» δήλωσαν ότι η εν λόγω έκταση ήταν ιδιοκτησία της και ζήτησαν από τους προσφεύγοντες ενοίκιο. Οι προσφεύγοντες αρνήθηκαν να υπογράψουν συμβάσεις μίσθωσης για ακίνητα που ήταν ήδη δικά τους και ως εκ τούτου δεν είχαν πλέον πρόσβαση στη γη τους. Η συγκομιδή του 2004 χάθηκε και κατασχέθηκαν ορισμένα γεωργικά μηχανήματα.
Οι προσφεύγοντες παραπονέθηκαν ενώπιον των «αρχών MRT», των αρχών της Μολδαβίας, στη Ρωσική Πρεσβεία στη Μολδαβία και στον Οργανισμό για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη.
Οι τρεις προσφεύγουσες εταιρείες νοίκιαζαν έκταση από ιδιώτες η οποία βρίσκονταν στα ίδια χωριά. Τα ζητήματα που είχαν με τις αρχές της MRT περιλάμβαναν την επιβολή προστίμου για τη λήψη εξοπλισμού πέρα από το δρόμο χωρίς να δηλωθεί στις αρχές “MRT”, την κατάσχεση του εξοπλισμού ή την απαγόρευση πρόσβασης στην εν λόγω έκταση.
Οι αρχές της Μολδαβίας έλαβαν διάφορα μέτρα για να βοηθήσουν τα άτομα που επλήγησαν από διάφορες ενέργειες της “MRT”. Τα μέτρα περιλάμβαναν αποζημίωση για την έλλειψη πρόσβασης στην εν λόγω γη και την διαπραγμάτευση το 2006 ενός προσωρινού συστήματος καταχώρισης “MRT” για τους ιδιοκτήτες, το οποίο θα τους επέτρεπε να καλλιεργούν τη γη και να απαλλάσσονται από την καταβολή των πληρωμών στην “MRT”. Η προσωρινή εγγραφή θα ανανεώνονταν κάθε χρόνο στις διαπραγματεύσεις μεταξύ της Μολδαβίας και “MRT”.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Άρθρο 1 του Πρώτου Πρωτοκόλλου
Το Δικαστήριο διέγραψε 172 προσφυγές λόγω έλλειψης λεπτομερών πληροφοριών σχετικά με τις υποθέσεις αυτές. Στηριζόμενο σε παλαιότερες αιτήσεις που αφορούσαν το «MRT», όπως Ilaşcu κ.α. κατά Μολδαβίας και Ρωσίας και Catan και λοιποί κατά της Δημοκρατίας της Μολδαβίας και της Ρωσίας, διαπίστωσε ότι τόσο η Μολδαβία όσο και η Ρωσία ήταν αρμόδιες για την υπόθεση και, ως εκ τούτου, μπορούσαν να θεωρηθούν υπεύθυνες για τις καταγγελίες.
Το Δικαστήριο έκρινε ότι παραβιάσθηκαν τα δικαιώματα ιδιοκτησίας των προσφευγόντων καθώς δεν υπήρξε νόμιμη βάση για «τις αρχές MRT» να ζητήσουν να συνάψουν συμφωνίες μίσθωσης για τη γη, η οποία ήδη τους ανήκε, ή να τους αρνηθεί την πρόσβαση σε αυτή τη γη.
Κατά τον προσδιορισμό της ευθύνης κάθε χώρας για την παραβίαση, έκρινε ότι η Μολδαβία, παρόλο που δεν είχε κανένα αποτελεσματικό έλεγχο επί της “MRT”, είχε ακόμα μια «θετική υποχρέωση» να λάβει διπλωματικά, οικονομικά, δικαστικά και άλλα μέτρα, τα οποία ήταν εξίσου δυνατά και σύμφωνα με το ισχύον διεθνές δίκαιο.
Όσον αφορά τις ενέργειες της Μολδαβίας, το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι είχε λάβει τέτοια μέτρα, τόσο γενικά με στόχο την αποκατάσταση του ελέγχου της περιοχής και όσο και σχετικά με την αποζημίωση όσων επηρεάζονταν από τους περιορισμούς στην ευρύτερη περιοχή. Ως εκ τούτου, η Μολδαβία εκπλήρωσε τις υποχρεώσεις της βάσει της Σύμβασης.
Όσον αφορά τη Ρωσία, το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι παρέσχε ζωτική βοήθεια στην “MRT”, τόσο στρατιωτικά όσο και οικονομικά, έτσι ώστε η ” MRT” δεν θα μπορούσε να επιβιώσει χωρίς τέτοια στήριξη. Αυτό το γεγονός μετέθετε την ευθύνη στη Ρωσία βάσει της Σύμβασης και για το λόγο αυτό το κράτος ήταν υπεύθυνο για την παραβίαση των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας των προσφευγόντων που διαπιστώθηκαν στην παρούσα υπόθεση.
Άρθρο 13
Το Δικαστήριο διαπίστωσε για πρώτη φορά ότι υπήρξε παραβίαση των δικαιωμάτων των προσφευγόντων βάσει της διάταξης αυτής καθώς δεν είχαν κανένα αποτελεσματικό ένδικο μέσο για την επίλυση του προβλήματός τους.
Από την πλευρά της, η Μολδαβία δεν ήταν υπεύθυνη για την παραβίαση, καθώς είχε συστήσει μια σειρά δικαστικών, ερευνητικών αρχών που εργάστηκαν παράλληλα με εκείνες που δημιουργήθηκαν από την “MRT”. Οι αρχές της Μολδαβίας είχαν επίσης διαπραγματευθεί διάφορες μεθόδους προστασίας των δικαιωμάτων των προσφευγόντων και είχαν επιτύχει βελτίωση της κατάστασής τους το 2006.
Το Δικαστήριο απέρριψε μια ένσταση που έθεσε η ρωσική κυβέρνηση ότι οι προσφεύγοντες δεν είχαν εξαντλήσει τα ένδικα μέσα που έχουν στη διάθεσή τους στη Ρωσία. Σημείωσε ότι η κυβέρνηση δεν είχε δηλώσει ποια από τα δικαστήριά της ήταν αρμόδια για την “MRT” ή ποια θα ήταν η νομική βάση εξέτασης αυτών των καταγγελιών. Επιπλέον, συνέχισε να αρνείται ότι είχε άμεση συμμετοχή στη σύγκρουση στην περιοχή.
Ως εκ τούτου, το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η Ρωσική Ομοσπονδία ήταν επίσης υπεύθυνη για τη παραβίαση του άρθρου 13 σε συνδυασμό με το άρθρο 1 του πρωτοκόλλου αριθ. 1.
Δίκαιη ικανοποίηση (άρθρο 41)
Το Δικαστήριο έκρινε ότι η Ρωσία οφείλει να καταβάλει σε κάθε προσφεύγοντα 1.500 ευρώ για ηθική βλάβη, εκτός από τρεις προσφεύγοντες που απέσυραν τις προσφυγές τους.
Απονεμήθηκαν 115.300 ευρώ στην Agro-Tiras S.R.L. και 80.500 ευρώ στην εταιρεία Agro-S.A.V.V.A. S.R.L. για αποζημίωση και 50.000 ευρώ υπό την ίδια διεύθυνση της Posedo-Agro S.R.L., για να καταβληθούν στη διάδοχή της Serghei Popa FP. Επίσης, απένειμε σε κάθε προσφεύγουσα εταιρεία 5.000 ευρώ για ηθική βλάβη.
Καταδίκασε στη Ρωσία να καταβάλει έξοδα και δαπάνες ύψους 20.000 ευρώ για όλους τους προσφεύγοντες.
Ξεχωριστή γνώμη
Ο δικαστής Dedov εξέφρασε αντίθετη γνώμη, η οποία επισυνάπτεται στην απόφαση (επιμέλεια echrcaselaw.com).
