Η βίαιη σύλληψη δικηγόρου – διαδηλωτή από αστυνομικούς συνιστά εξευτελιστική μεταχείριση. Παραβιάσεις της ΕΣΔΑ από συλλήψεις και ολονύκτια κράτηση διαδηλωτών

ΑΠΟΦΑΣΗ

Navalnyy και Gunko κατά Ρωσίας της 10.11.2020 (αριθ. προσφ. 75186/12)

Βλ. εδώ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Σύλληψη δύο διαδηλωτών στην πλατεία Bolotnaya της Ρωσίας, τον Μάιο του 2012, κατά τη διάρκεια πολιτικής διαδήλωσης κατά της κυβέρνησης. Ολονύχτια κράτησή τους σε αστυνομικό τμήμα και διοικητική καταδίκη για παραβίαση νόμιμων αστυνομικών εντολών.

Ο ένας από τους διαδηλωτές, ο Aleksey Navalnyy, δικηγόρος και πολιτικός ακτιβιστής, ισχυρίστηκε στην προσφυγή του στο ΕΔΔΑ ότι ένας αστυνομικός είχε προβεί σε χρήση υπερβολικής βίας κατά τη σύλληψή του. Επίσης, και οι δύο προσφεύγοντες διαδηλωτές ισχυρίστηκαν ότι η σύλληψή τους και η ολονύχτια κράτηση τους ήταν αδικαιολόγητη και αυθαίρετη, ότι οι διοικητικές διαδικασίες εναντίον τους ήταν άδικες, ότι η διάλυση της διαδήλωσης, η σύλληψή τους και η επακόλουθη καταδίκη τους ήταν δυσανάλογη και, ότι αυτές οι παραβιάσεις των δικαιωμάτων τους είχαν σκοπό να υπονομεύσουν την ελευθερία του συνέρχεσθαι.

Οι διαμαρτυρίες της αντιπολίτευσης του Μαΐου 2012 και οι επακόλουθες αναταραχές στο κέντρο της Μόσχας, βρέθηκαν στο επίκεντρο πολλών προηγούμενων υποθέσεων που εξετάστηκαν από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

Το Στρασβούργο έκρινε ομόφωνα ότι υπήρξε εξευτελιστική μεταχείριση (άρθρο 3 της ΕΣΔΑ) σε βάρος του κ. Navalnyy, για την βίαιη συμπεριφορά των αστυνομικών σε βάρος του. Στο διαδίκτυο αναρτήθηκε  βίντεο στο οποίο αποτυπώνεται η σύλληψή του. Τα πλάνα έδειχναν ότι η βία που χρησιμοποίησαν οι αστυνομικοί, στρίβοντας το χέρι του και κάνοντάς τον να ουρλιάξει, δεν ήταν απολύτως απαραίτητη ώστε να τον πείσουν να έρθει στο αστυνομικό τμήμα καθώς δεν είχε επιδείξει ορατή αντίσταση.

Όσον αφορά τις υπόλοιπες καταγγελίες, το Δικαστήριο διαπίστωσε παραβιάσεις σε βάρος και των δύο προσφευγόντων: α) του δικαιώματος στην ασφάλεια και ελευθερία (άρθρο 5), β) του δικαιώματος σε δίκαιη δίκη (άρθρο 6 § 1) όσον αφορά το δίκαιο χαρακτήρα της διοικητικής διαδικασίας επειδή τα δικαστήρια έκριναν μονομερώς με βάση τις καταθέσεις και έγγραφα των αστυνομικών αρνούμενα να δεχθούν αποδεικτικά στοιχεία των προσφευγόντων και γ) της ελευθερίας του συνέρχεσθαι (άρθρο 11) γιατί η βάναυση σύλληψη του πρώτου προσφεύγοντος και οι διοικητικές καταδίκες των προσφευγόντων μπορούσαν να αποθαρρύνουν πολίτες για συμμετοχή σε πολιτικές συγκεντρώσεις διαμαρτυριών.

Το ΕΔΔΑ επιδίκασε ποσά 8.500 ευρώ και 7.500 ευρώ αντίστοιχα στους προσφεύγοντες για ηθική βλάβη.

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ

Οι προσφεύγοντες Aleksey Anatolyevich Navalnyy και Vadim Borisovich Gunko, είναι Ρώσοι υπήκοοι, οι οποίοι γεννήθηκαν το 1976 και το 1960, αντίστοιχα, και ζουν στη Μόσχα.

Οι προσφεύγοντες συμμετείχαν σε διαδήλωση στις 6 Μαΐου 2012 στην πλατεία Bolotnaya για να διαμαρτυρηθούν για  τις φερόμενες ως νοθευμένες προεδρικές εκλογές. Η επίσημα εγκεκριμένη διαμαρτυρία ήταν ειρηνική μέχρι ωσότου η αστυνομία έλαβε μέτρα για τον έλεγχο του πλήθους, με αποτέλεσμα την πρόκληση αναστάτωσης και συγκρούσεων.

Και οι δύο προσφεύγοντες συνελήφθησαν κατά τη διάρκεια της αναταραχής, μεταφέρθηκαν σε αστυνομικό τμήμα της Μόσχας και τέθηκαν υπό  διοικητική κράτηση κατηγορούμενοι για παράβαση νόμιμης αστυνομικής εντολής. Παρουσιάστηκαν  ενώπιον δικαστή την επόμενη μέρα και καταδικάστηκαν σύμφωνα με τις κατηγορίες.

Ο δικαστής που εξέτασε την υπόθεση του κ. Navalnyy διαπίστωσε ότι αυτός κάλεσε τους διαδηλωτές να μην εγκαταλείψουν το χώρο μετά τη διαδήλωση και να αγνοήσουν τις αστυνομικές εντολές. Του επιβλήθηκε πρόστιμο. Ο δικαστής ο οποίος εξέταζε την υπόθεση του κ. Gunko διαπίστωσε ότι είχε προσπαθήσει να περάσει πίσω από αστυνομική κορδέλα  ενεργώντας επιθετικά, φωνάζοντας συνθήματα και προσπάθησε να παρεμποδίσει την κυκλοφορία. Καταδικάστηκε σε 24ωρη διοικητική κράτηση.

Και οι δύο προσφεύγοντες άσκησαν έφεση κατά των αποφάσεων αυτών. Σε όλη τη διάρκεια της διαδικασίας ο κ. Navalnyy ισχυρίστηκε ότι είχε συλληφθεί στη διαδρομή προς μια εξέδρα στην οποία επρόκειτο να εκφωνήσει ομιλία, χωρίς να του δοθεί προηγούμενη προειδοποίηση ή εντολή από τις αστυνομικές αρχές. Παρουσίασε βίντεο το οποίο έδειχνε τη σύλληψή του, και συγκεκριμένα ότι ένας αστυνομικός τον είχε σπρώξει μέχρι το αστυνομικό τμήμα, ενώ του είχε στρίψει το χέρι και τον είχε αναγκάσει να περπατήσει σκυμμένος προς τα εμπρός, παρόλο που δεν είχε αντισταθεί. Το δευτεροβάθμιο δικαστήριο τελικά απέρριψε τους ισχυρισμούς του, επειδή το βίντεο δεν έδειχνε την ημερομηνία και την ώρα του συμβάντος καθώς και απέρριψε το αίτημά του να καλέσει και να εξετάσει τους δύο αστυνομικούς στις καταθέσεις των οποίων βασίστηκε η καταδίκη του.

Ομοίως, ο κ. Gunko υποστήριξε κατά τη διάρκεια της διαδικασίας ότι δεν είχε λάβει κάποια προειδοποίηση από την αστυνομία και δεν είχε αντισταθεί. Απλώς προσπαθούσε να φύγει από την διαδήλωση όταν εγκλωβίστηκε από τον αστυνομικό κλοιό και ως εκ τούτου προκάλεσε προβλήματα στη κυκλοφορία.

Ο κ. Navalnyy υπέβαλε καταγγελία στις αρχές ότι ένας αστυνομικός είχε χρησιμοποιήσει υπερβολική βία κατά τη σύλληψή του στρίβοντας το χέρι του, προκαλώντας του σοβαρό σωματικό πόνο. Διεξήχθησαν έρευνες αλλά καμία ποινική διαδικασία δεν έχει κινηθεί ποτέ με βάση τους ισχυρισμούς του.

Και οι δύο προσφεύγοντες παραπονέθηκαν για παραβίαση των δικαιωμάτων τους σύμφωνα με τα άρθρα 5 § 1 (δικαίωμα στην προσωπική ελευθερία και ασφάλεια), 6 § 1 (δικαίωμα σε δίκαιη δίκη), 11 (ελευθερία του συνέρχεσθαι). Ισχυρίστηκαν συγκεκριμένα ότι η σύλληψή τους και η ολονύχτια κράτηση τους ήταν αδικαιολόγητη και αυθαίρετη, ότι οι διοικητικές διαδικασίες εναντίον τους ήταν άδικες, ότι η διάλυση της διαδήλωσης, η σύλληψή τους και η επακόλουθη καταδίκη τους ήταν δυσανάλογη και, ότι αυτές οι παραβιάσεις των δικαιωμάτων τους είχαν σκοπό να υπονομεύσουν τα δικά τους δικαιώματα στην ελευθερία και στην ελευθερία του συνέρχεσθαι.

Στηριζόμενος επίσης στο άρθρο 3 (απαγόρευση εξευτελιστικής μεταχείρισης), ο κ. Navalnyy υποστήριξε ότι η σωματική βία που έκανε χρήση η αστυνομία κατά τη σύλληψή του δεν ήταν δικαιολογημένη και  ισοδυναμούσε με εξευτελιστική μεταχείριση.

ΤΟ ΣΤΡΑΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…

Άρθρο 3 (απαγόρευση εξευτελιστικής μεταχείρισης)

Το Δικαστήριο εξέτασε την καταγγελία του κ. Navalnyy ότι κατά τη σύλληψή του ένας αστυνομικός είχε στρέψει τον βραχίονά του με τέτοια  δύναμη ώστε να ουρλιάξει. Παρατήρησε ότι η αστυνομική συμπεριφορά αποτυπώνονταν σε βίντεο που είχε προσκομίσει ο ίδιος ο παθών και είχε αναρτηθεί στο διαδίκτυο και σύμφωνα με αυτό δεν αποδεικνύετο ότι ο σωματικός περιορισμός του κ. Navalnyy με αυτόν τον τρόπο ήταν απαραίτητος ώστε να μεταφερθεί στο αστυνομικό τμήμα.

Η σύλληψή του πραγματοποιήθηκε από μια ομάδα καλά εξοπλισμένων αστυνομικών και ο ίδιος δεν είχε φέρει οποιαδήποτε ορατή αντίσταση σε αυτούς.

Επιπλέον, οι αρχές περιορίστηκαν στη διεξαγωγή ερευνών για τις καταγγελίες του κ. Navalnyy και είχαν αρνηθεί να διερευνήσουν την υποτιθέμενη κακομεταχείριση στις ποινικές διαδικασίες. Συνεπώς, το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν αποδείχθηκε ότι η χρήση σωματικής δύναμης  ήταν απαραίτητη. Αυτή η χρήση βίας είχε προσβάλει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια του κ. Navalnyy και είχε ανέλθει σε εξευτελιστική μεταχείριση, κατά παράβαση του άρθρου 3 της ΕΣΔΑ.

Άρθρο 5 § 1 (δικαίωμα στην προσωπική ελευθερία και ασφάλεια)

Όσον αφορά την σύλληψη των προσφευγόντων το Δικαστήριο παρατήρησε ότι είχαν μεταφερθεί στον αστυνομικό σταθμό με σκοπό τη σύνταξη εγγράφων διοικητικής παράβασης. Το Δικαστήριο δέχτηκε λόγω της γενικότερης αναταραχής στην Πλατεία Bolotnaya, ότι οι αστυνομικοί μετά βίας  θα μπορούσαν να συντάξουν αναφορά επί τόπου. Ωστόσο, μετά τη σύνταξη των εγγράφων διοικητικής παράβασης, οι προσφεύγοντες θα μπορούσαν να είχαν αφεθεί ελεύθεροι. Αντιθέτως, κρατήθηκαν σε διοικητική κράτηση για περίπου 18 και 20 ώρες αντίστοιχα, χωρίς κάποιο ρητό λόγο.

Συνεπώς, το Δικαστήριο έκρινε ότι η διοικητική κράτηση και των δύο προσφευγόντων ήταν αδικαιολόγητη και αυθαίρετη, κατά παράβαση του άρθρου 5 § 1 της Σύμβασης.

Άρθρο 6 § 1 (δίκαιη δίκη)

Όσον αφορά το δίκαιο χαρακτήρα των διοικητικών διαδικασιών, το Δικαστήριο σημείωσε και στις δύο υποθέσεις ότι τα δικαστήρια είχαν βασίσει τις αποφάσεις τους αποκλειστικά σε τυποποιημένα έγγραφα που υπέβαλε η αστυνομία, αρνούμενα να αποδεχθούν πρόσθετα αποδεικτικά στοιχεία ή επιχειρήματα.

Πράγματι, τα κύρια στοιχεία εναντίον του κ. Navalnyy, δηλαδή γραπτές καταθέσεις αστυνομικών, δεν είχαν διασταυρωθεί σε δικαστικές διαδικασίες καθώς τα δικαστήρια είχαν αρνηθεί να καλέσουν τους αστυνομικούς. Μια τέτοια  ενέργεια αντιβαίνει στις θεμελιώδεις αρχές του ποινικού δικαίου.

Ομοίως, τα δικαστήρια αρνήθηκαν να επαληθεύσουν την κατάθεση του κ. Gunko ότι δεν υπήρξε κυκλοφοριακή κίνηση, περιορίζοντας το πεδίο της διοικητικής υπόθεσης στην υποτιθέμενη ανυπακοή του.

Ως εκ τούτου, το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η διοικητική διαδικασία κατά των προσφευγόντων, ως σύνολο,  είχε διεξαχθεί κατά παράβαση του δικαιώματός τους για δίκαιη ακρόαση που εγγυάται το άρθρο 6 παράγραφος 1 της Σύμβασης.

Άρθρο 11 (ελευθερία του συνέρχεσθαι)

Πρώτον, το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι οι εγχώριες αρχές δεν είχαν συμμορφωθεί με το καθήκον τους βάσει της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για την εξασφάλιση της ειρηνικής διεξαγωγής της διαδήλωσης στην Πλατεία Bolotnaya, καταλήγοντας  στο ίδιο συμπέρασμα όπως στην περίπτωση του Frumkin κατά Ρωσίας (αρ. προσφ. 74568/12).

Δεύτερον, το Δικαστήριο εξέτασε τις συλλήψεις και τις καταδίκες των προσφευγόντων, διαπιστώνοντας ότι τέτοια μέτρα ισοδυναμούσαν με παρέμβαση στο δικαίωμά τους στην ελευθερία του συνέρχεσθαι.

Για να δικαιολογηθούν τα εν λόγω  μέτρα, εναπόκεινται στα εθνικά δικαστήρια να καθορίσουν τα κύρια γεγονότα στη διοικητική διαδικασία κατά των προσφευγόντων. Ωστόσο, τα δικαστήρια δεν είχαν διαπιστώσει εάν ο κ. Navalnyy γνώριζε την επίσημη διαταγή διάλυσης της διαδήλωσης ή δεν εξέτασαν τον ισχυρισμό του κ. Gunko ότι απλώς προσπαθούσε να πάει σπίτι του και είχε παγιδευτεί. Ως εκ τούτου, οι αρχές δεν απέδειξαν ότι η σύλληψη των προσφευγόντων και η καταδίκη τους ήταν  «απαραίτητη σε μια δημοκρατική κοινωνία».

Επιπλέον, η βάναυση σύλληψη του κ. Navalnyy, και οι διοικητικές καταδίκες και των δύο προσφευγόντων μπορούσαν να αποθαρρύνουν και άλλους να συμμετάσχουν σε συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας ή να συμμετάσχουν ενεργά στην πολιτική της αντιπολίτευσης.

Κατά συνέπεια, υπήρξε παραβίαση της ελευθερίας του συνέρχεσθαι (άρθρο 11 της Σύμβασης) και για τους δύο προσφεύγοντες.

Άρθρο 41 (Δίκαια ικανοποίηση)

Το Δικαστήριο έκρινε ότι η Ρωσία έπρεπε να καταβάλλει στον κ. Navalnyy 8.500 ευρώ και τον κ. Gunko 7.500 ευρώ για την ηθική τους βλάβη. Το Δικαστήριο απέρριψε το αίτημα για έξοδα και δαπάνες(επιμέλεια echracaselaw.com). 

 


ECHRCaseLaw
Close Popup

Χρησιμοποιούμε cookies για να σας προσφέρουμε καλύτερη εμπειρία στο διαδίκτυο. Συμφωνώντας, αποδέχεστε τη χρήση των cookies σύμφωνα με την Πολιτική Cookies.

Close Popup
Privacy Settings saved!
Ρυθμίσεις Απορρήτου

Όταν επισκέπτεστε μία ιστοσελίδα, μπορεί να λάβει κάποιες βασικές πληροφορίες από τον browser σας, κατά βάση υπό τη μορφή cookies. Εδώ μπορείτε να ρυθμίσετε τη συγκατάθεσή σας σε όλα αυτά.

These cookies allow us to count visits and traffic sources, so we can measure and improve the performance of our site.

Google Analytics
We track anonymized user information to improve our website.
  • _ga
  • _gid
  • _gat

Απορρίψη όλων των υπηρεσιών
Save
Δέχομαι όλες τις υπηρεσίες