Η στέρηση τoυ δικαιώματος ψήφου σε γυναίκα με διανοητικά προβλήματα ήταν αναλογική και ευθυγραμμισμένη με την ΕΣΔΑ!
ΑΠΟΦΑΣΗ
Caamaño Valle κατά Ισπανίας της 11.05.2021 (αριθ. προσφ. 43564/17)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Στέρηση του δικαιώματος ψήφου από την κόρη της προσφεύγουσας, η οποία ήταν άτομο με διανοητικά προβλήματα.
Το Δικαστήριο διαπίστωσε ειδικότερα ότι «η εξασφάλιση ότι μόνο οι πολίτες οι οποίοι μπορούν να εκτιμήσουν τις συνέπειες των αποφάσεών τους και να λαμβάνουν συνειδητές και συνετές αποφάσεις πρέπει να συμμετέχουν στις δημόσιες υποθέσεις» ήταν ο νόμιμος σκοπός στον οποίον στηρίχτηκαν οι αποφάσεις των εθνικών δικαστηρίων για την κόρη της προσφεύγουσας. Έκρινε ότι η απόφαση για την στέρηση των πολιτικών δικαιωμάτων ήταν εξατομικευμένη και ανάλογη προς τον σκοπό αυτό. Συνεπώς το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι η εν λόγω στέρηση δεν παρακώλυε «την ελεύθερη έκφραση της γνώμης του λαού».
Το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι οι εγχώριες αρχές είχαν λάβει υπόψη την ειδική κατάσταση της κόρης της προσφεύγουσας και δεν είχαν προβεί σε διακρίσεις εναντίον της.
To ΕΔΔΑ έκρινε, με 6 ψήφους υπέρ, έναντι 1 κατά, ότι δεν υπήρξε παραβίαση του άρθρου 3 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου (δικαίωμα ελεύθερων εκλογών) της ΕΣΔΑ, ούτε παραβίαση του άρθρου 14 (απαγόρευση των διακρίσεων) σε συνδυασμό με το άρθρο 3 του Πρώτου Πρωτοκόλλου ή το άρθρο 1 του 12ου Πρωτοκόλλου (γενική απαγόρευση διακρίσεων).
ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
Άρθρο 3 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου
Άρθρο 14
Άρθρο 1 του 12ου Πρωτοκόλλου
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Η προσφεύγουσα Maria del Mar Caamaño Valle είναι υπήκοος της Ισπανίας που ζει στο Σαντιάγο ντε Κομποστέλα (Ισπανία). Είναι η μητέρα της Μ., μιας γυναίκας με διανοητικά προβλήματα, η οποία γεννήθηκε το 1996.
Λίγο πριν από τα 18α γενέθλια της Μ., η προσφεύγουσα υπέβαλε αίτηση για δικαστική συμπαράσταση της κόρης της. Ωστόσο, ζήτησε συγκεκριμένα να μην στερήσει από την κόρη της το δικαίωμα ψήφου.
Ωστόσο, όταν διατάχθηκε η δικαστική συμπαράσταση, ο δικαστής του Πρωτοδικείου διέταξε το δικαίωμα ψήφου της Μ. να ανακληθεί, υποστηρίζοντας ότι δεν μπορούσε να ασκήσει αυτό το δικαίωμα. Η απόφαση περιείχε εκτενή αιτιολογία και παραπομπές στο ισπανικό δίκαιο και τη νομολογία και στις υποχρεώσεις της Ισπανίας που απορρέουν από διεθνές συνθήκες. Ο δικαστής και ο ιατρός πραγματογνώμονας διαπίστωσαν ότι οι περιορισμοί που επιβλήθηκαν στη Μ. σε σχέση με το δικαίωμα ψήφου της δεν βασίστηκαν ούτε στην απαίτηση υψηλότερης γνωστικής ή πνευματικής ικανότητας, ούτε στην έλλειψη γνώσης της Μ. σχετικά με τις επιλογές ψήφου της (δηλαδή να γνωρίζει την επιλογή υποψηφίου ή κόμματος). Βασίστηκαν, αντίθετα, στην αυστηρή και αντικειμενική έλλειψης ικανότητάς της να αποφασίζει σε σχέση με τα πολιτικά ζητήματα και εκλογικά θέματα. Ο περιορισμός του δικαιώματος ψήφου, επομένως, δεν δικαιολογείται από το γεγονός ότι η ίδια δεν είχε γνώσεις για το ισπανικό πολιτικό σύστημα, αλλά από το γεγονός ότι η ίδια θα μπορούσε να επηρεαστεί εύκολα και δεν γνώριζε τη σημασία και τις συνέπειες της ψήφου της.
Η έφεση και αναίρεση της προσφεύγουσας απορρίφθηκαν από το περιφερειακό δικαστήριο της Corunna και από το Ανώτατο Δικαστήριο αντίστοιχα. Η προσφεύγουσα άσκησε συνταγματική προσφυγή, η οποία απορρίφθηκε από το Συνταγματικό Δικαστήριο, το οποίο δήλωσε ότι υπήρχαν όρια στην ψηφοφορία, συμπεριλαμβανομένων, μεταξύ άλλων, της δικαστικής στέρησης του δικαιώματος ψήφου. Τελικά κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα δικαιώματά της δεν είχαν παραβιαστεί.
Βασιζόμενη στο άρθρο 3 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου (δικαίωμα ελεύθερων εκλογών) αυτοτελώς, ή σε συνδυασμό με το άρθρο 14 (απαγόρευση των διακρίσεων) και άρθρο 1 του 2ου Πρωτοκόλλου (γενική απαγόρευση διακρίσεων) η προσφεύγουσα παραπονέθηκε ότι οι περιορισμοί στο δικαίωμα ψήφου της κόρης της παραβίασαν τα δικαιώματά της και είχε υποστεί διακρίσεις.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Άρθρο 3 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου
Αρχικά, το Δικαστήριο δήλωσε ότι η Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα ήταν μια διεθνής συνθήκη και το Δικαστήριο έπρεπε να καθορίσει τη συνήθη έννοια των όρων που χρησιμοποιούνται σε αυτό. Επανέλαβε ότι η Σύμβαση δεν ήταν η μόνη αναφορά για την ερμηνεία των δικαιωμάτων που περιέχονται σε αυτήν, και έτσι έλαβε υπόψη τους σχετικούς κανόνες και το διεθνές δίκαιο που εφαρμόζεται μεταξύ των κρατών.
Το Δικαστήριο επανέλαβε ότι το άρθρο 3 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου εγγυάται ατομικά δικαιώματα, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος ψήφου αν και τα κράτη είχαν περιορισμένη διακριτική ευχέρεια σε αυτόν τον τομέα. Οποιαδήποτε προϋπόθεση που επιβάλλονταν έπρεπε να είναι η «ελεύθερη έκφραση του λαού κατά την επιλογή του νομοθέτη». Το τεκμήριο έπρεπε να συμπεριλαμβάνει του πάντες.
Το Δικαστήριο επανέλαβε ότι ο στόχος της «εξασφάλισης ότι μόνο οι πολίτες οι οποίοι μπορούν να αξιολογούν τις συνέπειες των αποφάσεών τους και με δυνατότητα λήψης συνειδητών και συνετών αποφάσεων πρέπει να συμμετέχουν στις δημόσιες υποθέσεις» ήταν νόμιμος. Ήταν ικανοποιημένο ότι αυτός ήταν η αιτιολογία της απόφασης αναφορικά με την στέρηση των δικαιωμάτων ψήφου της Μ.
Υπό το φως των αποφάσεων των εθνικών δικαστηρίων σε διάφορους δικαιοδοτικούς βαθμούς το ΕΔΔΑ ήταν επίσης ικανοποιημένο ότι οι αρχές είχαν ισορροπήσει τα διακυβευόμενα συμφέροντα και είχαν βασίσει τις αποφάσεις τους στη προσωπική έλλειψη κατανόησης της σημασίας της ψήφου και του γεγονότος ότι επηρεαζόταν εύκολα.
Ως εκ τούτου, η στέρηση των εν λόγω δικαιωμάτων ήταν ανάλογη. Το Δικαστήριο ήταν επιπλέον ικανοποιημένο ότι η στέρηση των δικαιωμάτων ψήφου της κόρης της προσφεύγουσας δεν εμπόδισε την ελεύθερη έκφραση της γνώμης του λαού.
Το ΕΔΔΑ δεν διαπίστωσε παραβίαση ως προς αυτό.
Λοιπά άρθρα
Το Δικαστήριο σημείωσε ότι η διαφοροποίηση στη μεταχείριση μεταξύ της κόρης της προσφεύγουσας και ενός ατόμου με το δικαίωμα ψήφου, βασίστηκε στη διανοητική ικανότητα του εκάστοτε ατόμου. Οι περιορισμοί έλαβαν υπόψη την ειδική της κατάσταση. Η διαφοροποίηση στη μεταχείριση της ήταν δικαιολογημένη και δεν υπήρξε παραβίαση του άρθρου 14 σε συνδυασμό με το άρθρο 3 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου ή του άρθρου 1 του 12ου Πρωτοκόλλου.
Ξεχωριστή γνώμη
Ο δικαστής Lemmens εξέφρασε αντίθετη γνώμη, η οποία επισυνάπτεται στην απόφαση.
