Η μη έρευνα από τα εγχώρια Δικαστήρια καταγγελιών του κατηγορούμενου σχετικά με κακομεταχείρισή του στην προανάκριση δεν συγχωρείται από το Στρασβούργο
ΑΠΟΦΑΣΗ
Almaši κατά Σερβίας της 08.10.2019 (αρ. προσφ. 21388/15)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Κακομεταχείριση, αναξιόπιστη κατάθεση και δικαίωμα εκπροσώπησης.
Ο προσφεύγων συνελήφθη για παράνομη είσοδο και λαθρεμπορία ανθρώπων. Στο στάδιο της προανάκρισης ισχυρίστηκε ότι υπέστη κακομεταχείριση με αποτέλεσμα να δώσει αναξιόπιστη κατάθεση και διαμαρτυρήθηκε γιατί δεν του επιτράπηκε να επικοινωνήσει με τον δικηγόρο του. Τα εγχώρια Δικαστήρια δεν εξέτασαν την ένσταση του για την αξιοπιστία της κατάθεσης ούτε και για την καταγγελλόμενη κακομεταχείριση και έκριναν ότι του δόθηκε η ευκαιρία να παράσχει πληρεξουσιότητα εκπροσώπησης σε δικηγόρο της επιλογής του.
Το Δικαστήριο υπενθυμίζει ότι, όταν ένα πρόσωπο προβάλλει εύλογο ισχυρισμό ή ισχυρίζεται ότι έχει υποστεί μεταχείριση αντίθετη προς το άρθρο 3 από κρατικούς υπαλλήλους, η διάταξη αυτή απαιτεί εμμέσως την ύπαρξη αποτελεσματικής επίσημης έρευνας, συνεπώς καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι αρχές του υπεύθυνου κράτους δεν διενήργησαν αποτελεσματική επίσημη έρευνα σχετικά με τις καταγγελίες για κακομεταχείριση. Κατά συνέπεια, υπήρξε παραβίαση του άρθρου 3 της Σύμβασης στο πλαίσιο του διαδικαστικού της σκέλους. Αντιθέτως έκρινε ότι δεν είχε επαρκή αποδεικτικά στοιχεία που αποδεικνύουν ότι υπέστη κακομεταχείριση συνεπώς δεν υπήρξε παραβίαση της ουσιαστικού μέρους του άρθρου 3 για την απαγόρευση βασανιστηρίων ούτε και παραβίαση του άρθρου 6§§ 1 και 3 (γ) της Σύμβασης γιατί δεν αποδείχθηκε ότι εμποδίστηκε να επικοινωνήσει με δικηγόρο της επιλογής του
ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
Άρθρο 3,
Άρθρο 6§§ 1 και 3 (γ)
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Ο προσφεύγων Šandor Almaši, είναι Σέρβος υπήκοος που γεννήθηκε το 1979 και ζει στην Male Pijace (Σερβία).
Η υπόθεση αφορούσε την υποτιθέμενη κακομεταχείριση από την αστυνομία και την καταγγελία του σχετικά με την καταδίκη του η οποία βασίστηκε σε ομολογία η οποία έγινε υπό την πίεση.
Ο προσφεύγων καταδικάστηκε σε φυλάκιση ενός έτους τον Σεπτέμβριο του 2011, αφού κρίθηκε ένοχος για παράνομη διέλευση συνόρων και λαθρεμπόριο ανθρώπων, μαζί με έναν συνεργό.
Κατά την εγχώρια διαδικασία η υπεράσπιση ισχυρίστηκε ότι ο προσφεύγων είχε εξαναγκαστεί να ομολογήσει ενώ βρίσκονταν υπό κράτηση και αφού χαστουκίσθηκε από αστυνομικό, ότι η ομολογία του ήταν αναξιόπιστη, ιδίως μια διαδικασία ταυτοποίησης και ότι ο διορισμός δικηγόρου ήταν παράτυπος καθώς δεν του επιτράπηκε να διορίσει τον δικό του συνήγορο. Τα εθνικά δικαστήρια απέρριψαν αμετάκλητα τους ισχυρισμούς του.
Ο προσφεύγων παραπονέθηκε σύμφωνα με το άρθρο 3 (απαγόρευση απάνθρωπης ή εξευτελιστικής μεταχείρισης) ότι είχε υποστεί κακομεταχείριση από την αστυνομία και ότι δεν είχε πραγματοποιηθεί σωστή έρευνα σχετικά με τους ισχυρισμούς περί κακομεταχείρισης. Επίσης, επικαλέστηκε το άρθρο 6 §§ 1 και 3 (γ) για την έλλειψη δίκαιου χαρακτήρα κατά την ποινική διαδικασία εναντίον του, και συγκεκριμένα ότι η καταδίκη του βασίστηκε στην ομολογία που είχε κάνει τον Απρίλιο του 2011, συλλέχθηκε ενάντια στο δικαίωμά του στη νομική συνδρομή της επιλογής του.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Άρθρο 3 ( έρευνα)
Ο προσφεύγων κατήγγειλε βάσει του άρθρου 3 της Σύμβασης για την κακομεταχείριση της αστυνομίας της 18ης Απριλίου 2011 και την επακόλουθη αδυναμία διεξαγωγής έρευνας σχετικά με το περιστατικό αυτό.
Το Δικαστήριο υπενθυμίζει ότι, όταν ένα πρόσωπο προβάλλει εύλογο ισχυρισμό ή ισχυρίζεται ότι έχει υποστεί μεταχείριση αντίθετη προς το άρθρο 3 από κρατικούς υπαλλήλους, η διάταξη αυτή σε συνδυασμό με τη γενική υποχρέωση του άρθρου 1 της Σύμβασης να «διασφαλίζουν σε όλους τους υπαγόμενους στη δικαιοδοσία τους τα δικαιώματα και τις ελευθερίες που ορίζονται στην […] Σύμβαση», απαιτεί εμμέσως την ύπαρξη αποτελεσματικής επίσημης έρευνας.
Όσον αφορά την παρούσα υπόθεση, το Δικαστήριο θεωρεί ότι η καταγγελία του προσφεύγοντα σχετικά με την κακομεταχείριση από την αστυνομία ήταν τέτοια που απαιτούσε αποτελεσματική επίσημη έρευνα, σημειώνοντας ότι ακόμη και αν δεν υπάρχουν επαρκή αποδεικτικά στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι ο προσφεύγων είχε στην πραγματικότητα υποστεί κακομεταχείριση, η διαδικαστική υποχρέωση διερεύνησης μπορεί ακόμη να προκύψει, ιδίως όταν, όπως εν προκειμένω, υπάρχει πιθανότητα κακομεταχείρισης υπό συνθήκες κράτησης.
Επιπλέον, το Δικαστήριο επισημαίνει ότι ο προσφεύγων παραπονέθηκε ότι είχε κακομεταχειριστεί από την αστυνομία. Το έπραξε ενώπιον του δικαστή που ερευνούσε την υπόθεση και παρουσία εισαγγελέα, καθώς και στο δευτεροβάθμιο Δικαστήριο. Ωστόσο, παρά τη Σύμβαση και την εσωτερική νομοθεσία που απαιτεί να εξεταστεί αυτεπάγγελτα ένας τέτοιος ισχυρισμός, δεν διεξήχθη καμία χωριστή έρευνα σχετικά με την κακομεταχείριση που να αποσκοπεί στον εντοπισμό και την τιμωρία των υπευθύνων από τις αρμόδιες αρχές. Η ποινική υπόθεση κατά του προσφεύγοντος, στην οποία προέβαλε τις καταγγελίες κακομεταχείρισης για να αποκλείσει ορισμένα από τα επίδικα αποδεικτικά στοιχεία, δεν ήταν σίγουρα ικανή για το τελευταίο.
Επιπλέον, τα ποινικά δικαστήρια της παρούσας διαδικασίας, δεν ερεύνησαν την εικαζόμενη κακομεταχείριση, αρνούμενα να εξετάσουν δύο μάρτυρες που πρότεινε ο προσφεύγων.
Με βάση τα ανωτέρω, το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι αρχές του υπεύθυνου κράτους δεν διενήργησαν αποτελεσματική επίσημη έρευνα σχετικά με τις καταγγελίες για κακομεταχείριση. Κατά συνέπεια, υπήρξε παραβίαση του άρθρου 3 της Σύμβασης στο πλαίσιο του διαδικαστικού του σκέλους.
Άρθρο 3 ( κακομεταχείριση)
Όσον αφορά την υπό κρίση υπόθεση, το Δικαστήριο διαπιστώνει ότι κανένα από τα πρόσωπα που είδαν τον προσφεύγοντα στις 18 ή 19 Απριλίου 2011 και, στη συνέχεια, εξετάστηκαν στο Πρωτοβάθμιο Δικαστήριο δήλωσαν ότι είχαν δει τραυματισμούς στο πρόσωπό του. Επιπλέον, δεν μπορεί να λεχθεί με βάση τα διαθέσιμα αποδεικτικά στοιχεία, ότι απεδείχθη κακοποίηση στο πρόσωπο του προσφεύγοντος.
Το Δικαστήριο επισημαίνει επίσης ότι ο προσφεύγων αφέθηκε ελεύθερος από την αστυνομία στις 19 Απριλίου 2011 περίπου στις 3.35 μ.μ. Στις 20 Απριλίου 2011, στις 9 π.μ. περίπου, εξετάστηκε από ιατρό. Ο γιατρός διαπίστωσε ότι ο ιστός γύρω από το κούτελο του και το αριστερό μάτι ήταν ελαφρώς πρησμένα και ευαίσθητα στην αφή, χωρίς αλλαγή χρώματος. Συνεπώς, η ιατρική εξέταση πραγματοποιήθηκε μετά από δεκαεπτά ώρες μετά την απόλυση του από την Αστυνομία και δεν προμήνυε την αιτία των τραυματισμών. Ενώ ο προσφεύγων προφανώς βρισκόταν σε καλή κατάσταση κατά τη σύλληψή του, δεν υπήρχε, υπό τις συνθήκες αυτές, καμία ιατρική τεκμηρίωση σύμφωνα με την οποία τραυματίστηκε κατά τη στιγμή της απόλυσης του
Λαμβανομένων υπόψη των προαναφερθέντων και δεδομένου μάλιστα ότι η έρευνα που διενήργησαν οι ίδιες οι αρχές της Σερβίας δεν διευκρίνισε πλήρως τα σχετικά πραγματικά περιστατικά, το Δικαστήριο δεν μπορεί να συμπεράνει ότι ο προσφεύγων υπέστη κακομεταχείριση όπως υποστηρίζεται. Συνεπώς, δεν υπήρξε παραβίαση της ουσιαστικής πτυχής του άρθρου 3 της Σύμβασης.
Άρθρο 6 §§ 1 και 3 (γ)
Ο προσφεύγων διαμαρτυρήθηκε επίσης βάσει του άρθρου 6 §§ 1 και 3 (γ) της Σύμβασης για την έλλειψη δίκαιης δίκης στην ποινική διαδικασία που είχε ασκηθεί εναντίον του. Ειδικότερα, διαμαρτυρήθηκε ότι η καταδίκη του βασίστηκε στην κατάθεση του της 18ης Απριλίου 2011, η οποία είχε δοθεί από τον ίδιο, παραβιάζοντας το δικαίωμά του στη νομική συνδρομή της επιλογής του.
Όσον αφορά την παρούσα υπόθεση, το Δικαστήριο επισημαίνει ότι ο προσφεύγων ανέφερε μόνο ότι δεν επέτρεψε στην αστυνομία να χρησιμοποιήσει το τηλέφωνο, προκειμένου να δεχτεί την συνδρομή του προσωπικού δικηγόρου του, στην ακρόαση ενώπιον του Πρωτοβάθμιου Πρωτοδικείου, χωρίς να αναφερθεί σε αυτό στην πρώτη του δήλωση που δόθηκε στον ανακριτή στις 19 Απριλίου 2011.
Από την άποψη αυτή, το Δικαστήριο επισημαίνει επίσης ότι η αναφορά που καταρτίστηκε κατά την έρευνα του σπιτιού του αιτούντα περιέχει μία σημείωση ότι ο προσφεύγων ενημερώθηκε για το δικαίωμά του να προσλάβει δικηγόρο ο οποίος θα ήταν παρών κατά την έρευνα, αλλά ότι δεν το έκανε. Έτσι παρόλο που η παραίτηση από το δικαίωμα του δικηγόρου να παρουσιάζεται κατά τη διάρκεια μίας χρονικής στιγμής που κάποιος δεν έχει ακόμη κατηγορηθεί με τίποτα, δεν ισοδυναμεί με αδιαμφισβήτητη παραίτηση όσον αφορά το δικαίωμά του να έχει δικηγόρο δικής του επιλογή κατά τη διάρκεια οποιασδήποτε επακόλουθης ανάκρισης εκ μέρους της αστυνομίας σχετικά με συγκεκριμένες κατηγορίες, μπορεί ωστόσο, ανάλογα με το πλαίσιο, να θεωρηθεί ως ενδεχόμενος δείκτης της πρόθεσης του ατόμου όσον αφορά την επιλογή του νομικού παραστάτη.
Όσον αφορά την εν λόγω ερώτηση, ο αξιωματικός T.L. δήλωσε ότι είχε δει ότι ο προσφεύγων αφού είχε ήδη δώσει την δήλωση του, κάλεσε κάποιον στο τηλέφωνο, αλλά ότι δεν γνώριζε ποιόν. Αυτό όμως από μόνο του δεν επιβεβαιώνει το γεγονός τον ισχυρισμό του προσφεύγοντος ότι δεν του είχε επιτραπεί να χρησιμοποιήσει το τηλέφωνό του πριν από την ανάκριση του στις 18 Απριλίου 2011.
Στις 20 Ιουλίου 2011, το πρωτοβάθμιο Δικαστήριο αποφάσισε να αποκλείσει την κατάθεση του προσφεύγοντος της 18ης Απριλίου 2011 από τον φάκελο της υποθέσεως, με την αιτιολογία ότι η επίσημη αναφορά που καταρτίστηκε με την ευκαιρία αυτή, δεν περιείχε ρητή δήλωση του προσφεύγοντος ως προς το αν ήθελε να προσλάβει δικηγόρο επιλογής του ή αντίθετα θα ήταν διατεθειμένος να αποδεχθεί έναν δικηγόρο που ορίστηκε από το κράτος.
Λαμβάνοντας υπόψη τα διαθέσιμα αποδεικτικά στοιχεία, το Δικαστήριο δεν μπορεί να συμπεράνει ότι ο προσφεύγων είχε όντως περιοριστεί στην ελεύθερη επιλογή του δικηγόρου του, οπότε δεν είναι αναγκαίο να εξεταστεί το ζήτημα αν η δίκαιη ποινική διαδικασία στο σύνολό της είχε παραβιαστεί με οποιονδήποτε τρόπο.
Υπό τις συνθήκες αυτές, το Δικαστήριο διαπιστώνει ότι δεν υπήρξε παραβίαση του άρθρου 6 §§ 1 και 3 (γ) της Σύμβασης.
Δίκαιη ικανοποίηση: Το ΕΔΔΑ επιδίκασε 3.000 ευρώ για ηθική βλάβη και 3.500 ευρώ για έξοδα και δαπάνες (επιμέλεια echrcaselaw.com).
