Η καταδίκη για παράλειψη δήλωσης ψαροτούφεκου, παρότι δεν χαρακτηρίζεται ως όπλο στη νομοθεσία, παραβίασε την αρχή «καμία ποινή άνευ νόμου» του άρθρου 7 της ΕΣΔΑ.

ΑΠΟΦΑΣΗ

Pantalon κατά Κροατίας της 19.11.2020 (αριθ. Προσφ. 2953/14)

βλ. εδώ

ΠΈΡΙΛΗΨΗ

Μη επιβολή ποινής άνευ νόμου. Ο προσφεύγων καταδικάστηκε με  αμετάκλητη απόφαση σε πρόστιμο για την παράλειψη δήλωσης του ψαροτούφεκού του  στα σύνορα της Κροατίας, κατά την επιστροφή του από την Βοζνία-Ερζεγοβίνη. Τα εγχώρια δικαστήρια έκριναν ότι τα ψαροτούφεκα ανήκουν στην κατηγορία των όπλων, παρά τους αντίθετους ισχυρισμούς του. Άσκησε προσφυγή για παραβίαση της αρχής «καμία ποινή, άνευ νόμου».

Το Στρασβούργο επανέλαβε την πάγια νομολογία του ότι σύμφωνα με το άρθρο 7 της ΕΣΔΑ μόνο ο νόμος μπορεί να ορίσει ένα έγκλημα και να επιβάλλει ποινή, και ότι οι διατάξεις του ποινικού δικαίου πρέπει να ερμηνεύονται αυστηρά. Στην υπό κρίση περίπτωση το ΕΔΔΑ εξέτασε κατά πόσο οι εγχώριες αρχές ερμήνευσαν σωστά τον νόμο περί όπλων και καταδίκασαν τον προσφεύγοντα κατά παράβαση του άρθρου 7. Διαπίστωσε δε ότι η εγχώρια νομοθεσία δεν συμπεριλαμβάνει το ψαροτούφεκο στα αντικείμενα που χαρακτηρίζει ως όπλα, και οι αρχές δεν απέδειξαν ότι το συγκεκριμένο ψαροτούφεκο είχε κάποιο ιδιαίτερο μηχανισμό εκτόξευσης που να το καθιστούσε όπλο, ούτε εξέτασαν το επιχείρημα του προσφεύγοντος ότι δεν απαιτούνταν άδεια για την κατοχή του.

Επομένως, δεδομένου ότι ο προσφεύγων δεν είχε καμία υποχρέωση να υποθέσει ότι υπήρχε κίνδυνος καταδίκης του λόγω της κατοχής του ψαροτούφεκου, το ΕΔΔΑ έκρινε η καταδίκη του για αδίκημα που δεν ορίζεται στον νόμο, παραβίασε το άρθρο 7 της ΕΣΔΑ.

ΔΙΑΤΑΞΗ

Άρθρο 7

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ

Ο προσφεύγων, Đani Pantalon, είναι Κροάτης υπήκοος ο οποίος γεννήθηκε το 1964 και ζει στο Ζαντάρ (Κροατία).

Η υπόθεση αφορούσε την καταγγελία του προσφεύγοντος ότι είχε καταδικαστεί για πλημμέλημα και πιο συγκεκριμένα για  παράλειψη δήλωσης καταδυτικού ψαροτούφεκου σε συνοριακό έλεγχο.

Ο προσφεύγων κατηγορήθηκε το 2009 για το γεγονός ότι δεν δήλωσε όπλο μετά από έρευνα που πραγματοποίησε η μεθοριακή αστυνομία της Κροατίας στο αυτοκίνητό του όταν επέστρεφε από τη Βοσνία -Ερζεγοβίνη και εντόπισε ένα ψαροτούφεκο κατάδυσης, μαζί με εξοπλισμό παραλίας.

Κρίθηκε ένοχος για το πλημμέλημα της παράλειψης δήλωσης όπλου  και του επιβλήθηκε πρόστιμο το 2010. Κατασχέθηκε επίσης το ψαροτούφεκο.

Άσκησε ένδικο μέσο υποστηρίζοντας ότι τα ψαροτούφεκα δεν θεωρούνταν όπλα βάσει της εσωτερικής νομοθεσίας.

Το Ανώτατο Δικαστήριο απέρριψε το ένδικο μέσο του το 2012, κρίνοντας ότι τα ψαροτούφεκα ήταν όπλα τα οποία πυροδοτούνταν με ελατήριο σύμφωνα με την εσωτερική νομοθεσία και θα έπρεπε επομένως να είχε δηλώσει το ψαροτούφεκο του στα σύνορα.

Η συνταγματική του καταγγελία στην οποία ισχυρίστηκε περαιτέρω ότι το ψαροτούφεκο του δεν λειτουργούσε με τοξευτικό σκοινί και προορίζονταν αποκλειστικά για ψάρεμα, απορρίφθηκε ως αβάσιμη το 2013.

Βασιζόμενος ιδίως στο άρθρο 7 (καμία ποινή χωρίς νόμο) της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, ο προσφεύγων ισχυρίστηκε ότι είχε καταδικαστεί για πράξη που δεν πληρούσε την αντικειμενική υπόσταση αδικήματος σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία.

ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…..

Αρχικά, το Δικαστήριο θεωρεί σημαντικό να τονίσει ότι το άρθρο 7 δεν περιορίζεται στην απαγόρευση της αναδρομικής εφαρμογής του ποινικού νόμου σε βάρος ενός κατηγορουμένου. Ενσωματώνει επίσης, γενικότερα, την αρχή «κανένα έγκλημα, καμία ποινή χωρίς υφιστάμενο νόμο» (nullum crimen, nulla poena sine lege – βλ., Για παράδειγμα, Vasiliauskas). Ως συνέπεια της αρχής ότι μόνο ο νόμος μπορεί να ορίσει ένα έγκλημα και να επιβάλλει ποινή, οι διατάξεις του ποινικού δικαίου πρέπει να ερμηνεύονται αυστηρά. Επομένως, το άρθρο 7 ενσωματώνει επίσης την αρχή της lex stricta σύμφωνα με την οποία στο ποινικό δίκαιο δεν επιτρέπεται η αναλογική εφαρμογή εις βάρος του  κατηγορουμένου.

Το Δικαστήριο  επαναλαμβάνει καταρχάς ότι δεν είναι καθήκον του να υποκαταστήσει τα εθνικά δικαστήρια όσον αφορά την εκτίμηση των πραγματικών περιστατικών και τη νομική κατάταξή τους, υπό την προϋπόθεση ότι βασίζονται σε μια λογική αξιολόγηση των αποδεικτικών στοιχείων. Γενικότερα, το Δικαστήριο επισημαίνει ότι εναπόκειται πρωτίστως στις εθνικές αρχές, ιδίως στα δικαστήρια, να επιλύσουν προβλήματα ερμηνείας της εσωτερικής νομοθεσίας. Ο ρόλος του περιορίζεται επομένως στο να εξακριβωθεί αν τα αποτελέσματα μιας τέτοιας ερμηνείας είναι συμβατά με τη Σύμβαση.

Το άρθρο 7 § 1 απαιτεί από το Δικαστήριο να εξετάσει εάν υπήρχε μια σύγχρονη νομική βάση για την καταδίκη του προσφεύγοντος και, ειδικότερα, πρέπει να βεβαιωθεί ότι η απόφαση που εκδόθηκε  από τα οικεία εθνικά δικαστήρια ήταν συμβατή με το άρθρο 7 της Σύμβασης. Το να δοθεί στο Δικαστήριο μικρότερη εξουσία ελέγχου θα καθιστούσε το άρθρο 7 άνευ αντικειμένου. Συνεπώς, σε τέτοιες περιπτώσεις, το Δικαστήριο πρέπει να είναι αρμόδιο να αποφασίσει εάν τηρήθηκε η σχετική διάταξη του ποινικού δικαίου, καθώς η εφαρμογή της σε πράξη που δεν καλύπτεται από τη διάταξη αυτή θα οδηγούσε άμεσα σε σύγκρουση με το άρθρο 7 της Σύμβασης.

Αντίθετα, λαμβανομένης υπόψη της φύσης της καταγγελίας του προσφεύγοντος βάσει του άρθρου 7 της Σύμβασης, το Δικαστήριο έχει ως αποστολή να εξετάσει, από την άποψη του άρθρου 7 § 1 της Σύμβασης, εάν η πράξη του εμπίπτει στον ορισμό του αδικήματος την οποία καταδικάστηκε και, κατά συνέπεια, αν ήταν προβλέψιμο ότι η πράξη του θα μπορούσε να συνιστά τέτοιο αδίκημα. Πιο συγκεκριμένα, το καθήκον του είναι να εξετάσει εάν, θεωρώντας ότι το ψαροτούφεκο του αποτελούσε όπλο και καταδικάζοντας τον για το πλημμέλημα  ότι δεν το δήλωσε  στα σύνορα, τα εγχώρια δικαστήρια ερμήνευσαν απρόβλεπτα τις σχετικές διατάξεις του νόμου περί όπλων εις βάρος του.

Σε αυτό το πλαίσιο, το Δικαστήριο θεωρεί καθοριστικής σημασίας τα ακόλουθα στοιχεία:

– το άρθρο 4 του νόμου περί όπλων αποκλείει ρητά τα υποβρύχια όπλα που προορίζονται για αλιεία, συμπεριλαμβανομένων των ψαροτούφεκων, από την έννοια ενός όπλου όπως ορίζεται στην εν λόγω πράξη,

– η κυβέρνηση δεν αμφισβήτησε ότι το ψαροτούφεκο που ο προσφεύγων δεν είχε δηλώσει κατά τη διέλευση των κρατικών συνόρων βρέθηκε στο χώρο αποσκευών του αυτοκινήτου του μαζί με άλλο εξοπλισμό παραλίας που υποδηλώνει ότι πράγματι προοριζόταν για ψάρεμα,

– τα υποβρύχια όπλα (συμπεριλαμβανομένων των ψαροτούφεκων) και τα όπλα υποστρώματος ορίστηκαν διαφορετικά στον νόμο περί όπλων, στο ότι τα υποβρύχια όπλα ορίστηκαν ως εργαλεία που πυροβολούν δόρυ ή καμάρες με δύναμη ενός ελατηρίου, τεντωμένες λαστιχένιες ζώνες ή συμπιεσμένο αέριο, ενώ τα όπλα υποστρώματος ορίστηκαν ως τόξα, εγκάρσια τόξα και άλλες συσκευές που πυροβολούν βέλη ή άλλα βλήματα με τη δύναμη ενός τεντωμένου τόξου,

– η κυβέρνηση δεν αμφισβήτησε το επιχείρημα του προσφεύγοντος ότι τα εγχώρια δικαστήρια δεν εξέτασαν το ψαροτούφεκο ή τις φωτογραφίες του για να προσδιορίσουν ποιον μηχανισμό προώθησης χρησιμοποίησε,

– η κυβέρνηση δεν παρείχε αντίγραφα άλλων εγχώριων αποφάσεων στις οποίες τα εγχώρια δικαστήρια θεώρησαν ότι τα ψαροτούφεκα αποτελούν όπλα κατά την έννοια του νόμου περί όπλων ή παρόμοιας νομοθεσίας,

– το επιχείρημα του προσφεύγοντος  ότι η κατοχή  ψαροτούφεκου δεν απαιτούσε άδεια, η οποία κανονικά απαιτούνταν για τα οριζόμενα ως όπλα σύμφωνα με τον νόμο  περί όπλων, δεν εξετάστηκε καν, ακόμη λιγότερο αμφισβητήθηκε από την κυβέρνηση.

Όσον αφορά το επιχείρημα της κυβέρνησης ότι εάν ο προσφεύγων είχε αμφιβολίες ως προς το εάν τα ψαροτούφεκα θεωρούνταν όπλα βάσει της εθνικής νομοθεσίας, θα έπρεπε να είχε ενημερώσει τις αρχές στα σύνορα και, επομένως, να αποτρέψει τη διάπραξη του πλημμελήματος, το Δικαστήριο επαναλαμβάνει ότι κανένας δεν πρέπει να αναγκαστεί να υποθέσει, υπό τον κίνδυνο της καταδίκης, εάν η συμπεριφορά του απαγορεύεται ή όχι, ή να εκτεθεί σε υπερβολικά ευρεία διακριτική ευχέρεια των αρχών.

Κατά συνέπεια, υπήρξε παραβίαση του άρθρου 7 της Σύμβασης.

Δίκαιη ικανοποίηση: 520 ευρώ αποζημίωση, 1.500 ευρώ ως ηθική βλάβη και 1.660 ευρώ (κόστος και έξοδα) (επιμέλεια echrcaselaw.com).