H απόλυση δασκάλου που δίδασκε στα Σερβικά σε σχολείο της Κροατίας, παραβίασε το δικαίωμα προστασίας της ιδιωτικής ζωής
ΑΠΟΦΑΣΗ
Mile Novaković κατά Κροατίας της 17.12.2020 (αριθ. προσφ. 73544/14)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Εκπαίδευση και διακρίσεις λόγω εθνότητας και ηλικίας. Δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή. Απόλυση δασκάλου σερβικής εθνότητας από σχολείο της Κροατίας το 1999, επειδή παρέδιδε μαθήματα στα σερβικά και όχι στα κροατικά.
Ο προσφεύγων είχε ζήσει και εργαζόταν στην Κροατία για το μεγαλύτερο μέρος της επαγγελματικής του ζωής και κατά το χρόνο της απόλυσής του δούλευε σε ένα γυμνάσιο στην Ανατολική Σλαβονία, σε μια περιοχή που επανεντάχθηκε ειρηνικά στη κροατική επικράτεια μετά τον πόλεμο. Το σχολείο απέλυσε τον προσφεύγοντα επειδή δεν χρησιμοποιούσε το κροατικό πρότυπο διδασκαλίας, όπως προβλέπεται στο σχετικό εσωτερικό δίκαιο. Οι αρχές υποστήριξαν συγκεκριμένα ότι δεν θα μπορούσε να αναμένεται από τον ίδιο να μάθει κροατικά, δεδομένου ότι ήταν τότε 55 χρονών.
Το Στρασβούργο αποφάνθηκε ότι οι αρχές είχαν απολύσει τον δάσκαλο, χωρίς να εξετάσουν εναλλακτικές λύσεις όπως η πιθανή μετεκπαίδευσή του. Ο αξιολογητής απλώς αποφάσισε ότι ο προσφεύγων δεν έπρεπε να διδάσκει, χωρίς να του δοθεί η ευκαιρία να διορθώσει τις παρατυπίες στο έργο του εντός συγκεκριμένης περιόδου, κάτι που προβλεπόταν βάσει του σχετικού εσωτερικού δικαίου. Στηριζόμενες αποκλειστικά στην ηλικία και στα χρόνια υπηρεσίας του, οι αρχές υιοθέτησαν την αυστηρή κύρωση της απόλυσης, παρεμβαίνοντας έτσι σημαντικά στα δικαιώματά του.
Στην μεταπολεμική κατάσταση που επικρατούσε στη περιοχή της Ανατολικής Σλαβονίας εκείνη την εποχή, ο αποκλεισμός μιας συγκεκριμένης ομάδας ατόμων βάση της γλώσσας, η οποία ήταν στενά συνδεδεμένη με την εθνότητά τους, θα μπορούσε ενδεχομένως να εγείρει ένα ζήτημα συμβατότητας με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση και το Κροατικό Σύνταγμα.
Το ΕΔΔΑ διαπίστωσε παραβίαση του δικαιώματος σεβασμού της ιδιωτικής ζωής (άρθρο 8) και επιδίκασε ποσό 5.000 ευρώ για ηθική βλάβη.
ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο 8
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Ο προσφεύγων Mile Novaković, ο οποίος έχει αποβιώσει, ήταν Κροάτης υπήκοος, ο οποίος γεννήθηκε το 1944 και έζησε στην Darda (Κροατία).
Ο προσφεύγων, που ανή στην Σερβική εθνότητα, εργάζονταν ως δάσκαλος στην Κροατία από το 1971. Από τον Ιούλιο του 1998 εργάζονταν σε γυμνάσιο στην περιοχή Darda, μια περιοχή στην Ανατολική Σλαβονία, η οποία επανεντάχθηκε ειρηνικά στη Κροατία μετά τον πόλεμο.
Μετά από αξιολόγηση που πραγματοποιήθηκε μόνο σε δασκάλους της Σερβικής εθνότητας, απαγορεύτηκε στον προσφεύγοντα να διδάσκει. Το Διοικητικό Δικαστήριο τελικά ακύρωσε την απόφαση αυτή το 2006, με το αιτιολογικό ότι το ερώτημα σε ποια γλώσσα έπρεπε να παραδίδονται τα μαθήματα στο σχολείο του προσφεύγοντος εκείνη τη στιγμή δεν είχε οριστικά καθιερωθεί.
Εν τω μεταξύ, το σχολείο είχε απολύσει τον προσφεύγοντα τον Μάρτιο του 1999 επειδή δεν χρησιμοποιούσε το κροατικό πρότυπο διδασκαλίας, όπως προβλέπεται στο σχετικό εσωτερικό δίκαιο. Κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δε θα μπορούσε να αποσπάσει τον προσφεύγοντα επειδή δεν υπήρχαν θέσεις στο σχολείο για τη διδασκαλία σερβικών. Ούτε θα μπορούσε ο ίδιος να παρακολουθήσει κάποια μετεκπαίδευση καθώς δεν θα μπορούσε να αναμένεται να μάθει κροατικά δεδομένου ότι ήταν τότε 55 χρονών.
Ο προσφεύγων αμφισβήτησε την απόλυση του στα δικαστήρια, συμπεριλαμβανομένης της υποβολής καταγγελίας το 2011 στο Συνταγματικό Δικαστήριο, η οποία απορρίφθηκε.
Βασιζόμενος στο άρθρο 8 (δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή), στο άρθρο 14 (απαγόρευση των διακρίσεων) και στο άρθρο 1 του 12ου Πρωτοκόλλου (γενική απαγόρευση των διακρίσεων), ο προσφεύγων παραπονέθηκε ότι η απόλυση του ήταν αυθαίρετη και ότι είχε υποστεί διάκριση με βάση την ηλικία του και την Σέρβικη του εθνότητα. Υποστήριξε συγκεκριμένα ότι το γεγονός ότι δεν γνώριζε μερικές λέξεις στα Κροατικά κατά τη διάρκεια της αξιολόγησης δεν θα έπρεπε να είχε οδηγήσει στην υιοθέτηση του δραστικού μέτρου της απόλυσης.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Άρθρο 8 (δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή)
Πρώτον, το Δικαστήριο ήταν ικανοποιημένο ότι οι λόγοι για την απόλυση του προσφεύγοντος – η καθημερινή χρήση Σέρβικων στην εργασία του και η φερόμενη αδυναμία να προσαρμόσει τη γλώσσα διδασκαλίας του στις απαιτήσεις της θέσης του λόγω της ηλικίας του – συνδέονταν επαρκώς με την ιδιωτική του ζωή. Συγκεκριμένα, η γλώσσα που χρησιμοποιείται από ένα άτομο απαραιτήτως αποτελούσε μέρος της εθνικής του ταυτότητας, ενώ η ηλικία ήταν μέρος της φυσικής ταυτότητάς του. Το άρθρο 8 ήταν επομένως εφαρμοστέο στην υπόθεση.
Η κυβέρνηση ισχυρίστηκε ότι η απόλυση του προσφεύγοντος ήταν απαραίτητη για την προστασία του δικαιώματος των μαθητών σε εκπαίδευση στην κροατική γλώσσα. Ενώ το Δικαστήριο ουδόλως επιθυμούσε να υπονομεύσει το στόχο ή τη σημασία του στο συγκεκριμένο πλαίσιο της περιοχής της Ανατολικής Σλαβονίας εκείνη την εποχή, παρόλα αυτά επισήμανε ότι καμία εναλλακτική λύση πέρα από την απόλυση του δεν προβλέφθηκε ώστε ο προσφεύγων να μπορέσει να ευθυγραμμίσει τη διδασκαλία του με την ισχύουσα νομοθεσία. Ο αξιολογητής απλώς αποφάσισε ότι ο προσφεύγων δεν έπρεπε να διδάσκει, χωρίς να του δοθεί η ευκαιρία να διορθώσει τις παρατυπίες στο έργο του εντός συγκεκριμένης περιόδου, κάτι που προβλεπόταν βάσει του σχετικού εσωτερικού δικαίου.
Το σχολείο είχε απορρίψει τη δυνατότητα συμπληρωματικής μετεκπαίδευσής του, αποκλειστικά εξαιτίας της ηλικίας του και των χρόνων προϋπηρεσίας του προσφεύγοντος. Επιπλέον, ούτε το σχολείο, ούτε κανένα από τα εγχώρια δικαστήρια είχε παράσχει μια λεπτομερή και πειστική εξήγηση για το γιατί η ηλικία του προσφεύγοντος αποτελούσε ανυπέρβλητο εμπόδιο για τον ίδιο ώστε να προσαρμόσει τον τρόπο διδασκαλίας του ώστε να μπορεί να διδάξει στα Κροατικά.
Πράγματι, δεδομένης της αναμφισβήτητης εγγύτητας των δύο σχετικών γλωσσών, καθώς και το γεγονός ότι ο προσφεύγων είχε ζήσει και εργαστεί στην Κροατία για το μεγαλύτερο μέρος της επαγγελματικής του ζωής, ήταν δύσκολο να καταλάβει το ΕΔΔΑ γιατί δεν είχε διερευνηθεί η δυνατότητα παροχής μετεκπαίδευσης.
Το Δικαστήριο επεσήμανε επίσης ότι, εν πάση περιπτώσει, οι ίδιες οι εγχώριες αρχές – διοικητικά και αστικά δικαστήρια – είχαν δυσκολευτεί να προσδιορίσουν σε ποια γλώσσα αναμένονταν ο προσφεύγων να διδάξει την εν λόγω περίοδο στο συγκεκριμένο σχολείο.
Τέλος, κανένας δάσκαλος κροατικής εθνότητας δεν είχε επιθεωρηθεί στο σχολείο του προσφεύγοντος. Στην μεταπολεμική κατάσταση που επικρατούσε στη περιοχή της Ανατολικής Σλαβονίας εκείνη την εποχή, ο αποκλεισμός μιας συγκεκριμένης ομάδας ατόμων βάση της γλώσσας, η οποία ήταν στενά συνδεδεμένη με την εθνότητά τους, θα μπορούσε ενδεχομένως να εγείρει ένα ζήτημα συμβατότητας με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση και το Κροατικό Σύνταγμα.
Το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η απόλυση του προσφεύγοντος από την θέση του δεν αντιστοιχούσε σε μία πιεστική κοινωνική ανάγκη, ούτε ήταν ανάλογη με τον επιδιωκόμενο στόχο, κατά παράβαση του άρθρου 8 της Σύμβασης.
Λοιπά άρθρα
Το Δικαστήριο έκρινε, με έξι ψήφους έναντι μίας, ότι δεν χρειάζεται να εξεταστούν χωριστά οι καταγγελίες σύμφωνα με το άρθρο 14 σε συνδυασμό με το άρθρο 8 της σύμβασης και βάσει του άρθρου 1 του 12 Πρωτοκόλλου της Σύμβασης. Σημείωσε ότι είχε ήδη λάβει υπόψη τον συσχετισμό των εγχώριων αρχών με την ηλικία του προσφεύγοντος και την απόφασή τους να αξιολογήσουν το έργο μερικών μόνο καθηγητών, βάσει της εθνικής τους καταγωγής, κατά την εξέταση της καταγγελίας βάσει του άρθρου 8.
Δίκαιη ικανοποίηση (άρθρο 41)
Το Δικαστήριο έκρινε ότι η Κροατία έπρεπε να καταβάλει στον προσφεύγοντα 5.000 ευρώ για ηθική βλάβη και 850 ευρώ για έξοδα και δαπάνες.
Μειοψηφούσες γνώμες
Ο δικαστής Wojtyczek εξέφρασε αντίθετη γνώμη η οποία επισυνάπτεται στην απόφαση.
