Η αναποτελεσματική έρευνα των αρχών για θάνατο κρατουμένου παραβίασε το δικαίωμα στη ζωή. Βασανισμός αποβιώσαντος σε στρατιωτικές εγκαταστάσεις

ΑΠΟΦΑΣΗ

Saribekyan και Balyan κατά Αζερμπαϊτζάν της 30.01.2020 (αριθ. 35746/11)

Βλ. εδώ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Θάνατος Αρμενίου, ενώ βρίσκονταν υπό στρατιωτική κράτηση στο Αζερμπαϊτζάν.

Το Δικαστήριο διαπίστωσε ειδικότερα ότι οι προσφεύγοντες είχαν ισχυριστεί αρχικά ότι ο γιος τους, είχε αποβιώσει λόγω των βίαιων ενεργειών άλλων, κυρίως του προσωπικού του Στρατιωτικού Αστυνομικού τμήματος στο Μπακού, όπου κρατούταν. Αμφισβήτησαν την εκδοχή των αρχών του Αζερμπαϊτζάν, ότι ο ίδιος είχε κρεμαστεί και αυτοκτονήσει.

Επιπλέον, το Αζερμπαϊτζάν δεν είχε παράσχει κανένα στοιχείο για να αμφισβητήσει τα εγκληματολογικά ευρήματα των αρχών της Αρμενίας αναφορικά με τους  τραυματισμούς που υπέστη ο γιος των προσφευγόντων πριν από το θάνατό του, συμπεριλαμβανομένων ενδείξεων ξυλοδαρμού και τραυματισμού στο κεφάλι, σημάδια κακοποίησης που έπρεπε να χαρακτηριστούν ως βασανιστήρια.

Το ΕΔΔΑ διαπίστωσε: α) παραβίαση του δικαιώματος στη ζωή (άρθρου 2 της ΕΣΔΑ) λόγω του θανάτου του γιου των προσφευγόντων, ο οποίος κρατούνταν υπό προσωρινή κράτηση στο Αζερμπαϊτζάν και β) παραβίαση του διαδικαστικού σκέλους του άρθρου 2 εξαιτίας της έλλειψης αποτελεσματικής διερεύνησης του θανάτου  του γιου τους και γ) παραβίαση του άρθρου 3 (απαγόρευση των βασανιστηρίων και  της απάνθρωπης μεταχείρισης) γιατί ο αποβιώσας είχε βασανιστεί πριν από το θάνατό του. Καταδίκασε το Αζερμπαϊτζάν σε ψυχική οδύνη 60.000 ευρώ.

ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ

Άρθρο 2

Άρθρο 3

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ

Οι προσφεύγοντες  Mamikon Saribekyan και  Siranush Balyan, είναι υπήκοοι της Αρμενίας.  Ο γιος τους Manvel Saribekyan, γεννημένος το 1990, συνελήφθη στο Αζερμπαϊτζάν τον Σεπτέμβριο του 2010. Η οικογένειά του ανέφερε ότι κατά λάθος πέρασε τα σύνορα καθώς περπατούσε μέσα στην ομίχλη σε δάσος ψάχνοντας για ξύλα και αδέσποτα βοοειδή, ωστόσο, οι αρχές του Αζερμπαϊτζάν τον κατηγόρησαν ότι σχεδίαζε να ανατινάξει ένα σχολείο σε ένα κοντινό χωριό του Αζερμπαϊτζάν. Μεταφέρθηκε στο Τμήμα Στρατιωτικής Αστυνομίας του Υπουργείου Άμυνας στο Μπακού και κρατήθηκε σε κελί, όπου βρέθηκε νεκρός τον Οκτώβριο του 2010, με τις αρχές του Αζερμπαϊτζάν να δηλώνουν ότι είχε κρεμαστεί. Εκδόθηκε ιατροδικαστική έκθεση.

Η σωρός επέστρεψε στην Αρμενία τον Νοέμβριο του 2010 και οι τοπικές αρχές κίνησαν ποινική έρευνα. Ιατροδικαστική έκθεση διαπίστωσε τραυματισμούς στο λαιμό, στο κεφάλι και στο σώμα. Ο Αρμένιος Γενικός Εισαγγελέας ζήτησε νομική συνδρομή από το Αζερμπαϊτζάν, αλλά καθώς δεν υπήρξε απάντηση, η αρμένικη  προκαταρκτική έρευνα ανεστάλη τον Δεκέμβριο του 2011. Έρευνα που διεξήχθη στο Αζερμπαϊτζάν  διαπίστωσε τον Ιανουάριο του 2011 ότι ο Saribekyan είχε αυτοκτονήσει, ότι κρατούνταν υπό κατάλληλες συνθήκες και ότι δεν είχε κακοποιηθεί ευρισκόμενος υπό κράτηση.

ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…

Το Δικαστήριο αρχικά απέρριψε για πρώτη φορά δύο ενστάσεις από την κυβέρνηση του Αζερμπαϊτζάν. Η Κυβέρνηση ισχυρίστηκε ότι ο Saribekyan είχε συλληφθεί ως μέλος των ενόπλων δυνάμεων της Αρμενίας και έτσι έπρεπε η υπόθεσή του να εξεταστεί σύμφωνα με το ανθρωπιστικό δίκαιο και όχι από το Δικαστήριο. Επιπλέον, υποστήριξε ότι οι προσφεύγοντες δεν πληρούσαν την απαίτηση εξάντλησης των εγχώριων ένδικων μέσων.

Όσον αφορά την πρώτη ένσταση, το Δικαστήριο επισήμανε ότι το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο και τα διεθνή ανθρώπινα δικαιώματα δεν απέκλειαν το ένα το άλλο. Επιπλέον, το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο συνήθως εφαρμόζονταν σε περίπτωση ένοπλης σύγκρουσης, πράγμα που δεν συνέβη εδώ.

Απορρίπτοντας τη δεύτερη ένσταση, το Δικαστήριο σημείωσε ότι δεν υπήρχαν διπλωματικές σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών και ότι η κυβέρνηση του Αζερμπαϊτζάν δεν είχε παράσχει παραδείγματα ατόμων που βρίσκονταν στην ίδια κατάσταση με τους προσφεύγοντες και οι οποίοι θα μπορούσαν να ασκήσουν ένδικα μέσα στην εν λόγω δικαιοδοσία.

Άρθρο 2

Ο θάνατος του γιου των προσφευγόντων

Το Δικαστήριο τόνισε ότι η διάταξη αυτή ήταν μία από τις πιο θεμελιώδεις της Σύμβασης και ότι ήταν ιδιαίτερα προσεκτικό σε υποθέσεις που αφορούσαν κάποιον που στερήθηκε τη ζωή του.

Σημείωσε ότι οι Αρχές του Αζερμπαϊτζάν και της Αρμενίας είχαν καταλήξει σε διαφορετικά συμπεράσματα για το πώς ο  Saribekyan είχε πεθάνει, με τις αρχές  του Αζερμπαϊτζάν να διαπιστώνουν ότι είχε κρεμαστεί με σεντόνι  στο κελί του, και τις αρχές της Αρμενίας ότι είχε υποστεί τραυματισμούς, συμπεριλαμβανομένου ξυλοδαρμού.

Το Δικαστήριο παρατήρησε ότι η έρευνα των αρχών της Αρμενίας συνοδεύτηκε από φωτογραφίες και σχέδια, ενώ η κυβέρνηση του Αζερμπαϊτζάν δεν είχε προσκομίσει κανένα αποδεικτικό στοιχείο αναφορικά με τα ευρήματα των αρχών. Επιπλέον, οι φωτογραφίες στην αρμενική εγκληματολογική έκθεση είχαν δείξει την ύπαρξη τραυματισμών στο κεφάλι οι οποίοι θα έπρεπε να είχαν εξεταστεί από την ερευνητική διαδικασία στο Αζερμπαϊτζάν.

Παρόλο που το Δικαστήριο υιοθέτησε ένα τεκμήριο απόδειξης «πέραν εύλογης αμφιβολίας» σε περιπτώσεις θανάτου ή τραυματισμού από όργανο του κράτους, ισχυρά τεκμήρια θα μπορούσαν να προκύψουν σε περιπτώσεις τραυματισμών ή θανάτου κατά τη διάρκεια της κράτησης, καθώς οι αρχές ήταν οι μόνες που θα μπορούσαν να γνωρίζουν τι είχε συμβεί. Στη συνέχεια, η κυβέρνηση του Αζερμπαϊτζάν έπρεπε να παράσχει μια πειστική και ικανοποιητική εξήγηση.

Ωστόσο, η ανεπαρκής έρευνα του Αζερμπαϊτζάν σχετικά με την υπόθεση του Saribekyan και η έλλειψη τεκμηρίωσης για την υποστήριξη των ευρημάτων προκάλεσε ανησυχίες.

Οι προσφεύγοντες είχαν προβάλει αρχικά  την υπόθεση ότι ο γιος τους είχε συλληφθεί όντας καλά στην υγεία του  και είχε πεθάνει λόγω των ενεργειών του προσωπικού της  Στρατιωτικής Αστυνομίας στο Μπακού.

Δεδομένων των στοιχείων που έχουν τεθεί στη διάθεση του Δικαστηρίου, συμπεριλαμβανομένων των περιγραφών της έρευνας της Αρμενίας και φωτογραφίες των τραυματισμών του αποβιώσαντος, καθώς και τις πληροφορίες σχετικά με τη διάταξη του κελιού, η εκδοχή σύμφωνα με την οποία είχε κρεμαστεί ο ίδιος δεν μπορούσε να γίνει δεκτή.

Η κυβέρνηση του Αζερμπαϊτζάν δεν είχε πειστικά εξηγήσει πώς πέθανε ο Saribekyan. Συνεπώς, υπήρξε παραβίαση του άρθρου 2.

Η έρευνα του Αζερμπαϊτζάν

Οι αρχές του Αζερμπαϊτζάν δήλωσαν εξ αρχής ότι ο Saribekyan είχε αυτοκτονήσει, περιορίζοντας το πεδίο της έρευνας και παρεμποδίζοντας την αποτελεσματικότητά της. Επιπλέον, θα έπρεπε να διεξαχθεί προσεκτική έρευνα σχετικά με το εάν το εθνικό μίσος είχε συμβάλει στο θάνατό του: συνελήφθη ως Αρμένιος πολίτης που φέρεται ότι ασχολήθηκε με την κατασκοπία και σχεδιάζοντας μια τρομοκρατική ενέργεια, το οποίο το προσωπικό της Στρατιωτικής Αστυνομίας έπρεπε να γνωρίζει. Τα γεγονότα έλαβαν επίσης χώρα σε πλαίσιο διακρατικών εντάσεων.

Ούτε οι αρχές του Αζερμπαϊτζάν ήρθαν σε επαφή με την οικογένεια ή οποιαδήποτε αρμενική αρχή κατά τη διάρκεια των εγχωρίων διαδικασιών ενώ το Δικαστήριο σημειώνει ότι η έλλειψη διπλωματικών σχέσεων δεν σημαίνει ότι οι χώρες δεν είχαν καθήκον να συνεργαστούν σε ποινική έρευνα στο πλαίσιο του άρθρου 2.

Επιπρόσθετα οι προσφεύγοντες και οι αρμενικές αρχές έλαβαν γνώση των εγγράφων του Αζερμπαϊτζάν σχετικά με την εγχώρια έρευνα στις καταθέσεις ενώπιον του Δικαστηρίου.

Το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι υπήρξε περαιτέρω παραβίαση της Σύμβασης λόγω της ελλιπούς έρευνας στο Αζερμπαϊτζάν.

Άρθρο 3

Το Δικαστήριο έλαβε υπόψη την αρμενική εγκληματολογική εξέταση, η οποία εκτός από τα τραύματα στραγγαλισμού, είχε καταγράψει νεφρικές, θωρακικές, οσφυϊκές και αιμορραγίες από το ορθό, καθώς και τραυματισμό στο κεφάλι, τραυματισμοί οι οποίοι είχαν προκληθεί από αμβλύ αντικείμενο. Ούτε οι παρατηρήσεις της κυβέρνησης του Αζερμπαϊτζάν ούτε τα έγγραφα στο φάκελο της υπόθεσης έδωσαν τη δυνατότητα να αμφισβητηθούν τα συμπεράσματα αυτά.

Έτσι, το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι ο Saribekyan υποβλήθηκε σε κακομεταχείριση υπό τη μορφή σοβαρής  σωματικής βίας κατά τη διάρκεια των τελευταίων ημερών της ζωής του, ενώ κρατείται σε Στρατιωτικό Τμήμα  στο Μπακού.

Το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι η ταλαιπωρία που υπέστη είχε ανέλθει σε βασανιστήρια και ότι είχε υποστεί παραβίαση των δικαιωμάτων του δυνάμει του άρθρου 3.

Δεν διαπίστωσε παραβίαση των δικαιωμάτων των δύο προσφευγόντων γονέων βάσει της διάταξης αυτής, μολονότι δεν αμφισβήτησε ότι  η σύλληψη, η κράτηση και ο θάνατος του γιου τους, καθώς και η αβεβαιότητα σχετικά με τη μοίρα του, τους είχαν προκαλέσει βαθύ πόνο.

Άλλα άρθρα

Το Δικαστήριο δεν θεώρησε αναγκαίο να εξετάσει ξεχωριστά τις καταγγελίες των προσφευγόντων βάσει των άρθρων 13 και 14.

Δίκαιη ικανοποίηση (άρθρο 41)

Το Δικαστήριο αποφάνθηκε με έξι ψήφους έναντι μίας ότι το Αζερμπαϊτζάν έπρεπε να καταβάλει στους προσφεύγοντες 60.000 ευρώ από κοινού για ψυχική οδύνη και 2.200 ευρώ για έξοδα και δαπάνες.

Ξεχωριστή γνώμη

Ο δικαστής Hüseynov εξέφρασε μια αντίθετη γνώμη, η οποία επισυνάπτεται στην απόφαση.


ECHRCaseLaw
Close Popup

Χρησιμοποιούμε cookies για να σας προσφέρουμε καλύτερη εμπειρία στο διαδίκτυο. Συμφωνώντας, αποδέχεστε τη χρήση των cookies σύμφωνα με την Πολιτική Cookies.

Close Popup
Privacy Settings saved!
Ρυθμίσεις Απορρήτου

Όταν επισκέπτεστε μία ιστοσελίδα, μπορεί να λάβει κάποιες βασικές πληροφορίες από τον browser σας, κατά βάση υπό τη μορφή cookies. Εδώ μπορείτε να ρυθμίσετε τη συγκατάθεσή σας σε όλα αυτά.

These cookies allow us to count visits and traffic sources, so we can measure and improve the performance of our site.

Google Analytics
We track anonymized user information to improve our website.
  • _ga
  • _gid
  • _gat

Απορρίψη όλων των υπηρεσιών
Save
Δέχομαι όλες τις υπηρεσίες