Η παρουσία της μητέρας στην επικοινωνία του πατέρα με το παιδί πρέπει να αποφεύγεται όταν υπάρχει σφοδρή αντιπαλότητα μεταξύ τους.

ΑΠΟΦΑΣΗ

Kacper Nowakowski κατά Πολωνίας της 10-1-2016 (αριθμ. προσφ.32407/13)

βλ. εδώ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Επικοινωνία του πατέρα με τον γιό του. Επικοινωνία με την παρουσία της μητέρας. Τα εθνικά δικαστήρια στις αποφάσεις τους για την επικοινωνία θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους την ένταση της αντιδικίας μεταξύ των γονέων και τις καταγγελίες του επικοινωνούντος γονέα με το παιδί του για παρεμπόδιση της επικοινωνίας του από τον άλλο γονέα. Η μη λήψη υπόψη των παραπάνω και η μη διευκόλυνση  της επικοινωνίας από τα δικαστήρια συνιστούν παραβίαση του άρθρου 8 της ΕΣΔΑ.

ΣΧΟΛΙΟ-ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ

Εξαιρετικά πρακτική απόφαση για το δικαίωμα επικοινωνία χωρισμένου γονέα. Τα δικαστήρια πρέπει να λαμβάνουν σοβαρά υπόψη για τις αποφάσεις τους την σφοδρότητα του μίσους μεταξύ των γονέων και τις καταγγελίες τους ώστε  να εκδίδουν αποφάσεις που διευκολύνουν στην πράξη την επικοινωνία με το παιδί και να μην την ακυρώνουν ή να την παρεμποδίζουν, όπως  με την υποχρεωτική παρουσία  του άλλου γονέα στο χρόνο της επικοινωνίας.

ΔΙΑΤΑΞΗ

Άρθρο 8

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ

Ο προσφεύγων, Kacper Nowakowski, είναι Πολωνός υπήκοος ο οποίος γεννήθηκε το 1976 και ζει στην Białystok (Πολωνία).

Τον Αύγουστο του 2005 ο κ. Nowakowski, ο οποίος είναι κουφός και μουγκός, παντρεύτηκε την Α.Ν., η οποία πάσχει επίσης από βλάβη στην ακοή. Το ζευγάρι απέκτησε ένα γιο το 2006. Χώρισαν το 2007.Τα εθνικά δικαστήρια αποφάνθηκαν ότι ο γιος τους, κατά το χρόνο 11 μηνών, έπρεπε να διαμένει με τη μητέρα του και επέτρεπαν στον προσφεύγοντα να επισκέπτεται τον γιό του για δύο ώρες κάθε εβδομάδα. Ο κ. Nowakowski δεν προέβαλε αντιρρήσεις ως προς αυτές τις ρυθμίσεις.

Ωστόσο, τον Αύγουστο του 2011, όταν ο γιος τους συμπλήρωσε σχεδόν την ηλικία των 5 ετών, ο προσφεύγων προσέφυγε στα δικαστήρια για την επέκταση της επικοινωνίας του, προκειμένου να βελτιωθούν οι σχέσεις τους. Ιδίως ζήτησε η επαφή να πραγματοποιηθεί χωρίς τη παρουσία της μητέρας και μακριά από το σπίτι της, εξαιτίας των προσπαθειών υπονόμευσης της επικοινωνίας του κατά τη διάρκεια των επισκέψεων και της εχθρικής ατμόσφαιρας που επικρατούσε.

Τα δικαστήρια απέρριψαν αμετάκλητα το αίτημα του κ. Nowakowski το Νοέμβριο του 2012, κρίνοντας ότι δεν ήταν προς το συμφέρον του γιου του. Τα δικαστήρια έλαβαν υπόψη μια σειρά από παράγοντες, όπως η παιδική αναπηρία και η μεγάλη εξάρτηση από τη μητέρα του, και ειδικότερα το γεγονός ότι η μητέρα δημιουργούσε ένα αίσθημα ασφάλειας και σταθερότητας για το παιδί κατά τη διάρκεια των επισκέψεων. Επιπλέον, τα δικαστήρια έκριναν ότι ήταν απαραίτητη η παρουσία της μητέρας η οποία ήταν σε θέση να χρησιμοποιεί τη νοηματική γλώσσα και να επικοινωνεί προφορικά, ενώ ο πατέρας χρησιμοποιούσε τη νοηματική γλώσσα ως επί το πλείστον και ο γιος του επικοινωνούσε μόνο προφορικά.  Επιπλέον, το γεγονός ότι τα δικαστήρια είχαν λάβει υπόψη αυτό το εμπόδιο επικοινωνίας στις αποφάσεις τους, δεν θεωρήθηκε μεροληπτικό. Τα δικαστήρια έκριναν το εν λόγω εμπόδιο είναι μια πραγματική τροχοπέδη στη σφυρηλάτηση των δεσμών μεταξύ πατέρα και γιού. Τέλος, δεν θεωρήθηκε απαραίτητο να επιβληθεί η υποχρέωση για τους γονείς να λάβουν μέρος σε οικογενειακή ψυχοθεραπεία, όπως συνιστάτο από ειδικούς σε μια σειρά από εκθέσεις που συντάχθηκαν κατά τη διεξαγωγή των διαδικασιών, καθώς η μητέρα ήδη παρακολουθούσε και συμμετείχε σε μια ομάδα υποστήριξης γονέων και ο πατέρας είχε δηλώσει ότι θα μπορούσε να παραστεί στην ίδια ομάδα. Κατά τη διάρκεια της δίκης, το αίτημα του κ Nowakowski του σχετικά με την κατάρτιση νέας έκθεσης από εμπειρογνώμονες αναφορικά με τις ανάγκες των κωφάλαλων απορρίφθηκε.

Σε παράλληλες διαδικασίες, τα δικαστήρια αποφάσισαν να περιορίσουν τη γονική μέριμνα του κ. Nowakowski  πάνω από το γιο του σε θέματα που αφορούν τις σπουδές του, και πάλι επικαλούμενα τα συμφέροντα του παιδιού.

ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…

Το Δικαστήριο υπογράμμισε τη σημασία για ένα παιδί της διατήρησης και της ανάπτυξης των δεσμών του με την οικογένειά του, και έκρινε ότι, κατ ‘αρχήν, ήταν προς το συμφέρον του προσφεύγοντα να δει τον γιο του, δεν είχε αμφισβητηθεί από τα εθνικά δικαστήρια.

Το Δικαστήριο αξιολόγησε τους λόγους για τους οποίους τα εθνικά δικαστήρια απέρριψαν το αίτημα του κ. Nowakowski για μεγαλύτερη επικοινωνία με το γιο του, λαμβάνοντας υπόψη δύο ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της υπόθεσης, και συγκεκριμένα: τη  σοβαρή αντιπαράθεση μεταξύ των γονέων και την αναπηρία του κ. Nowakowski, καθώς και του γιου του.

Αναφορικά με τη σύγκρουση μεταξύ των γονέων, τα εθνικά δικαστήρια είχαν επίγνωση της μεταξύ τους αντιδικίας, η οποία είχε  κυρίως διαφανεί στο σύνολο των διαδικασιών αναφορικά με τη γονική μέριμνα. Επιπλέον, οι πραγματογνώμονες που διορίστηκαν από τα δικαστήρια για να δώσουν τη γνώμη τους σχετικά με τον καθορισμό των επισκέψεων, είχαν επισημάνει συγκρούσεις ανάμεσα στους γονείς και συνέστησαν στους δύο γονείς να λάβουν εξειδικευμένη συμβουλευτική θεραπεία, τονίζοντας την ανάγκη να δημιουργηθεί ένα νέο μοντέλο επικοινωνίας.

Ωστόσο, τα  δικαστήρια δεν έλαβαν σοβαρά υπόψη τη σύσταση τους, δεδομένου ότι η μητέρα συμμετείχε ήδη σε μια  ομάδα υποστήριξης οικογένειας και ότι ο πατέρας είχε σκοπό να ενταχθεί στην ίδια ομάδα. Ούτε τα δικαστήρια εξέτασαν σωστά τη δυνατότητα προσφυγής σε διαφορετικά νομικά όργανα  που προβλέπονται από την εθνική νομοθεσία, κάτι το οποίο θα μπορούσε να διευκολύνει τη διεύρυνση επαφών μεταξύ του κ. Nowakowski και του γιού του. Ως εκ τούτου, οι τεταμένες σχέσεις των γονέων  ομολογουμένως δεν διευκόλυναν το έργο των δικαστηρίων, ωστόσο θα έπρεπε να ληφθούν μέτρα ώστε να συγκεραστούν τα αντικρουόμενα συμφέροντα των μερών, έχοντας κατά νου ότι προτεραιότητα αποτελεί το συμφέρον του παιδιού.

Αναφορικά με το ζήτημα αναπηρίας του κ. Nowakowski και το εμπόδιο επικοινωνίας με το παιδί του, το Δικαστήριο επισήμανε ότι η λύση των δικαστηρίων αναφορικά με το πρόβλημα ήταν η συμμετοχή της μητέρας του παιδιού στις επισκέψεις, δεδομένου ότι ήταν σε θέση να επικοινωνεί και προφορικά και στη νοηματική γλώσσα. Ωστόσο, αυτή η λύση δεν λάμβανε υπόψη τη σύγκρουση των γονέων και τις συχνές καταγγελίες του κ. Nowakowski αναφορικά με τις προσπάθειες της μητέρας να εμποδίσει την επικοινωνία του πατέρα με το παιδί και τις προσπάθειες  περιθωριοποίησης του ρόλου του. Επιπλέον, τα δικαστήρια είχαν αποτύχει να προβλέψουν μέτρα περισσότερα προσαρμοσμένα στις ειδικές ανάγκες του κ. Nowakowski, όπως η απόκτηση στοιχείων από ειδικούς  σχετικά με προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα άτομα με προβλήματα ακοής.

Πράγματι, στις αποφάσεις τους, τα δικαστήρια είχαν βασιστεί σε εκθέσεις πραγματογνωμόνων οι οποίοι είχαν επικεντρωθεί στην τροχοπέδη της επικοινωνίας μεταξύ πατέρα και γιου, αντί της διερεύνησης πιθανών μέσων με σκοπό να υπερβούν τα εμπόδια.

Τέλος, το Δικαστήριο επισήμανε ότι η διατήρηση του ίδιο καθεστώτος επικοινωνίας ήταν πιθανό να ενέχει, με το πέρασμα του χρόνου, κίνδυνο για  τη σχέση του κ. Nowakowski με το γιο του.

Εν κατακλείδι, το Δικαστήριο έκρινε ότι τα εθνικά δικαστήρια δεν είχαν λάβει όλα τα κατάλληλα μέτρα ώστε να διευκολυνθεί η επικοινωνία του προσφεύγοντα με το γιο του, κατά παράβαση του άρθρου 8.

Άρθρο 41 (δίκαιη ικανοποίηση)

Το Δικαστήριο έκρινε ότι η Πολωνία όφειλε να καταβάλλει στον  κ. Nowakowski  16.250 ευρώ για την ηθική του βλάβη και 698 ευρώ για δικαστικά έξοδα και δαπάνες.

Μειοψηφούσες γνώμες

Οι δικαστές Sajó και Motoc εξέφρασαν χωριστές γνώμες. Αυτές οι απόψεις προσαρτώνται στη απόφαση.