Η νομική απαγόρευση σύναψης συμφώνου συμβίωσης στα ετερόφυλα ζευγάρια δεν παραβιάζει το δικαίωμα στη προσωπική και οικογενειακή ζωή
ΑΠΟΦΑΣΗ
Ratzenböck και Seydl κατά Αυστρίας της 26-10-2017 (αριθ. προσφ. 28475/12)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Έλλειψη δυνατότητας των ετερόφυλων ζευγαριών να συνάψουν σύμφωνο συμβίωσης. Το σύμφωνο συμβίωσης στην Αυστρία αποτελεί εναλλακτική λύση του γάμου μόνον για τα ζευγάρια ίδιου φύλου. Οι προσφεύγοντες, ως ετερόφυλο ζευγάρι, είχαν πρόσβαση στο γάμο, σε θεσμό που ικανοποιούσε την ανάγκη νομικής αναγνώρισης της σχέσης τους. Οι ίδιοι δεν ισχυρίστηκαν ότι έχουν επηρεαστεί από κάποια νομική διαφορά μεταξύ των δύο θεσμών.Μη παραβίαση της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής.
ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο 14 (απαγόρευση των διακρίσεων) της ΕΣΔΑ
Άρθρο 8 (δικαίωμα σεβασμού της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής) της ΕΣΔΑ
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Οι προσφεύγοντες, Helga Ratzenböck και Martin Seydl, είναι Αυστριακοί υπήκοοι, οι οποίοι γεννήθηκαν το 1966 και το 1964 αντίστοιχα και ζουν στο Λιντς (Αυστρία). Η υπόθεση αφορά την καταγγελία τους ότι, ως ετεροφυλόφιλο ζευγάρι, τους απαγορεύθηκε να συνάψουν σύμφωνο συμβίωσης, ένα νομικό καθεστώς διαθέσιμο μόνο για ζευγάρια του ίδιου φύλου.
Τον Φεβρουάριο του 2010 οι προσφεύγοντες, οι οποίοι είχαν εδώ και πολλά χρόνια σταθερή σχέση, κατέθεσαν αίτηση για να συνάψουν σύμφωνο συμβίωσης. Ο δήμαρχος του Linz απέρριψε την αίτησή τους, διαπιστώνοντας ότι δεν πληρούσε τις προϋποθέσεις, καθώς το σύμφωνο προοριζόταν μόνον για ζευγάρια του ίδιου φύλου. Αφού η έφεση των προσφευγουσών – οι οποίοι επικαλέστηκαν διακρίσεις λόγω φύλου και σεξουαλικού προσανατολισμού – απορρίφθηκε από τον Ανώτερο Αυστριακό Περιφερειακό Διοικητή, υπέβαλαν προσφυγές ενώπιον του Διοικητικού Δικαστηρίου και του Συνταγματικού Δικαστηρίου. Ισχυρίστηκαν ότι ο γάμος δεν ήταν κατάλληλη επιλογή γι’ αυτούς και ότι το σύμφωνο αποτελούσε μια πιο σύγχρονη και «ελαφρύτερη» λύση από το γάμο. Συγκεκριμένα, υπήρχε διαφορά στη νόμιμη προθεσμία διαζυγίου και διάλυσης του συμφώνου και διαφορές όσον αφορά σε ορισμένες υποχρεώσεις που απορρέουν από το γάμο και το σύμφωνο αντίστοιχα.
Τον Σεπτέμβριο του 2011, το Συνταγματικό Δικαστήριο απέρριψε την προσφυγή. Αναφερόμενοι στην απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στην υπόθεση Schalk και Kopf κατά Αυστρίας (30141/04), το Συνταγματικό Δικαστήριο θεώρησε ότι αν το ερώτημα ήταν αν θα επέτρεπε ή όχι το εθνικό δίκαιο να ρυθμίζει το ζήτημα γάμου του ιδίου φύλου, αυτό έπρεπε να ισχύει και για το ερώτημα κατά πόσο το σύμφωνο έπρεπε να είναι διαθέσιμο σε ζευγάρια διαφορετικού φύλου. Επιπλέον, δεδομένου ότι άτομα διαφορετικού φύλου είχαν πρόσβαση στο θεσμό του γάμου, το σύμφωνο είχε εισαχθεί κυρίως για να αντιμετωπίσει τις διακρίσεις σε βάρος ζευγαριών του ιδίου φύλου. Τον Φεβρουάριο του 2013, το Διοικητικό Δικαστήριο απέρριψε επίσης την προσφυγή των προσφευγόντων.
Επικαλούμενοι το άρθρο 14 (απαγόρευση των διακρίσεων) σε συνδυασμό με το άρθρο 8 (δικαίωμα σεβασμού της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής), οι προσφεύγοντες καταγγέλλουν δυσμενή διάκριση λόγω φύλου και σεξουαλικού προσανατολισμού εξαιτίας του αποκλεισμού τους από το σύμφωνο συμβίωσης.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Άρθρο 14 σε συνδυασμό με το άρθρο 8
Το Δικαστήριο δέχθηκε ότι τα ζευγάρια διαφορετικού φύλου βρίσκονταν καταρχήν σε σχετικά παρόμοια ή συγκρίσιμη κατάσταση με εκείνη των ζευγαριών του ιδίου φύλου όσον αφορά τη ανάγκη τους για νομική αναγνώριση και προστασία της σχέσης τους.
Εντούτοις, ο αποκλεισμός ζευγαριών διαφορετικού φύλου από το σύμφωνο συμβίωσης στην Αυστρία έπρεπε να εξεταστεί στο πλαίσιο του γενικού νομικού πλαισίου που διέπει την αναγνώριση των σχέσεων. Το σύμφωνο είχε εισαχθεί ως εναλλακτική λύση για το γάμο προκειμένου να διατεθεί στα ζευγάρια του ιδίου φύλου, τα οποία παρέμειναν αποκλεισμένα από το θεσμό του γάμου, επιτυγχάνοντας ουσιαστικά παρόμοια νομική αναγνώριση. Ο νόμος σχετικά με το Σύμφωνο του 2010 αντισταθμίζει έτσι τον προηγούμενο αποκλεισμό των ζευγαριών του ιδίου φύλου από οποιαδήποτε νομική αναγνώριση.
Στην απόφασή του στην υπόθεση Schalk και Kopf κατά Αυστρίας (30141/04) της 24ης Ιουνίου 2010, η οποία αφορούσε την καταγγελία ενός ζευγαριού ιδίου φύλου για την άρνηση πρόσβασης στον θεσμό του γάμου, το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι το νομικό καθεστώς που προβλέπει ο νόμος για μια σχέση ζευγαριού, το οποίο έχει συνάψει σύμφωνο ήταν ίσο ή παρόμοιο σε αρκετές περιπτώσεις. Έκτοτε, τα νομικά πλαίσια που διέπουν τις δύο μορφές νομικής αναγνώρισης μιας σχέσης είχαν εναρμονιστεί, έτσι ώστε να μην υφίστανται ουσιαστικές διαφορές. Το γεγονός ότι οι προσφεύγοντες, ως ζευγάρι διαφορετικού φύλου, είχαν πρόσβαση στο γάμο, κάτι το οποίο ικανοποιούσε την ανάγκη νομικής αναγνώρισης της σχέσης τους. Επιπλέον, δεν ισχυρίστηκαν ότι έχουν επηρεαστεί από κάποια νομική διαφορά μεταξύ των δύο θεσμών.
Επομένως, οι προσφεύγοντες δεν βρίσκονταν σε παρόμοια ή συγκρίσιμη κατάσταση με τα ζευγάρια ιδίου φύλου, τα οποία δεν είχαν δικαίωμα να παντρευτούν στην Αυστρία και χρειάζονταν το σύμφωνο ως εναλλακτικό μέσο νομικής αναγνώρισης της σχέσης τους. Κατά συνέπεια δεν υπήρξε παραβίαση του άρθρου 14 σε συνδυασμό με το άρθρο 8.
Ξεχωριστές απόψεις
Ο δικαστής Mits εξέφρασε σύμφωνη γνώμη. Οι δικαστές Tsotsoria και Grozev εξέφρασαν κοινή αντίθετη γνώμη. Οι γνώμες αυτές επισυνάπτονται στην απόφαση(επιμέλεια echrcaselaw.com).
