Επιβολή ποινών για ανάρτηση τοπικών σημαιών από ευρωβουλευτή! Οι καταδικαστικές αποφάσεις δεν εξέτασαν σε βάθος τα γεγονότα και δεν είχαν επαρκή αιτιολογία. Παραβίαση της διαδικαστικής πτυχής του δικαιώματος στην ελευθερία της έκφρασης

ΑΠΟΦΑΣΗ

Tőkés κατά Ρουμανίας της 27.04.2021 (αριθ. προσφ.  15976/16 και 50461/17)

Βλ. εδώ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Ανάρτηση σημαιών μη αναγνωρισμένου κράτους. Επιβολή προειδοποιητικής πταισματικής ποινής. Ελευθερία έκφρασης και αιτιολογία των δικαστικών αποφάσεων. Διαδικαστικό σκέλος του δικαιώματος στην ελευθερία της έκφρασης.

Ρουμάνος υπήκοος της ουγγρικής μειονότητας στη Ρουμανία, που εξελέγη μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ως μέλος Ουγγρικού και όχι Ρουμάνικου κόμματος ανάρτησε σημαίες  της περιοχής Szeklerland[1] (περιοχή της Τρανσυλβανίας όπου η πλειοψηφία των κατοίκων είναι ουγγρικής μειονότητας) και της περιοχής Partium (Részek) στο  κτίριο που στεγάζεται το γραφείο του στην Oradea της Ρουμανίας. Οι ρουμανικές αρχές, εντάσσοντας τις σημαίες σε διαφημιστικό υλικό, επέβαλαν προειδοποιητικές πταισματικής ποινές στον προσφεύγοντα γιατί δεν είχε λάβει άδεια για διαφήμιση.

Το Δικαστήριο δε συμφώνησε με την άποψη του προσφεύγοντος ότι η παρέμβαση στο δικαίωμά του στην ελευθερία της έκφρασης δεν είχε καμία νομική βάση. Ωστόσο, διαπίστωσε ότι τα εθνικά δικαστήρια δεν είχαν εξετάσει σε βάθος όλα τα σχετικά αποδεικτικά στοιχεία ενώπιον τους, και ότι η αιτιολογία των δικαστικών αποφάσεων ήταν ανεπαρκής. Η αιτιολογία ήταν συνοπτική  και δεν περιείχε επαρκείς πληροφορίες, ώστε το ΕΔΔΑ να διακρίνει το σκεπτικό πίσω από την παρέμβαση.

Το ΕΔΔΑ διαπίστωσε παραβίαση της διαδικαστικής πτυχής του δικαιώματος στην ελευθερία της έκφρασης (άρθρο 10 της ΕΣΔΑ).

ΔΙΑΤΑΞΗ

Άρθρο 10

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ

Ο προσφεύγων László Tőkés, είναι Ρουμάνος υπήκοος ο οποίος γεννήθηκε το 1952 και ζει στην Οραντέα (Ρουμανία). Ο προσφεύγων ανήκει στην ουγγρική μειονότητα της Ρουμανίας. Εκλέχτηκε ως μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στη λίστα της Δημοκρατικής Ένωσης των Ούγγρων στη Ρουμανία στις Ευρωεκλογές 2009, και στη συνέχεια στη λίστα του ουγγρικού κόμματος Fidesz στις Ευρωεκλογές του Μαΐου 2014. Την επίδικη περίοδο είχε ένα γραφείο στην πόλη Oradea.

Στην πρώτη του προσφυγή (με αρ. 15976/16), ο προσφεύγων  δήλωσε ότι στις 18 Ιουνίου 2014 είχε αναρτήσει σημαία Szekler, διαμέτρου 2Χ1 μ., στο κτίριο που στέγαζε το γραφείο του στην Oradea. Στις 20 Αυγούστου 2014, η τοπική αστυνομία του επέβαλε κυρώσεις για πταίσμα, υπό μορφή προειδοποίησης, για την ανάρτηση σημαίας – της σημαίας Szekler – για διαφημιστικούς σκοπούς χωρίς να λάβει πρώτα προσωρινή άδεια για διαφήμιση, κατά παράβαση του Ν. 185/2013 για την τοποθέτηση και έγκριση διαφημιστικού υλικού. Ζητήθηκε από τον προσφεύγοντα να αφαιρέσει την σημαία. Αυτός αμφισβήτησε την κύρωση  στο Πρωτοδικείο της Oradea, το οποίο απέρριψε την προσφυγή του στις 26 Ιανουαρίου 2015. Ο προσφεύγων άσκησε έφεση κατά της απόφασης αυτής.

Σε τελεσίδικη απόφαση της 27 Νοεμβρίου 2015, το Επαρχιακό Δικαστήριο Bihor απέρριψε την έφεση και δέχθηκε το σκεπτικό της πρωτοβάθμιας απόφασης. Σύμφωνα με το δικαστήριο, ο προσφεύγων είχε αναρτήσει σημαία στην οποία διαφαίνονταν σύμβολα Szekler, προκειμένου να τραβήξει την προσοχή του κοινού στη χρήση για την οποία ο εν λόγω χώρος στεγάστηκε και η σημαία χρησιμοποιήθηκε για διαφημιστικούς σκοπούς όπως ορίστηκε με το Ν. 185/2013. Το δικαστήριο κατέστησε σαφές ότι το να αναρτηθεί μια σημαία όπως η εν λόγω δημόσια, αλλά σε ιδιόκτητο κτίριο, δεν απαγορεύονταν από το νόμο. Ωστόσο, η σημαία έπρεπε να αναρτάται σύμφωνα με τις νομοθετικές διατάξεις, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που απαιτούσαν διαφημιστική άδεια.

Στη δεύτερη προσφυγή του (με αρ. 50461/17) ο προσφεύγων δήλωσε ότι τον Δεκέμβριο του 2015 είχε αναρτήσει στο κτίριο που στέγαζε το γραφείο του σημαία από τη περιοχή Partium, μια λευκή σημαία με διπλό σταυρό και τέσσερις κόκκινες γραμμές που αντιπροσωπεύουν τα τέσσερα ποτάμια της περιοχής. Η σημαία κυμάτιζε δίπλα σε πολλές άλλες σημαίες συμπεριλαμβανομένου της σημαίας Szekler, της ρουμανικής εθνικής σημαίας, της ουγγρικής εθνικής σημαίας και της σημαίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στις 16 Δεκεμβρίου 2015 η αστυνομία επέβαλε ποινή για πταίσμα στον προσφεύγοντα υπό μορφή προειδοποίησης και του ζήτησε να κατεβάσει τη σημαία.

Ο προσφεύγων αμφισβήτησε την αναφορά της παράβασης στο εθνικό δικαστήριο, υποστηρίζοντας ότι ο  Ν. 185/2013 δεν είχε εφαρμογή στην υπόθεση. Τόνισε ότι ήταν μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ότι διέμενε το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου του στις Βρυξέλλες και στο Στρασβούργο και ότι είχε νοικιάσει ένα γραφείο στην Oradea κατά τη διάρκεια της θητείας του. Στις 27 Απριλίου 2016 το δικαστήριο απέρριψε την προσφυγή που άσκησε, διαπιστώνοντας ότι ο προσφεύγων είχε αναρτήσει σημαία που περιελάβανε σύμβολα Szekler και η οποία επομένως δεν ήταν  σημαία αναγνωρισμένου κράτους. Το  δικαστήριο έκρινε ότι, με την ανάρτηση της σημαίας, ο προσφεύγων προσπάθησε να προσελκύσει την προσοχή του κοινού και να ενημερώσει σχετικά με δραστηριότητες και εκδηλώσεις. Ως εκ τούτου, η σημαία έπρεπε να θεωρηθεί ως «διαφημιστικό υλικό». Σύμφωνα με το δικαστήριο, η ανάρτηση της σημαίας του Szekler έγινε δημόσια, σε ιδιωτικά κτήρια με αποτέλεσμα να διέπεται από τον Ν.185/2013 και συνεπώς χρειαζόταν προσωρινή διαφημιστική άδεια.

Ο προσφεύγων άσκησε έφεση κατά της απόφασης. Στις 6 Φεβρουαρίου 2017, το Επαρχιακό Δικαστήριο απέρριψε την  έφεση και επικύρωσε την πρωτοβάθμια απόφαση.

Στις 24 Φεβρουαρίου 2020, μετά από αστυνομικό έλεγχο, ο ίδιος ο προσφεύγων αφαίρεσε τις σημαίες.

Στηριζόμενος στο άρθρο 10 (ελευθερία της έκφρασης), ο προσφεύγων ισχυρίστηκε ότι το γεγονός ότι του επιβλήθηκαν ποινές υπό τη μορφή προειδοποιήσεων για την ανάρτηση των σημαιών του Szeklerland και Partium στο κτίριο στο οποίο αυτός εργάζονταν στην Oradea είχε παραβιάσει το δικαίωμά του στην ελευθερία της έκφρασης.

ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…

Άρθρο 10

Το Δικαστήριο παρατήρησε ότι είχε επιβληθεί στον προσφεύγοντα ποινή για την ανάρτηση της  σημαίας του Szekler και της σημαίας της περιοχής Partium χωρίς πρώτα να ζητήσει άδεια για διαφήμιση. Σύμφωνα με τις αναφορές, οι οποίες στη συνέχεια έγιναν δεκτές από τα εθνικά δικαστήρια, ο προσφεύγων είχε ενεργήσει κατά παράβαση του Ν.185/2013. Σύμφωνα με το άρθρο 49§1(α) του νόμου αυτού, η τοποθέτηση διαφημιστικού υλικού χωρίς προσωρινή διαφημιστική άδεια αποτελούσε αδίκημα σε βαθμό πταίσματος. Το Δικαστήριο δεν συμφώνησε με την άποψη του προσφεύγοντος ότι η παρέμβαση δεν είχε καμία νομική βάση και προχώρησε στην εξέταση κατά πόσο το μέτρο είχε επιδίωξη θεμιτού σκοπού και ήταν αναγκαίο σε μια δημοκρατική κοινωνία.

Το Δικαστήριο σημείωσε ότι ο στόχος που αναφέρθηκε από την κυβέρνηση ως δικαιολογία για τα εν λόγω μέτρα ήταν αυτό της διασφάλισης της δημόσιας ασφάλειας και του σεβασμού των δικαιωμάτων των άλλων. Ο σκοπός του Ν.185, όπως ορίζεται στο άρθρο 1, ήταν να διασφαλιστεί ότι το οικιστικό περιβάλλον ήταν συνεκτικό, αρμονικό, ασφαλής και υγιές, προκειμένου να προστατευθούν τα φυσικά και τεχνητά περιουσιακά στοιχεία, να διατηρηθεί η ποιότητα του τοπίου και η συμμόρφωση με τα απαιτούμενα πρότυπα όσον αφορά την ποιότητα του κτιρίου. Το δικαστήριο αποδέχθηκε ότι η παρέμβαση για την οποία ο προσφεύγων παραπονέθηκε είχε ως στόχο την προστασία των δικαιωμάτων των άλλων. Τα εθνικά δικαστήρια κλήθηκαν να επιτύχουν μια δίκαιη ισορροπία μεταξύ του δικαιώματος του προσφεύγοντος στην ελευθερία της έκφρασης και στην προστασία των δικαιωμάτων άλλων στο πλαίσιο του Ν.185/2013, που ίσχυε εν προκειμένω.

Εξετάζοντας εάν η παρέμβαση ήταν απαραίτητη σε μια δημοκρατική κοινωνία, το Δικαστήριο επικεντρώθηκε στις αποφάσεις που εκδόθηκαν από τα εθνικά δικαστήρια. Σε αυτό το πλαίσιο παρατήρησε ότι τα δικαστήρια είχαν παραλείψει να λάβουν υπόψη το πλαίσιο των καταγγελιών του προσφεύγοντος, δηλαδή το επιχείρημά του ότι οι επιβληθείσες κυρώσεις παρενέβησαν στο δικαίωμα του στην ελευθερία της έκφρασης, που ήταν εγγυημένο τόσο από το Σύνταγμα όσο και από το άρθρο 10 της ΕΣΔΑ. Το Δικαστήριο σημείωσε ότι στην προσπάθειά τους να προσδιορίσουν την εφαρμοστέα νομοθεσία, τα εθνικά δικαστήρια είχαν εστιάσει στα πορίσματά τους ότι οι εν λόγω σημαίες πρέπει να εξομοιωθούν με μια μορφή διαφήμισης. Δεν είχαν εξηγήσει γιατί απέρριψαν τους ισχυρισμούς του προσφεύγοντος ότι οι σημαίες δεν είχαν αναρτηθεί για να προωθήσουν τις δραστηριότητές του, αλλά ήταν απλώς ένα μέσο να εκφράσει τη δική του ταυτότητα. Το δικαστήριο σημείωσε ότι ορισμένοι από τους ορισμούς της έννοιας της διαφήμισης που περιέχονται στο άρθρο 3 του Ν.185/2013 συνδέονταν στενά με εμπορικές δραστηριότητες γενικά και ότι σκοπός τους δε σχετίζονταν με το μήνυμα που ο προσφεύγων ήθελε να μεταδώσει. Σύμφωνα με το εν λόγω πλαίσιο οι αρχές είχαν την υποχρέωση να αιτιολογήσουν την απόρριψη των επιχειρημάτων του προσφεύγοντος  στο μέτρο που η έννοια της διαφήμισης στο εσωτερικό δίκαιο ορίστηκε με ευρεία έννοια και οι εθνικές αρχές είχαν κάποιο περιθώριο διακριτικής ευχέρειας για να αποφασίσουν ποιες σημαίες πρέπει να θεωρηθούν ως διαφημιστικό υλικό.

Το Δικαστήριο επισήμανε διαρκώς την ύπαρξη διαφοράς μεταξύ των εμπορικών διαφημίσεων και αυτές που αποσκοπούσαν στη συμβολή σε μια δημόσια συζήτηση για θέματα δημοσίου ενδιαφέροντος. Στην παρούσα υπόθεση σημείωσε ότι, κατά τον χαρακτηρισμό των εν λόγω σημαιών ως διαφημιστικού υλικού, τα εγχώρια δικαστήρια δεν είχαν εξετάσει το περιεχόμενό τους, ούτε υπέβαλαν κανένα παράδειγμα των δραστηριοτήτων ή εκδηλώσεων τις οποίες οι σημαίες διαφήμιζαν. Ενώ τα εθνικά δικαστήρια ήταν σε καλύτερη θέση να ερμηνεύσουν την πρόθεση που βασίζεται σε μια συγκεκριμένη ομιλία και να εκτιμήσουν τον τρόπο με τον οποίο το κοινό πιθανό να την αντιληφθεί και να αντιδράσει σε αυτή, τα εγχώρια δικαστήρια δεν είχαν εξηγήσει επαρκώς λεπτομερώς στη προκειμένω, την απόφασή τους να χαρακτηρίσουν τις εν λόγω σημαίες ως διαφημιστικό υλικό.

Το Δικαστήριο παρατήρησε επίσης ότι τα εθνικά δικαστήρια δεν είχαν εξετάσει κατά πόσον η χρήση του κτιρίου, το οποίο οι τοπικές αρχές είχαν ορίσει ως κοινοβουλευτικό γραφείο του προσφεύγοντος, ήταν σημαντικός παράγοντας στην υπόθεση. Ομοίως, δεν είχαν λάβει υπόψη το καθεστώς του προσφεύγοντος ως μέλους του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ή τα δικαιώματά του που απορρέουν από το καθεστώς αυτό. Συγκεκριμένα, δεν είχαν αποδείξει με βεβαιότητα εάν ο προσφεύγων επιθυμούσε να ενεργήσει σύμφωνα με την ιδιότητά του ως πολιτικός που παρουσιάζει πολιτικό πρόγραμμα ή ως απλός πολίτης που ανήκει σε εθνική μειονότητα και ήθελε να εκδηλώσει τη συμμετοχή του και την ένταξή του σε αυτήν τη μειονότητα. Το Δικαστήριο σημείωσε επίσης ότι την εν λόγω περίοδο ο προσφεύγων είχε εκλεγεί στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ως μέλος Ουγγρικού και όχι Ρουμάνικου κόμματος και ως εκ τούτου ήταν πολιτικός εκπρόσωπος της ουγγρικής πλειοψηφίας στην Ουγγαρία και όχι της ουγγρικής μειονότητας στη Ρουμανία. Αυτά τα ζητήματα είχαν σημασία για τον προσδιορισμό της φύσης της εν λόγω ενέργειας. Τα εγχώρια δικαστήρια έπρεπε να τα ερευνήσουν, αλλά αντίθετα τα είχαν αγνοήσει.

Επειδή δεν είχαν εξετάσει σε βάθος όλα τα σχετικά αποδεικτικά στοιχεία ενώπιον τους, τα εγχώρια δικαστήρια δεν μπόρεσαν να καθορίσουν, βάσει των κριτηρίων που καθορίστηκαν και εφαρμόστηκαν από το Δικαστήριο σε υποθέσεις που αφορούν την ελευθερία έκφρασης, και τη φύση του μηνύματος που επιθυμούσε ο προσφεύγων να μεταφέρει.

Όσον αφορά το ζήτημα της δημόσιας ασφάλειας και του σεβασμού των δικαιωμάτων των άλλων στα οποία στηρίζεται η Κυβέρνηση, το Δικαστήριο σημείωσε ότι τα εθνικά δικαστήρια δεν ανέφεραν κανένα αποδεικτικό στοιχείο που να υποδεικνύει ότι η ανάρτηση των σημαιών ήταν ικανή να δημιουργήσει προβλήματα δημόσιας ασφάλειας. Επιπλέον, είχαν αναφέρει ότι η ανάρτηση σημαίας δεν απαγορεύεται ως έχει, αλλά πρέπει να πραγματοποιηθεί σύμφωνα με τις νομοθετικές διατάξεις και αφού λάβει προσωρινή άδεια για διαφήμιση. Το Δικαστήριο σημείωσε επίσης ότι η σημαία του εδάφους Partium είχε αναρτηθεί παράλληλα με άλλες σημαίες. Τα εγχώρια δικαστήρια δεν είχαν εξηγήσει γιατί μόνο αυτή η σημαία, και όχι οι άλλες, υπάγονταν σε προηγούμενη διαφημιστική άδεια σύμφωνα με τη νομοθεσία που έχει σχεδιαστεί για να «διασφαλίζει ότι το οικιστικό περιβάλλον ήταν συνεκτικό, αρμονικό, ασφαλές και υγιές, προκειμένου να προστατευθούν τα φυσικά και τεχνητά περιουσιακά στοιχεία, η διατήρηση της ποιότητας του τοπίου και η συμμόρφωση με τα απαιτούμενα πρότυπα της ποιότητας κατασκευής». Επιπλέον, αν και είχε τιμωρηθεί τον Ιούνιο του 2014 και Δεκέμβριο 2015, ο προσφεύγων δεν ήταν υποχρεωμένος να αφαιρέσει τις σημαίες έως τις 24 Φεβρουαρίου 2020.

Δεν υπήρχε τίποτα στο φάκελο της υπόθεσης που να δείχνει ότι, κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου αρκετών ετών, η ανάρτηση των σημαιών προκάλεσε προβλήματα στις αρχές όσον αφορά την ασφάλεια του κοινού ή του περιβάλλοντος.

Τέλος, το Δικαστήριο έκρινε ότι, για τους σκοπούς του άρθρου 10 της Σύμβασης, το γεγονός ότι η κύρωση ήταν ήσσονος σημασίας,  δεν αντισταθμίζε την έλλειψη σχετικών και επαρκών λόγων για τον περιορισμό του δικαιώματος στην ελευθερία της έκφρασης.

Λόγω του γεγονότος ότι τα εθνικά δικαστήρια δεν έλαβαν δεόντως υπόψη τα κριτήρια που καθορίστηκαν στη νομολογία του Δικαστηρίου, τα δικαστήρια αυτά δεν είχαν παράσχει σχετικούς και επαρκείς λόγους για να δικαιολογήσουν την παρέμβαση στο δικαίωμα του προσφεύγοντος στην ελευθερία έκφρασης. Κατά συνέπεια, η παρέμβαση δεν ήταν «απαραίτητη σε μια δημοκρατική κοινωνία». Το Δικαστήριο διαπίστωσε παραβίαση του άρθρου 10 λόγω του τρόπου με τον οποίο τα εθνικά δικαστήρια εξέτασαν τις καταγγελίες  του προσφεύγοντος.

Το ΕΔΔΑ διαπίστωσε παραβίαση του διαδικαστικού σκέλους της ελευθερίας της έκφρασης (άρθρο 10 της Σύμβασης).

Δίκαιη ικανοποίηση (άρθρο 41)

Το Δικαστήριο έκρινε ότι η Ρουμανία έπρεπε να καταβάλει στον προσφεύγοντα  2.112 ευρώ για έξοδα και δαπάνες.

Ξεχωριστή γνώμη

Οι δικαστές Motoc και Kucsko-Stadlmayer εξέφρασαν χωριστή γνώμη η οποία επισυνάπτεται στην απόφαση.

 

[1] Το Szeklerland είναι μια ιστορική και εθνογραφική περιοχή της Τρανσυλβανίας, στη Ρουμανία, που φιλοξενεί το μεγαλύτερο μέρος των Szekler της Τρανσυλβανίας που ομιλούν Ουγγρικά, οι οποίοι αποτελούν την πλειοψηφία του τοπικού πληθυσμού. Στη Ρουμανία, οι Ούγγροι αναγνωρίζονται ως εθνική μειονότητα από τον Νόμο για την κατάσταση των μειονοτήτων, οι δε Szeklers είναι μια εθνική ομάδα της ουγγρικής μειονότητας.


ECHRCaseLaw
Close Popup

Χρησιμοποιούμε cookies για να σας προσφέρουμε καλύτερη εμπειρία στο διαδίκτυο. Συμφωνώντας, αποδέχεστε τη χρήση των cookies σύμφωνα με την Πολιτική Cookies.

Close Popup
Privacy Settings saved!
Ρυθμίσεις Απορρήτου

Όταν επισκέπτεστε μία ιστοσελίδα, μπορεί να λάβει κάποιες βασικές πληροφορίες από τον browser σας, κατά βάση υπό τη μορφή cookies. Εδώ μπορείτε να ρυθμίσετε τη συγκατάθεσή σας σε όλα αυτά.

These cookies allow us to count visits and traffic sources, so we can measure and improve the performance of our site.

Google Analytics
We track anonymized user information to improve our website.
  • _ga
  • _gid
  • _gat

Απορρίψη όλων των υπηρεσιών
Save
Δέχομαι όλες τις υπηρεσίες