Δημοσιογράφος κατά δημοσιογράφου! Καταδίκη σε αποζημίωση για ανάρτηση άρθρων με προσβλητικά σχόλια. Το στυλ των κειμένων έχει την ίδια προστασία με το περιεχόμενό τους! Παραβίαση της ελευθερίας της έκφρασης
ΑΠΟΦΑΣΗ
Gheorghe–Florin Popescu κατά Ρουμανίας, της 12.01.2021 ( αριθ. προσφ. 79671/13)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Σχόλια δημοσιογράφου κατά δημοσιογράφου. Επιδίκαση αποζημίωσης για τα σχόλια που αναρτήθηκαν σε ιστολόγιο. Ελευθερία της έκφρασης, περιορισμοί και εξισορροπητικοί παράγοντες σε σχέση με το δικαίωμα προστασίας της ιδιωτικής ζωής.
Ο προσφεύγων δημοσιογράφος καταδικάστηκε σε αποζημίωση, με αμετάκλητη δικαστική απόφαση για δημοσίευση πέντε αναρτήσεων σε προσωπικό του ιστολόγιο με δηλώσεις που προσέβαλαν την φήμη του επίσης δημοσιογράφου L.B. συντάκτη μιας εφημερίδας και παραγωγού τοπικού τηλεοπτικού καναλιού. Τα σχόλια για αυτόν αφορούσαν τη δήθεν συμμετοχή του ως ηθικού αυτουργού σε υπόθεση ανθρωποκτονίας.
Το Στρασβούργο επανέλαβε τα κριτήρια που πρέπει να εφαρμόζονται για την εξισορρόπηση του δικαιώματος της ελευθερίας της έκφρασης σε σχέση με το δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή όπως έχουν διαμορφωθεί στην πάγια νομολογία του. Επισήμανε ότι πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ο βαθμός δημοσιότητας του εμπλεκόμενου προσώπου, η φύση των σχολίων, εάν υφίσταται θέμα δημοσίου ενδιαφέροντος, η προηγούμενη συμπεριφορά του, το περιεχόμενο της προσβολής, οι συνέπειες της δημοσίευσης και η σοβαρότητα της κύρωσης που επιβλήθηκε.
Το ΕΔΔΑ διαπίστωσε ότι τα εγχώρια δικαστήρια παρέλειψαν να παράσχουν σχετική και επαρκή αιτιολογία που να δικαιολογεί την παρέμβαση στο δικαίωμα του προσφεύγοντος στην ελευθερία της έκφρασης. Οι αρχές που εφαρμόστηκαν από τα εθνικά δικαστήρια δεν ήταν συμβατές με τις αρχές που περιλαμβάνονται στο άρθρο 10 της ΕΣΔΑ, καθόσον δεν εστίασαν στα αναφερόμενα κριτήρια, δηλαδή εάν τα άρθρα αφορούσαν θέματα δημοσίου συμφέροντος, εάν ο θιγόμενος ήταν δημόσιο πρόσωπο, ποια ήταν η προγενέστερη συμπεριφορά του, και ποιο το περιεχόμενο, η μορφή και οι συνέπειες της ανάρτησης των άρθρων στο blog.
Το ΕΔΔΑ διαπίστωσε επίσης ότι τα εθνικά δικαστήρια δεν ερεύνησαν και την μορφή των κειμένων που είχαν ένα είδος σατυρικής χροιάς. Κατά την άποψη του Στρασβούργου, το στυλ των κειμένων είναι μέρος της ελευθερίας της έκφρασης και προστατεύεται επίσης από το άρθρο 10, όπως ακριβώς και το περιεχόμενο αυτών.
Το Δικαστήριο έκρινε ότι η καταδίκη του προσφεύγοντος σε αποζημίωση, παραβίασε το δικαίωμά του στην ελευθερία της έκφρασης.
ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο10
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Ο προσφεύγων Gheorghe-Florin Popescu, είναι ρουμάνος υπήκοος που γεννήθηκε το 1971 και ζει στο Μπακάου (Ρουμανία).
Το 2011 ο προσφεύγων, δημοσιογράφος, δημοσίευσε στο blog του (www.aghiuta.com) μια σειρά άρθρων με στόχο τον συνάδελφό του δημοσιογράφο L.B. Ο τελευταίος άσκησε αγωγή εναντίον του ενώπιον του πρωτοβάθμιου δικαστηρίου του Μπακάου. Στις 11 Απριλίου 2012 το δικαστήριο έκανε μερικά δεκτή την αγωγή του L.B. και διέταξε τον προσφεύγοντα να καταβάλει 5.000 ρουμανικά λέι (περίπου 1.100 ευρώ) για ηθική βλάβη.
Το δικαστήριο έκρινε ότι στα άρθρα που δημοσιεύτηκαν στις 7 Ιουλίου και στις 18 Αυγούστου 2011, ο προσφεύγων είχε, χωρίς οποιαδήποτε πραγματική βάση, κατονομάσει τον L.B. ως ηθικό αυτουργό για μια ανθρωποκτονία. Όσον αφορά τα άρθρα που δημοσιεύτηκαν στις 15 Ιανουαρίου, 8 Ιουλίου και 4 Αυγούστου 2011, το δικαστήριο έκρινε ότι οι προσβλητικές και δυσφημιστικές εκφράσεις είχαν προσβάλει την τιμή, την υπόληψη και φήμη του L.B.
Ο προσφεύγων άσκησε έφεση. Το Εφετείο την απέρριψε και επικύρωσε την απόφαση του Πρωτοβάθμιου Δικαστηρίου, κρίνοντας ότι οι κατηγορίες για τον L.B ήταν χωρίς πραγματική βάση και έτσι ο προσφεύγων υπερέβη τα όρια της ελευθερίας της έκφρασης. Η καταδικαστική απόφαση κατέστη αμετάκλητη.
Στηριζόμενος στο άρθρο 10 (ελευθερία έκφρασης), ο προσφεύγων ισχυρίστηκε ότι, η καταδίκη του από τα πολιτικά δικαστήρια σε καταβολή αποζημίωσης για την ανάρτηση πέντε άρθρων σε ένα blog που διαχειρίζεται ο ίδιος, παραβίασε το δικαίωμά του στην ελευθερία της έκφρασης.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Άρθρο 10
Το Δικαστήριο σημείωσε, όπως ισχυρίστηκαν και οι διάδικοι, ότι η καταδίκη σε καταβολή αποζημίωσης κατά του προσφεύγοντος δημοσιογράφου, για την προσβολή της τιμής και της φήμης του L.B. λόγω του ότι δημοσίευσε πέντε άρθρα σε ένα προσωπικό του blog, ισοδυναμούσε με παρέμβαση στο δικαίωμά του στην ελευθερία της έκφρασης. Η εν λόγω παρέμβαση στηρίχθηκε στο νόμο (άρθρα 998 και 999 του εγχώριου αστικού κώδικα). Το επίδικο μέτρο είχε ως στόχο την προστασία της τιμής του L.B. και συνεπώς επιδίωξε τον νόμιμο στόχο της «προστασίας της φήμης ή των δικαιωμάτων των άλλων».
Οι γενικές αρχές που εφαρμόζονται στις περιπτώσεις στις οποίες το δικαίωμα στην ελευθερία έκφρασης (άρθρο 10) πρέπει να ισορροπηθεί έναντι του δικαιώματος σεβασμού της ιδιωτικής ζωής (άρθρο 8) είχε καθοριστεί από το τμήμα Ευρείας Συνθέσεως στις αποφάσεις Von Hannover κατά Γερμανίας και Axel Springer AG κατά Γερμανίας, που εκδόθηκαν στις 7 Φεβρουαρίου 2012. Το Δικαστήριο προσδιόρισε ορισμένα κριτήρια, συμπεριλαμβανομένων ιδίως της συμβολής σε μία διένεξη δημοσίου συμφέροντος, τον βαθμό κατά τον οποίο ο εμπλεκόμενος είναι γνωστός και την προηγούμενη συμπεριφορά του, το περιεχόμενο, τη μορφή και τις συνέπειες της δημοσίευσης αλλά και τη σοβαρότητα της κύρωσης που επιβλήθηκε.
Αξιολογώντας το σκεπτικό των αποφάσεων στο πλαίσιο της εσωτερικής διαδικασίας, το Δικαστήριο σημείωσε ότι τα εθνικά δικαστήρια βάσισαν ουσιαστικά την ανάλυσή τους στον αρνητικό αντίκτυπο των προσβαλλόμενων δηλώσεων για την τιμή, τη φήμη και την υπόληψη του L.B. και στο γεγονός ότι ο προσφεύγων δεν μπόρεσε να αποδείξει τους ισχυρισμούς του. Δεν είχαν προβεί σε διάκριση μεταξύ δηλώσεων, γεγονότων και αξιολογικών κρίσεων.
Το Δικαστήριο σημείωσε επίσης ότι τα εθνικά δικαστήρια δεν είχαν αξιολογήσει ορισμένους βασικούς παράγοντες. Έτσι, είχαν προσδώσει πολύ σημαντικό βάρος στην ανάγκη αποζημίωσης για την ηθική βλάβη του L.B., αγνοώντας το γεγονός ότι ο προσφεύγων ήταν δημοσιογράφος και ότι η ελευθερία του Τύπου εκπληρώνει μία θεμελιώδη λειτουργία σε μια δημοκρατική κοινωνία. Επιπλέον, τα εθνικά δικαστήρια δεν είχαν σημειώσει ότι η υπόθεση αφορούσε σύγκρουση δικαιωμάτων μεταξύ της ελευθερίας της έκφρασης και της προστασίας της ιδιωτικής ζωής.
Τα εθνικά δικαστήρια δεν είχαν εξετάσει εν προκειμένω αν οι δηλώσεις του προσφεύγοντος αφορούσαν ένα τομέα δημοσίου συμφέροντος και συνέβαλαν σε μια συζήτηση γενικού ενδιαφέροντος. Ωστόσο, η ανάλυση των αμφισβητούμενων άρθρων είχε ιδιαίτερη σημασία για την εκτίμηση της αναγκαιότητας της παρέμβασης σε σχέση με δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης. Το Δικαστήριο σημείωσε επίσης ότι τα εθνικά δικαστήρια δεν είχαν λάβει υπόψη σε κάποιο βαθμό κατά πόσο ο L.B. ήταν δημόσιο πρόσωπο ή την προηγούμενη συμπεριφορά του. Δεν ερεύνησαν με ακρίβεια εάν ο L.B. ήταν «δημόσιο πρόσωπο » που ενεργούσε σε πλαίσιο άσκησης δημόσιας εξουσίας, κατά την έννοια της νομολογίας του Δικαστηρίου, ενόψει της πιθανής συμμετοχής του στην πολιτική ζωή ή της απασχόλησής του ως αρχισυντάκτη και παραγωγού τηλεόρασης στα μέσα μαζικής ενημέρωσης.
Όσον αφορά το περιεχόμενο των επίμαχων άρθρων, το Δικαστήριο σημείωσε ότι τα εθνικά δικαστήρια είχαν παραλείψει επίσης να εξακριβώσουν τον σκοπό τους, αλλά απλώς κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ο προσφεύγων είχε περιγράψει τον L.B. με αρνητικό τρόπο κάτι που ήταν πιθανό να του προκαλέσει ψυχολογικό άγχος, ανησυχία και αγωνία. Κατά την άποψη του Δικαστηρίου, ένας τέτοιος συλλογισμός απέδειξε μια σιωπηρή αποδοχή για σεβασμό στην ιδιωτική ζωή σε μεγαλύτερο βαθμό σε σχέση με τον σεβασμό του δικαιώματος στην ελευθερία έκφρασης.
Όσον αφορά τη μορφή των εν λόγω άρθρων, το Δικαστήριο δέχθηκε ότι το στυλ τους θα μπορούσε να φαίνεται ανοιχτό σε κριτική, ιδίως όσον αφορά την προσβλητική φύση ορισμένων αποσπασμάτων. Ωστόσο, αν και ο σατιρικός χαρακτήρας των άρθρων ήταν το κύριο επιχείρημα για την υπεράσπιση του προσφεύγοντος, τα εγχώρια δικαστήρια δεν κατάφεραν να ερευνήσουν με αρκετή προσοχή εάν αυτή ή όχι ήταν μια μορφή υπερβολής ή παραποίησης της πραγματικότητας, που αποσκοπούσε στο να προκαλέσει. Κατά την άποψη του Δικαστηρίου, το στυλ είναι μέρος της ελευθερίας της έκφρασης και προστατεύεται ως τέτοιο, σύμφωνα με το άρθρο 10, όπως ακριβώς και το περιεχόμενο των κειμένων.
Το Δικαστήριο επισήμανε επίσης ότι τα εθνικά δικαστήρια δεν είχαν εκτιμήσει το βαθμό στον οποίο τα επίδικα άρθρα είχαν καταστεί γνωστά σε πολλούς, ούτε την προσβασιμότητα τους, ούτε αν ο προσφεύγων ήταν γνωστός blogger ή συνηθισμένος χρήστης των κοινωνικών μέσων μαζικής ενημέρωσης, παράμετροι που θα μπορούσαν να προσελκύσουν την προσοχή του κοινού και να αυξήσουν τον πιθανό αντίκτυπο των αμφισβητούμενων δηλώσεων.
Τέλος, όσον αφορά τη σοβαρότητα της επιβληθείσας ποινής, ελλείψει πληροφοριών σχετικά με την εκτέλεση της εγχώριας απόφασης, το Δικαστήριο δεν μπορούσε να υποθέσει ως προς τον αντίκτυπο της ποινής στην κατάσταση του προσφεύγοντος.
Συμπερασματικά, το Δικαστήριο έκρινε ότι τα εθνικά δικαστήρια δεν είχαν παράσχει σχετική και επαρκή αιτιολογία που να δικαιολογεί την παρέμβαση στο δικαίωμα του προσφεύγοντος στην ελευθερία της έκφρασης. Τα κριτήρια που εφαρμόστηκαν από τα εθνικά δικαστήρια δεν ήταν συμβατά με τις αρχές που περιλαμβάνονται στο άρθρο 10 της Σύμβασης και οι αποφάσεις τους δεν βασίστηκαν σε επαρκή αξιολόγηση των σχετικών γεγονότων.
Έκρινε ότι η παρέμβαση στο δικαίωμα του προσφεύγοντος στην ελευθερία της έκφρασης δεν ήταν «απαραίτητη σε μια δημοκρατική κοινωνία» και ότι υπήρξε παραβίαση του άρθρου 10 της Σύμβασης.
Δίκαιη ικανοποίηση: Το Δικαστήριο εκτίμησε ότι η διαπίστωση παραβίασης αποτελούσε από μόνη της δίκαιη ικανοποίηση για οποιαδήποτε ηθική βλάβη που υπέστη ο προσφεύγων. Επιδίκασε ποσό 1.166,67 για έξοδα και δαπάνες (επιμέλεια echrcaselaw.com).
