Δικαίωμα των κρατουμένων η πλήρης ιατρική φροντίδα στη φυλακή

ΑΠΟΦΑΣΗ :

Isenc κατά Γαλλίας της 04.02.2016 (αριθμ. προσφ. 58828/13)

βλ. εδώ 

ΠΕΡΙΛΗΨΗ:

Κρατούμενος με αυτοκτονικές  τάσεις  έδωσε τέλος στη ζωή του μέσα στη φυλακή.  Ο πατέρας του αυτόχειρα  προσέφυγε στο ΕΔΔΑ  καταγγέλλοντας ότι  η παρακολούθηση στο σωφρονιστικό κατάστημα  δεν ήταν αρκετή για να αποτρέψει το τραγικό συμβάν. Το Στρασβούργο έκρινε  ότι οι  φυλακές όφειλαν να  μεριμνήσουν  και να παρέχουν πλήρη  ιατρική φροντίδα στον κρατούμενο.  Σε διαφορετική περίπτωση  υπάρχει  – όπως στην παρούσα υπόθεση –  παραβίαση του δικαιώματος  στη ζωή.

ΣΧΟΛΙΟ-ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ:

Όταν υπάρχουν υποψία αυτοκτονικών τάσεων σε κρατούμενο οφείλει το κράτος να παρακολουθεί και να παρέχει πλήρη ιατρική φροντίδα σ΄αυτόν.

ΔΙΑΤΑΞΗ:

Άρθρο 2 (δικαίωμα στη ζωή) της ΕΣΔΑ.

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ:

Ο προσφεύγων, Bedrettin Isenc, είναι Τούρκος υπήκοος, ο οποίος γεννήθηκε το 1961 και ζει στο Bordeaux. Είναι ο πατέρας του Μ., ο οποίος γεννήθηκε το 1984 και αυτοκτόνησε στη φυλακή. Τον Νοέμβριο του 2008, ο Μ. προφυλακίστηκε στη φυλακή Bordeaux-Gradignan. Κατά την έκδοση της απόφασης κράτησης, ο ανακριτής ανέφερε σε ένα προσωπικό σημείωμα προς τον διευθυντή της φυλακής, πως η συμπεριφορά του κρατουμένου Μ. παρουσίαζε ενδείξεις, πως θα μπορούσε ο ίδιος να προσπαθήσει να βλάψει τον εαυτό του, και πρότεινε να παρακολουθείτε στενά.

Στις 25 Νοεμβρίου 2008, μια μέρα αφότου συνελήφθη, ο Μ. τοποθετήθηκε στη πτέρυγα με τις «νέες αφίξεις». Στις 5 Δεκεμβρίου 2008, στο τέλος της περιόδου προσαρμογής, τοποθετήθηκε σε ένα κελί με άλλους δύο τροφίμους. Το απόγευμα της 6ης Δεκεμβρίου 2008, ενώ ήταν μόνος του στο κελί, και οι δύο συγκρατούμενοί του έκαναν ντους, ο Μ. κρεμάστηκε χρησιμοποιώντας ένα σεντόνι το οποίο έδεσε στα κάγκελα του παραθύρου του.

Στις 9 Ιουλίου 2009, ο προσφεύγων άσκησε αγωγή αποζημιώσεως ενώπιον των διοικητικών γαλλικών δικαστηρίων. Η αγωγή του απερρίφθη αμετάκλητα.

Το Δικαστήριο παρατήρησε ότι ο υιός του προσφεύγοντος Μ. είχε μόλις προσαχθεί στις φυλακές, και ότι η αρχική περίοδος προσαρμογής ήταν δύσκολη. Αυτοκτόνησε 12 ημέρες μετά την προφυλάκιση του και μια ημέρα μετά την τοποθέτησή του σε κοινό κελί.

Ο ανακριτής είχε επιστήσει την προσοχή των αρχών των φυλακών για την εύθραυστη κατάσταση του Μ. και συνέστησε την ιδιαίτερα στενή του παρακολούθηση, τονίζοντας ότι ήταν η πρώτη του φορά στη φυλακή. Το Δικαστήριο σημείωσε ότι μια ημέρα μετά την προσαγωγή του M. στις φυλακές ένας αστυνομικός είχε συμπληρώσει αναφορά στην οποία κατέγραφε τους κρατούμενους που παρουσίαζαν κίνδυνο να προβούν σε πράξεις αυτοκτονίας. Το έγγραφο παρουσίαζε τάσεις αυτοκτονίας του Μ. περιέχοντας μάλιστα την εξής πρόταση «περιγράφει αυθόρμητα τον εαυτό του ως άτομο έχοντας αυτοκτονικές τάσεις». Οι εν λόγω πληροφορίες καταγράφηκαν στο έγγραφο πληροφοριών που καταρτίστηκε από τον αξιωματικό ως απόδειξη της εύθραυστης ψυχικής κατάστασής του, για το λόγο αυτό αποφασίστηκε να προειδοποιήσουν τον SMPR την επόμενη ημέρα. Η άποψη του Δικαστηρίου, η αναφορά του ανακριτή και το προαναφερθέν έγγραφο μπορούσαν κατ’ ελάχιστο να χαρακτηριστούν ως απόδειξη ότι ο Μ. είχε αυτοκτονικές τάσεις και ως εκ τούτου αποτελούσε κίνδυνο. Μετά την δημοσίευση των ανωτέρω εγγράφων, οι αρμόδιες αρχές όφειλαν να γνωρίζουν την ύπαρξη άμεσου και πραγματικού κινδύνου ο Μ. να προσπαθήσει να βάλει τέλος στη ζωή του.

ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…

Το Δικαστήριο παρατήρησε ότι πράγματι είχαν ληφθεί διάφορα μέτρα πριν την τοποθέτησή του Μ. σε κελί με άλλους δύο τρόφιμους και όταν τοποθετήθηκε, οι αρμόδιες αρχές ειδοποίησαν την αρμόδια υπηρεσία αναφορικά με την περίπτωση του M.

Το Δικαστήριο έκρινε ότι, όταν τοποθετήθηκε στο κοινόχρηστο κελί, οι αρχές είχαν συστήσει ένα ειδικό πρόγραμμα παρακολούθησης του Μ., που συνίσταται στον έλεγχο του κελιού και του ιδίου ανά μια ώρα. Το Δικαστήριο επισήμανε, ωστόσο, ότι η εγκύκλιος του 2002 που εκδόθηκε από τον προϊστάμενο της Υπηρεσίας Φυλακών, ανέφερε ότι η φροντίδα ενός κρατουμένου με ψυχιατρικά και ψυχολογικά προβλήματα δεν μπορούσε να περιοριστεί και να αρκεστεί απλά στην παρακολούθησή του. Κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το αυστηρότερο μέτρο παρακολούθησης που εφαρμόζονται από τις αρχές ήταν ανεπαρκή για να συμπεραίνει ότι το κράτος είχε συμμορφωθεί με τη θετική υποχρέωσή του προστασίας της ζωής του Μ. Το Δικαστήριο επισήμανε, επίσης, ότι οι αρχές των φυλακών τον είχαν τοποθετήσει σε κελί με άλλους δύο τροφίμους ώστε να μην μπορεί να μείνει στιγμή μόνος του και να νιώθει ότι μπορεί να βασιστεί σε αυτούς, αλλά παρατήρησε ότι κανένας από τους συγκρατούμενούς του δεν ήταν παρόν την στιγμή που ο Μ. αυτοκτόνησε.

Το Δικαστήριο έκρινε ότι μια ιατρική εξέταση του Μ. κατά την εισαγωγή του στη φυλακή αποτελούσε ένα ελάχιστο προληπτικό μέτρο.

Ελλείψει οποιασδήποτε απόδειξης ιατρικής εξέτασης από την ιατρική υπηρεσία των φυλακών, το Δικαστήριο έκρινε ότι οι αρχές απέτυχαν να συμμορφωθούν με τη θετική υποχρέωσή τους να προστατεύσουν το δικαίωμα στη ζωή του γιού του προσφεύγοντα. Το Δικαστήριο έλαβε υπόψη το γεγονός ότι η ιατρική υπηρεσία που είναι υπεύθυνη για τους τροφίμους των φυλακών- η SMPR – δεν αποτελούσε όργανο της διοίκησης των φυλακών. Το Δικαστήριο είχε ήδη υπογραμμίσει ότι η συνεργασία μεταξύ του προσωπικού επίβλεψης και του ιατρικού προσωπικού εμπεριέχονταν στην αρμοδιότητα των εθνικών αρχών. Το Δικαστήριο παρατήρησε ότι, αν και προβλέπεται από το εθνικό δίκαιο, οι ρυθμίσεις για τη συνεργασία μεταξύ των φυλακών και των ιατρικών υπηρεσιών αναφορικά με την επίβλεψη κρατουμένων και την πρόληψη των αυτοκτονιών δεν λειτούργησε. Το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι υπήρξε παραβίαση του άρθρου 2 της Σύμβασης και επιδίκασε στον προσφεύγοντα 20.000 ευρώ για ηθική βλάβη και 6.588 ευρώ για δικαστικά έξοδα και δαπάνες.