Δεν συνιστά διάκριση ούτε παραβίαση της ιδιωτικής ζωής η προϋπόθεση της υιοθεσίας ως αναγνώριση της νομικής σχέσης μητέρας και παιδιού, που γεννήθηκε από παρένθετη μητέρα

ΑΠΟΦΑΣΗ

D. κατά Γαλλίας της 16.07.2020 (αριθ. προσφ. 11288/18)

βλ. εδώ 

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Παρένθετη μητρότητα, νομική σχέση γονέων και βέλτιστο συμφέρον παιδιού.  Δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή.

Οι δύο πρώτοι προσφεύγοντες είναι οι βιολογικοί  γονείς της τρίτης προσφεύγουσας που γεννήθηκε με παρένθετη μητρότητα στο Κίεβο. Προσέφυγαν στα εγχώρια Δικαστήρια ζητώντας την καταχώριση τους ως πατέρας – μητέρα στην ληξιαρχική πράξη γέννησης της τρίτης προσφεύγουσας στο αρμόδιο ληξιαρχείο της Γαλλίας που ήταν ο τόπος καταγωγής τους. Τα εγχώρια Δικαστήρια με τελεσίδικη απόφαση απέρριψαν το αίτημα ως προς την μητέρα, αιτιολογώντας ότι η νομική της θέση δύναται να κατοχυρωθεί μόνο μέσω υιοθεσίας. Δεν άσκησαν αναίρεση.

Το ΕΔΔΑ διαπίστωσε  ότι η υιοθεσία του τέκνου του συζύγου αποτελούσε έναν αποτελεσματικό και αρκετά γρήγορο μηχανισμό που επιτρέπει τη νομική αναγνώριση της σχέσης μεταξύ βιολογικής μητέρας και παιδιού που γεννήθηκε από παρένθετη μητρότητα. Το ΕΔΔΑ έκρινε ότι αρνούμενος ο ληξίαρχος να καταχωρήσει την βιολογική μητέρα ως μητέρα του παιδιού δεν είχε υπερβεί το περιθώριο εκτίμησης και δεν συνιστούσε παραβίαση του δικαιώματος του παιδιού στην οικογενειακή του ζωή.

Επίσης το Στρασβούργο έκρινε απολύτως αιτιολογημένο το μέσο αναγνώρισης  που έθετε η νομοθεσία όσον αφορά την κατοχύρωση της νομικής σχέσης μητέρας-παιδιού μόνο μέσω υιοθεσίας, την οποία θεωρεί απαραίτητη ως μέσο εξασφάλισης του βέλτιστου συμφέροντος του παιδιού. Το ΕΔΔΑ δεν διαπίστωσε αδικαιολόγητη διάκριση όσον αφορά την αναγνώριση της νομικής σχέσης της μητέρας και έκρινε ότι δεν διαπιστώθηκε παραβίαση του άρθρου 14 της ΕΣΔΑ.

ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ

Άρθρο 8

Άρθρο 14

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ

Οι προσφεύγοντες η κα D., ο κ. D. και η κα D., γεννήθηκαν το 1972, το 1957 και το 2012 αντίστοιχα και ζουν στο Canet en Roussillon. Η τρίτη προσφεύγουσα γεννήθηκε στην Ουκρανία μέσω παρένθετης μητρότητας. Το πιστοποιητικό γέννησής της, που εκδόθηκε στις 3 Οκτωβρίου 2012 στο Κίεβο, αναφέρει ότι η πρώτη προσφεύγουσα είναι η μητέρα της και ο δεύτερος είναι ο πατέρας της.

Ο κ. και η κα D. παντρεύτηκαν στη Γαλλία το 2008. Το παιδί γεννήθηκε στην Ουκρανία τον Σεπτέμβριο του 2012 από παρένθετη μητέρα. Το πιστοποιητικό γέννησης που εκδόθηκε στο Κίεβο ονομάζει την πρώτη προσφεύγουσα ως μητέρα και τον δεύτερο προσφεύγοντα  ως πατέρα, χωρίς να αναφέρεται στη γυναίκα που γέννησε το παιδί.

Στις 20 Σεπτεμβρίου 2014 οι δύο πρώτοι προσφεύγοντες υπέβαλαν αίτηση στη γαλλική πρεσβεία στο Κίεβο ώστε να καταχωρηθούν  τα στοιχεία του πιστοποιητικού γέννησης  στο γαλλικό μητρώο γεννήσεων, γάμων και θανάτων.  Η αναπληρώτρια πρόξενος απάντησε ότι λόγω της ιδιαιτερότητας της κατάστασης είχε αποφασίσει να αναβάλλει την καταχώρηση των στοιχείων και την έκδοση του πιστοποιητικού οικογενειακής κατάστασης  (livret de famille) και παρέπεμψε το ζήτημα στον εισαγγελέα της Νάντης. Ο τελευταίος ενημέρωσε το ζευγάρι ότι εκκρεμούσαν οδηγίες από το Υπουργείο Δικαιοσύνης σχετικά με την παρακολούθηση των αποφάσεων του Δικαστηρίου στην υπόθεση Mennesson κατά  Γαλλίας και Labassee κατά Γαλλίας, οι οποίες αφορούσαν ζητήματα παρένθετης μητρότητας και οι οποίες είχαν όλες ανασταλεί.

Στις 27 Ιανουαρίου 2016, ο κ. και η κα D. κίνησαν διαδικασίες κατά του εισαγγελέα ενώπιον του πρωτοβάθμιου δικαστηρίου της Νάντης ζητώντας τα στοιχεία του πιστοποιητικού γέννησης του παιδιού  να καταχωρηθούν στο γαλλικό μητρώο.

Στις 12 Ιανουαρίου 2017 το δικαστήριο της Νάντης έκανε δεκτή την αίτηση. Τόνισε, μεταξύ άλλων, ότι το γεγονός ότι το πιστοποιητικό γέννησης όριζε την πρώτη προσφεύγουσα ως μητέρα, παρόλο που δεν είχε γεννήσει το παιδί, δεν μπορούσε, λαμβάνοντας υπόψη το συμφέρον  του παιδιού  όπως καθορίζεται από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, να δικαιολογήσει την άρνηση αναγνώρισης της νομικής σχέσης μητέρας-παιδιού, η οποία ήταν «η μόνη σχέση που αναγνωρίστηκε ως νομικά κατοχυρωμένη στη χώρα γέννησης» και η οποία επομένως αντιστοιχούσε στη νομική πραγματικότητα.

Στις 18 Δεκεμβρίου 2017, το Εφετείο της Rennes επικύρωσε την απόφαση της 12ης Ιανουαρίου 2017 καθώς ενέκρινε την αίτηση για καταγραφή των  στοιχείων του πιστοποιητικού γέννησης σχετικά με τη σχέση πατέρα-παιδιού, αλλά την απέρριψε αναφορικά με τη σχέση μητέρας-παιδιού.  Η απόφαση ανέφερε συγκεκριμένα ότι:

«… σχετικά με τον ορισμό της μητέρας στο πιστοποιητικό γέννησης, η ουσία κατά την έννοια του [Άρθρου 47 του Αστικού Κώδικα] είναι το ίδιο το γεγονός του τοκετού. Ενώ ο νόμος μπορεί να μεταμορφώσει αυτήν την πραγματικότητα εντός της έννοιας  [αυτής της διάταξης], ο θετός  νόμος επιτρέπει εξαίρεση από την αρχή mater semper certa est μόνο σε περιορισμένο αριθμό καταστάσεων, που προβλέπονται ρητά από τον νομοθέτη, στο πλαίσιο της πλήρους υιοθεσίας (άρθρο 356, πρώτη παράγραφος, του Αστικού Κώδικα), επιτρέποντας έτσι σε μια θετή μητέρα που δεν έχει γεννήσει να χαρακτηριστεί ως μητέρα …».

Οι προσφεύγοντες δεν άσκησαν αναίρεση στο Ακυρωτικό Δικαστήριο.

Στις 12 Σεπτεμβρίου 2019, απαντώντας σε αίτημα παροχής πληροφοριών από τον Πρόεδρο του Τμήματος, οι προσφεύγοντες πληροφόρησαν το Δικαστήριο ότι η κα D. ήταν βιολογική μητέρα της D.

Βασιζόμενοι στο άρθρο 8 (δικαίωμα σεβασμού της οικογενειακής ζωής), χωριστά αλλά και σε συνδυασμό με το άρθρο 14 (απαγόρευση διακρίσεων), οι προσφεύγοντες παραπονέθηκαν για παραβίαση του δικαιώματος του παιδιού στον σεβασμό της ιδιωτικής του ζωής και των διακρίσεων λόγω της «γέννησης» του.

ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…

Άρθρο 8

Το Δικαστήριο σημείωσε ότι το Εφετείο της Rennes δέχθηκε το αίτημα για καταχώρηση των στοιχείων του ουκρανικού πιστοποιητικού γέννησης της τρίτης προσφεύγουσας στο γαλλικό μητρώο γεννήσεων στο βαθμό που αυτό όριζε τον δεύτερο προσφεύγοντα  ο οποίος ήταν ο φερόμενος  πατέρας και ο βιολογικός πατέρας,  αλλά απέρριψε το αίτημα στο βαθμό που το πιστοποιητικό γέννησης όριζε την πρώτη προσφεύγουσα  ως τη μητέρα. Ωστόσο, το Εφετείο τόνισε ότι η σχέση μητέρας-παιδιού θα μπορούσε να θεσμοθετηθεί νόμιμα μέσω της υιοθεσίας.

Το Δικαστήριο παρατήρησε ότι οι προσφεύγοντες ισχυρίστηκαν κατ΄ ουσία ότι η άρνηση καταγραφής των στοιχείων του ουκρανικού πιστοποιητικού γέννησης της τρίτης προσφεύγουσας, στο βαθμό που όριζε την πρώτη προσφεύγουσα  ως τη μητέρα ισοδυναμούσε με δυσανάλογη παρέμβαση στο δικαίωμα του παιδιού στο σεβασμό της οικογενειακής του ζωής, δεδομένου ότι η πρώτη προσφεύγουσα ήταν η βιολογική του μητέρα.

Το Δικαστήριο είχε αποφανθεί προηγουμένως για το ζήτημα της νόμιμης σχέσης γονέα-παιδιού μεταξύ του παιδιού και του φερόμενου  πατέρα όπου ο τελευταίος ήταν ο βιολογικός πατέρας (αποφάσεις ΕΔΔΑ Mennesson κατά  Γαλλίας και Labassee κατά Γαλλίας). Σύμφωνα με τη νομολογία του, το γεγονός ότι υπήρχε γενετικός/ βιολογικός δεσμός δεν σημαίνει ότι το δικαίωμα του παιδιού στο σεβασμό της ιδιωτικής και οικογενειακής του ζωής απαιτούσε η νομική σχέση με τον φερόμενο πατέρα να δημιουργηθεί ειδικά μέσω εγγραφής των στοιχείων του αλλοδαπού πιστοποιητικού γέννησης. Το Δικαστήριο δεν διαπίστωσε κανέναν λόγο στις περιστάσεις της παρούσας υπόθεσης ώστε να αποφανθεί διαφορετικά σχετικά με την αναγνώριση της νόμιμης σχέσης με την φερόμενη  μητέρα, η οποία ήταν επίσης η βιολογική μητέρα.

Επομένως, δεν μπορεί να ειπωθεί ότι η απόρριψη του αιτήματος καταχώρισης των στοιχείων του ουκρανικού πιστοποιητικού γέννησης της τρίτης προσφεύγουσας αναφορικά για την πρώτη προσφεύγουσα αποτελούσε δυσανάλογη  παρέμβαση στο δικαίωμα του παιδιού στο σεβασμό της ιδιωτικής και οικογενειακής  του ζωής  μόνο και μόνο επειδή η πρώτη προσφεύγουσα ήταν η βιολογική της μητέρα, δεδομένου ότι η νομική σχέση μητέρας-παιδιού θα μπορούσε πράγματι να καθοριστεί από άλλα νομικά μέσα.

Όσον αφορά την αναλογικότητα της παρέμβασης στο δικαίωμα της τρίτης προσφεύγουσας στο σεβασμό της ιδιωτικής της ζωής, το Δικαστήριο έκρινε αποφασιστικής σημασίας ότι η απόρριψη της αίτησης καταχώρισης των στοιχείων του ουκρανικού πιστοποιητικού στο μέτρο που όριζε την πρώτη προσφεύγουσα  ως τη μητέρα δεν απέκλειε τη δημιουργία νομικής σχέσης μητέρας-παιδιού. Πράγματι, το Εφετείο  της Rennes τόνισε ότι η δυνατότητα υιοθεσίας ήταν διαθέσιμη, θέση η οποία επιβεβαιώνεται από τη νομολογία του Ακυρωτικού Δικαστηρίου.

Όσον αφορά το δικαίωμα της τρίτης προσφεύγουσας στο σεβασμό της ιδιωτικής της ζωής, έπρεπε να έχει  πρόσβαση σε έναν αποτελεσματικό και αρκετά γρήγορο μηχανισμό που να της επιτρέπει να αναγνωριστεί η νομική της σχέση με την πρώτη προσφεύγουσα.

Όπως τόνισε η κυβέρνηση, δεδομένου ότι η πρώτη και ο δεύτερος προσφεύγοντες ήταν παντρεμένοι και το ουκρανικό πιστοποιητικό γέννησης δεν ανέφερε τη γυναίκα που είχε γεννήσει το παιδί, η πρώτη προσφεύγουσα είχε τη δυνατότητα να υποβάλλει αίτηση στα δικαστήρια για πλήρη υιοθεσία του παιδιού του συζύγου της.

Όπως είχε παρατηρήσει το Δικαστήριο στην γνωμοδότηση με αριθ. P16-2018-001, η υιοθεσία δημιουργούσε παρόμοιες συνέπειες  στην εγγραφή των ξένων στοιχείων γέννησης όταν αναγνωρίζονταν η νομική σχέση μεταξύ του παιδιού και της φερόμενης μητέρας.

Το Δικαστήριο παρατήρησε ότι από τις πληροφορίες που παρέσχε η κυβέρνηση προέκυπτε ότι ο μέσος χρόνος που απαιτείται για λήψη απόφασης για πλήρη υιοθεσία ήταν μόνο 4,1 μήνες. Ως εκ τούτου, εάν οι διαδικασίες υιοθεσίας ξεκινούσαν μετά την απόφαση του Εφετείου της Rennes της 18ης Δεκεμβρίου 2017, η κατάσταση της τρίτης προσφεύγουσας  σχετικά με τη νομική σχέση μητέρας-παιδιού θα είχε πιθανότατα επιλυθεί πριν φτάσει την ηλικία των έξι ετών, και περίπου τη στιγμή που οι προσφεύγοντες είχαν υποβάλει προσφυγή  στο Δικαστήριο.

Έτσι, το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η υιοθεσία του τέκνου του συζύγου αποτελούσε εν προκειμένω ένα αποτελεσματικό και αρκετά γρήγορο μηχανισμό που επιτρέπει τη νομική αναγνώριση της σχέσης μεταξύ της πρώτης και της τρίτης προσφεύγουσας.

Κατά συνέπεια, αρνούμενο να καταγράψει τα στοιχεία του ουκρανικού πιστοποιητικού γέννησης της τρίτης προσφεύγουσας  στο  Γαλλικό μητρώο γεννήσεων στο μέτρο που όριζε την πρώτη προσφεύγουσα ως μητέρα του παιδιού, το κράτος δεν είχε υπερβεί το περιθώριο εκτίμησής του στις συνθήκες της παρούσης υποθέσεως.

Επομένως, δεν υπήρξε παραβίαση του δικαιώματος στην ιδιωτική και οικογενειακή ζωή (άρθρο 8 της Σύμβασης).

Άρθρο 14 σε συνδυασμό με άρθρο 8

Στις περαιτέρω παρατηρήσεις τους της 11ης Φεβρουαρίου 2020, οι προσφεύγοντες  ισχυρίστηκαν ότι η άρνηση των γαλλικών αρχών να καταγράψουν τα στοιχεία του πιστοποιητικού γέννησης ενός παιδιού που γεννήθηκε στο εξωτερικό μέσω παρένθετης μητρότητας στο βαθμό που το πιστοποιητικό όρισε την προοριζόμενη μητέρα, που ήταν η βιολογική μητέρα, ως μητέρα του παιδιού, ενώ καταχωρήθηκαν λεπτομερώς  τα στοιχεία σχετικά με τον επιδιωκόμενο πατέρα, τον βιολογικό πατέρα του παιδιού, ανήλθε σε διάκριση σε βάρος της μητέρας.

Το Δικαστήριο σημείωσε ότι το επιχείρημα των προσφευγόντων ισοδυναμούσε με καταγγελία περί διακρίσεων σύμφωνα με την  έννοια του άρθρου 14 της ΕΣΔΑ για την πρώτη προσφεύγουσα. Παρατήρησε ότι η εν λόγω καταγγελία ήταν χωριστή  από τις άλλες καταγγελίες, οι οποίες αφορούσαν μόνο τα δικαιώματα της τρίτης προσφεύγουσας και ότι βασίστηκε σε ένα γεγονός – ότι η πρώτη προσφεύγουσα ήταν η βιολογική μητέρα της τρίτης προσφεύγουσας- το οποίο  οι προσφεύγοντες είχαν παραλείψει να αναφέρουν στην προσφυγή τους στις 2 Μαρτίου 2018, και το είχαν αποκαλύψει στο Δικαστήριο μόνο στις 12 Σεπτεμβρίου 2019. Οι προσφεύγοντες είχαν επίσης παραλείψει να ενημερώσουν τις εγχώριες αρχές και τα δικαστήρια για το γεγονός αυτό, το οποίο επομένως δεν εξετάστηκε  στο πλαίσιο εσωτερικών διαδικασιών. Το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι αυτή η νέα καταγγελία δεν συμμορφώθηκε με την προθεσμία των έξι μηνών σύμφωνα με το άρθρο 35 § 1 της Σύμβασης, και ως εκ τούτου την απέρριψε σύμφωνα με το άρθρο 35 §§ 1 και 4 της Σύμβασης.

Ωστόσο, το Δικαστήριο σημείωσε ότι η καταγγελία σχετικά με τη διάκριση που φέρεται να υπέστη η τρίτη προσφεύγουσα αναφορικά με το δικαίωμά της στο σεβασμό της ιδιωτικής της ζωής δεν ήταν προδήλως αβάσιμη, ούτε ήταν απαράδεκτη για οποιονδήποτε άλλο λόγο που αναφέρεται στο άρθρο 35 της Σύμβασης. Ως εκ τούτου, κήρυξε τη καταγγελία παραδεκτή.

Κατά την άποψη του Δικαστηρίου, η διαφορά στη μεταχείριση μεταξύ Γάλλων παιδιών που γεννήθηκαν στο εξωτερικό μέσω παρένθετης μητρότητας και άλλων παιδιών Γαλλικής υπηκοότητας που γεννήθηκαν εκτός της χώρας δεν εμπίπτει στο γεγονός ότι η πρώτη – σε αντίθεση με τον δεύτερο – προσφεύγουσα δεν μπορούσε να αποκτήσει αναγνώριση στο εσωτερικό δίκαιο μιας νομικής σχέσης μητέρας-παιδιού. Αντίθετα, συνίστατο στο γεγονός ότι τη σχετική χρονική περίοδο η πρώτη, σε αντίθεση με την τελευταία, δεν μπορούσε να επιτύχει την καταχώρηση στο μητρώο των στοιχείων  αυτού του πιστοποιητικού γέννησης και έπρεπε να προσφύγει στην υιοθεσία για να κατοχυρώσει νομικά τη σχέση μητέρας – παιδιού. Όπως είχε ήδη υπογραμμίσει το Δικαστήριο η υιοθεσία του παιδιού του συζύγου αποτελούσε εν προκειμένω έναν αποτελεσματικό μηχανισμό αναγνώρισης της νομικής σχέσης μεταξύ πρώτης και τρίτης προσφεύγουσας.

Η κυβέρνηση είχε εξηγήσει ότι αυτή η διαφορά στη μεταχείριση όσον αφορά τα μέσα κατοχύρωσης της νόμιμης σχέσης μητέρας-παιδιού σχεδιάστηκε για να διασφαλίσει, στις συγκεκριμένες περιστάσεις της εκάστοτε υπόθεσης, ότι ήταν προς το βέλτιστο συμφέρον του παιδιού το οποίο γεννήθηκε μέσω παρένθετης μητρότητας προκειμένου  να εδραιωθεί η εν λόγω νομική σχέση με την φερόμενη μητέρα. Ως εκ τούτου, το Δικαστήριο δέχθηκε ότι η διαφορά στη  μεταχείριση για την οποία οι προσφεύγοντες παραπονέθηκαν σχετικά με τα μέσα αναγνώρισης της νομικής σχέσης μεταξύ παιδιών όπως αυτά στην υπόθεση  και της βιολογικής μητέρας είχε αντικειμενική και εύλογη αιτιολόγηση.

Ως εκ τούτου, δεν υπήρξε παραβίαση του άρθρου 14 σε συνδυασμό με το άρθρο 8 της ΕΣΔΑ (επιμέλεια echrcaselaw.com


ECHRCaseLaw
Close Popup

Χρησιμοποιούμε cookies για να σας προσφέρουμε καλύτερη εμπειρία στο διαδίκτυο. Συμφωνώντας, αποδέχεστε τη χρήση των cookies σύμφωνα με την Πολιτική Cookies.

Close Popup
Privacy Settings saved!
Ρυθμίσεις Απορρήτου

Όταν επισκέπτεστε μία ιστοσελίδα, μπορεί να λάβει κάποιες βασικές πληροφορίες από τον browser σας, κατά βάση υπό τη μορφή cookies. Εδώ μπορείτε να ρυθμίσετε τη συγκατάθεσή σας σε όλα αυτά.

These cookies allow us to count visits and traffic sources, so we can measure and improve the performance of our site.

Google Analytics
We track anonymized user information to improve our website.
  • _ga
  • _gid
  • _gat

Απορρίψη όλων των υπηρεσιών
Save
Δέχομαι όλες τις υπηρεσίες