Άρνηση αναγνώρισης ζευγαριού γυναικών ως γονέων παιδιού που γεννήθηκε μέσω παρένθετης μητέρας. Μη παραβίαση του δικαιώματος σεβασμού της οικογενειακής ζωής

ΑΠΟΦΑΣΗ

Valdís Fjölnisdóttir κ.λπ. κατά Ισλανδίας της 18.5.2021 (αρ. προσφ. 71552/17)

Βλ. εδώ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Δικαίωμα στην οικογενειακή ζωή και απαγόρευση παρένθετης μητρότητας. Άρνηση αναγνώρισης γονικής σχέσης μεταξύ ενός ζευγαριού γυναικών αφενός, και ενός παιδιού που γεννήθηκε μέσω παρένθετης μητέρας στις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά καμία από τις δύο πρώτες προσφεύγουσες δεν σχετίζεται βιολογικά με αυτό. Δεδομένου ότι η παρένθετη μητρότητα είναι παράνομη στην Ισλανδία, αυτές  δεν αναγνωρίσθηκαν ως οι γονείς του παιδιού εκεί.

Το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι παρά την έλλειψη βιολογικής σχέσης μεταξύ των γυναικών και του παιδιού, η σχέση τους συνιστούσε «οικογενειακή ζωή». Ωστόσο, το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι η απόφαση να μην αναγνωριστούν οι δύο πρώτες προσφεύγουσες ως οι γονείς του παιδιού είχε επαρκή βάση στο εσωτερικό δίκαιο και, λαμβάνοντας υπόψη και τις προσπάθειες των αρχών να διατηρήσουν (μέσω της δυνατότητας αναδοχής ή υιοθεσίας και τη χορήγηση υπηκοότητας στο παιδί) την «οικογενειακή ζωή» τους. Το Στρασβούργο έκρινε τελικά ότι η Ισλανδία ενήργησε εντός της διακριτικής της ευχέρειας στην παρούσα υπόθεση, καθώς δέχθηκε ότι το κράτος ενήργησε κατά την κρίση του στο θέμα αυτό, με σκοπό την προστασία της απαγόρευσης της παρένθετης μητρότητας.

Μη παραβίαση του άρθρου 8 (δικαίωμα σεβασμού της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής) της ΕΣΔΑ.

ΔΙΑΤΑΞΗ

Άρθρο 8

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ

Οι προσφεύγουσες, οι Valdís Glódís Fjölnisdóttir, Eydís Rós Glódís Agnarsdóttir και X, είναι Ισλανδοί υπήκοοι οι οποίοι γεννήθηκαν το 1978, το 1977 και το 2013 αντίστοιχα και ζουν στο Kópavogur (Ισλανδία). Η προσφυγή του τρίτου προσφεύγοντος υποβλήθηκε μετά από εξουσιοδότηση του νόμιμου κηδεμόνα του, Μ.

Η κα Fjölnisdóttir και η κα Agnarsdóttir ήταν παντρεμένες, και μέσω ενός οργανισμού παρένθετης μητρότητας στις Ηνωμένες Πολιτείες, ήταν οι προοριζόμενοι γονείς ενός παιδιού που γεννήθηκε μέσω παρένθετης μητέρας. Ο τρίτος προσφεύγων γεννήθηκε μέσω αυτής της διαδικασίας στην Καλιφόρνια το 2013. Μετά την επιστροφή τους στην Ισλανδία τρεις εβδομάδες μετά τη γέννηση, η πρώτη και η δεύτερη προσφεύγουσα υπέβαλαν αίτηση για την εγγραφή του τρίτου προσφεύγοντος  στο εθνικό μητρώο ως Ισλανδός πολίτης και ως γιος τους. Μετά από έρευνες, οι προσφεύγουσες  υπέβαλαν έγγραφα σύμφωνα με τα οποία ο τρίτος προσφεύγων γεννήθηκε μέσω παρένθετης μητέρας και ότι η παρένθετη παραιτήθηκε από τα δικαιώματά της επί του παιδιού.

Ωστόσο, στις 18 Ιουνίου 2013, τα μητρώα της Ισλανδίας αρνήθηκαν να καταχωρήσουν τον Χ. Δήλωσαν ότι το παιδί γεννήθηκε στις ΗΠΑ από παρένθετη μητέρα η οποία ήταν πολίτης των ΗΠΑ και δεν είχε, επομένως, αυτομάτως δικαίωμα στην ισλανδική ιθαγένεια. Καθώς ο Χ θεωρήθηκε ασυνόδευτος ανήλικος στην Ισλανδία, οι αρχές τον τοποθέτησαν σε ανάδοχη φροντίδα στις δύο πρώτες προσφεύγουσες.

Η απόφαση των μητρώων της Ισλανδίας έγινε δεκτή από το Υπουργείο Εσωτερικών κατόπιν έφεσης, αναφέροντας, μεταξύ άλλων, την απουσία νομικής βάσης στην ισλανδική νομοθεσία για τη χορήγηση της υπηκοότητας των παιδιών. Οι προσφεύγουσες άσκησαν έφεση ενώπιον των δικαστηρίων. Εν τω μεταξύ, στον Χ δόθηκε ισλανδική ιθαγένεια βάσει της πρόσφατης Πράξης αρ. 128/2015 σχετικά με τη χορήγηση ιθαγένειας Ωστόσο, οι δύο πρώτες προσφεύγουσες δεν κατοχυρώθηκαν ως οι γονείς του παιδιού, και τρίτου προσφεύγοντος.

Η πρώτη και δεύτερη προσφεύγουσα υπέβαλαν αίτηση για την υιοθεσία του Χ, αλλά η αίτηση δεν εκδικάστηκε άμεσα λόγω των τρεχουσών διαδικασιών αναγνώρισης τους ως γονέων του παιδιού. Ωστόσο, τον Μάιο του 2015 χώρισαν και στη συνέχεια ανακάλεσαν την αίτησή τους για υιοθεσία, καθώς δεν πληρούσαν πλέον τα κριτήρια για από κοινού υιοθεσία.

Στις 2 Μαρτίου 2016, το Επαρχιακό Δικαστήριο απέρριψε τους ισχυρισμούς των προσφευγουσών σχετικά με την ακύρωση της απόφασης του Υπουργείου και των μητρώων της Ισλανδίας να εγγράψουν την πρώτη και δεύτερη προσφεύγουσα ως γονείς του τρίτου προσφεύγοντος. Διαπίστωσε ότι στην Ισλανδία η μητέρα που έφερε στο κόσμο το παιδί έπρεπε να είναι η μητέρα και οι αρχές δεν είχαν την υποχρέωση υπό τις περιστάσεις να αναγνωρίσουν τις προσφεύγουσες ως τους γονείς σύμφωνα με το ξένο πιστοποιητικό γέννησης. Το δικαστήριο δήλωσε ότι η παρέμβαση στην ιδιωτική και οικογενειακή ζωή του τρίτου προσφεύγοντος ήταν απαραίτητη για την προστασία της ηθικής και των δικαιωμάτων των άλλων, ειδικά δεδομένης της απαγόρευσης της διαδικασίας της παρένθετης μητρότητας στην Ισλανδία.

Οι προσφεύγουσες άσκησαν αναίρεση στο Ανώτατο Δικαστήριο. Το Δικαστήριο αυτό επικύρωσε την απόφαση στις 30 Μαρτίου 2017, και σε αντίθεση με το Επαρχιακό Δικαστήριο, διαπίστωσε ότι δεν υπήρχε «οικογενειακή ζωή» κατά την έννοια της νομολογίας του Δικαστηρίου μεταξύ των προσφευγουσών κατά τη στιγμή που η απόφαση της Ισλανδίας είχε ληφθεί. Διαπίστωσε ότι οι ενέργειες των αρχών ήταν σύμφωνες με το Σύνταγμα.

Μετά το διαζύγιο τους, ο Χ τέθηκε σε ανάδοχη φροντίδα από κάθε μία από τις δύο πρώτες προσφεύγουσες εναλλάξ, για ένα χρόνο κάθε φορά, και με ίση πρόσβαση. Τελικά, μετά την απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου, το 2019 η κα Fjölnisdóttir και η νέα της σύζυγός μπόρεσαν να γίνουν οριστικοί ανάδοχοι του παιδιού με ίση πρόσβαση με την κα Agnarsdóttir και τη νέα σύζυγό της. Κατά τη στιγμή της προσφυγής, ο M. ήταν ακόμη ο νόμιμος κηδεμόνας του Χ.

Βασιζόμενοι στο άρθρο 8 (δικαίωμα σεβασμού της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής) και του άρθρου 14 (απαγόρευση διακρίσεων) σε συνδυασμό με το άρθρο 8 της ΕΣΔΑ, οι προσφεύγοντες παραπονέθηκαν, ιδίως, ότι η άρνηση των αρχών να εγγράψουν την πρώτη και δεύτερη προσφεύγουσα ως γονείς του τρίτου προσφεύγοντος είχαν ως αποτέλεσμα την παρέμβαση στα δικαιώματά τους.

ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ….

Άρθρο 8

Το Δικαστήριο έπρεπε πρώτα να εξακριβώσει αν οι εν λόγω σχέσεις στην παρούσα υπόθεση συνιστούσαν «οικογενειακή ζωή» τη στιγμή των γεγονότων, ιδίως όταν εκδόθηκε η απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου. Το Δικαστήριο επισήμανε ότι η παρένθετη μητρότητα ήταν παράνομη στο έδαφος της Ισλανδίας και ότι στο πλαίσιο του  Ισλανδικού νόμου, η γυναίκα που γεννούσε το παιδί θεωρούνταν η μητέρα.

Δεν θα μπορούσε, ωστόσο, να παραβλεφθεί ότι ο Χ ήταν υπό την αδιάλειπτη φροντίδα της πρώτης και δεύτερης προσφεύγουσας από τη γέννησή του. Οι δύο πρώτες προσφεύγουσες είχαν υποστηρίξει ότι ήταν οι γονείς του  Χ και η κυβέρνηση δεν αμφισβήτησε την ποιότητα του δεσμού τους. Το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι υπήρχε «οικογενειακή ζωή» μεταξύ των προσφευγόντων.

Όπως σημείωσε το Δικαστήριο, το Ανώτατο Δικαστήριο είχε καταλήξει βάσει του σχετικού ισλανδικού νόμου, ότι καθώς η κα Fjölnisdóttir και η κα Agnarsdóttir δεν είχαν γεννήσει τον Χ, καμία από αυτές δεν θα μπορούσε να θεωρηθεί ως η μητέρα του. Το Δικαστήριο δεν έκρινε ότι αυτή η ερμηνεία είναι αυθαίρετη ή παράλογη. Κατέληξε επομένως στο συμπέρασμα ότι η άρνηση αναγνώρισης των δύο πρώτων προσφευγουσών ως γονέων του Χ είχε επαρκή νομική βάση.

Όσον αφορά την αναγκαιότητα του μέτρου σε μια δημοκρατική κοινωνία, το Δικαστήριο έλαβε υπόψη τη διακριτική ευχέρεια («περιθώριο εκτίμησης») που δίνεται στα κράτη σε αυτόν τον τομέα, και ότι η πραγματική απόλαυση της οικογενειακής ζωής δεν είχε διακοπεί στη συγκεκριμένη περίπτωση. Αντιθέτως, οι αρχές είχαν θέσει τον Χ στην ανάδοχη φροντίδα των δύο άλλων προσφευγουσών και παρέμεινε ανοιχτή η επιλογή κοινής υιοθεσίας για αυτούς, όσο ήταν παντρεμένοι. Οι αρχές είχαν επίσης χορηγήσει στον X υπηκοότητα. Εν συντομία, το κράτος είχε λάβει μέτρα για τη διαφύλαξη της οικογενειακής ζωής των προσφευγόντων.

Με βάση τα ανωτέρω, το Δικαστήριο δέχθηκε ότι το κράτος ενήργησε κατά την κρίση του στο θέμα αυτό, με σκοπό την προστασία της απαγόρευσης της παρένθετης μητρότητας. Δεν υπήρξε παραβίαση του δικαιώματος των προσφευγουσών στο  σεβασμό της οικογενειακής ζωής.

Λοιπά άρθρα

Οι καταγγελίες των προσφευγουσών βάσει του άρθρου 14 απορρίφθηκαν ως προδήλως αβάσιμες, καθώς δεν προέκυψε παραβίαση.

Ξεχωριστή γνώμη

Ο δικαστής Lemmens εξέφρασε σύμφωνη γνώμη, η οποία επισυνάπτεται στην απόφαση.


ECHRCaseLaw
Close Popup

Χρησιμοποιούμε cookies για να σας προσφέρουμε καλύτερη εμπειρία στο διαδίκτυο. Συμφωνώντας, αποδέχεστε τη χρήση των cookies σύμφωνα με την Πολιτική Cookies.

Close Popup
Privacy Settings saved!
Ρυθμίσεις Απορρήτου

Όταν επισκέπτεστε μία ιστοσελίδα, μπορεί να λάβει κάποιες βασικές πληροφορίες από τον browser σας, κατά βάση υπό τη μορφή cookies. Εδώ μπορείτε να ρυθμίσετε τη συγκατάθεσή σας σε όλα αυτά.

These cookies allow us to count visits and traffic sources, so we can measure and improve the performance of our site.

Google Analytics
We track anonymized user information to improve our website.
  • _ga
  • _gid
  • _gat

Απορρίψη όλων των υπηρεσιών
Save
Δέχομαι όλες τις υπηρεσίες