Από το ΕΔΔΑ ήρθε η δικαίωση σε γονείς για το θάνατο του μωρού σε δημόσιο νοσοκομείο

ΑΠΟΦΑΣΗ:

Aydoğdu κατά Τουρκίας της 30.08.2016 (αριθμ. προσφ. 40448/06)

βλ. εδώ 

ΠΕΡΙΛΗΨΗ:

Έγιναν  γονείς και μέσα σε δύο ημέρες  έχασαν το μωρό τους . Προσέφυγαν στα δικαστήρια της Τουρκίας , αλλά δεν δικαιώθηκαν δικαστικά. Το σκηνικό άλλαξε  με την απόφαση του Στρασβούργου  που σταθμίζοντας όλες τις παραμέτρους  έκρινε  ότι η ανεπάρκεια ειδικών πραγματογνωμόνων  που δεν αιτιολόγησαν επαρκώς  τα αίτια θανάτου του νεογνού  σε δημόσιο νοσοκομείο, συνιστά αναποτελεσματική έρευνα  εκ μέρους της  Πολιτείας.  Και ως εκ τούτου παραβιάζει  το άρθρο 2 της ΕΣΔΑ  που προστατεύει το δικαίωμα  στη ζωή.

ΣΧΟΛΙΟ-ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ:

Οι πραγματογνώμονες υποχρεούνται να αιτιολογούν τα αίτια θανάτου

ΔΙΑΤΑΞΗ:

Άρθρο 2 (δικαίωμα στη ζωή)της ΕΣΔΑ.

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ:

Οι προσφεύγοντες, Songül Aydoǧdu και Ercan Aydoǧdu, είναι Τούρκοι υπήκοοι των οποίων η κόρη τους γεννήθηκε πρόωρα και πέθανε δύο ημέρες αργότερα σε δημόσιο νοσοκομείο στο οποίο είχε μεταφερθεί για επείγουσα θεραπεία. Ο γιατρός διέγνωσε σύνδρομο αναπνευστικής δυσχέρειας το οποίο απαιτούσε επείγουσα θεραπεία και νοσηλεία και ειδικές τεχνικές και ιατρικές εγκαταστάσεις που δεν ήταν διαθέσιμα στο εν λόγω νοσοκομείο. Το μωρό μεταφέρθηκε αμέσως σε άλλο νοσοκομείο. Καθώς δεν υπήρχε διαθέσιμος χώρος στη μονάδα εντατικής θεραπείας, το οποίο ήταν εξοπλισμένο με θερμοκοιτίδες και μηχανικά αναπνευστικά συστήματα, το μωρό εισήχθη στην πτέρυγα νεογνών. Κατά την άφιξή του στο νοσοκομείο, ο κ. Aydoǧdu ενημερώθηκε από τρεις γιατρούς ότι η νεογνική πτέρυγα δεν ήταν σε θέση να παράσχει την απαραίτητη θεραπεία και ότι θα πρέπει να βρεθεί άλλο νοσοκομείο με τις απαιτούμενες εγκαταστάσεις στο οποίο θα μπορούσε να μεταφερθεί το μωρό. Οι γιατροί υπέγραψαν από κοινού μια αναφορά, δίνοντας ένα αντίγραφο στους γονείς, στην οποία κατέγραφαν ότι το νεογέννητο παιδί είχε μεταφερθεί στο νοσοκομείο τους παρά την προειδοποίηση τους ότι δεν είχαν θερμοκοιτίδες ή αναπνευστικά μηχανήματα. Σημείωσαν επίσης ότι η ζωή του νεογνού βρίσκονταν σε κίνδυνο. Στις 7 Μαρτίου 2005, ενώ η οικογένεια έψαχνε για νοσοκομείο, η κατάσταση του κοριτσιού επιδεινώθηκε. Την επόμενη μέρα μεταφέρθηκε στην μονάδα εντατικής φροντίδας, και της παρείχαν μηχανική αναπνευστική υποστήριξη, αλλά τελικώς πέθανε στις 8 Μαρτίου 2005. Στη συνέχεια το ζεύγος των προσφευγόντων κατέθεσαν μήνυση κατηγορώντας τους γιατρούς και το διοικητικό προσωπικό από τα δύο νοσοκομεία για ανθρωποκτονία και τους καθιστούσε υπεύθυνους για τον θάνατο της κόρης τους για λόγους επαγγελματικής ιατρικής αμέλειας. Οι δύο Πραγματογνωμοσύνες που εκδόθηκαν από τα ιατροδικαστικά κέντρα της Σμύρνης και της Κωνσταντινούπολης κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το παιδί είχε πεθάνει από αναπνευστική ανεπάρκεια, και ότι δεν υπήρχε καμία βεβαιότητα ότι η θεραπεία σε θερμοκοιτίδα θα μπορούσε να σώσει τη ζωή της.

Τον Ιανουάριο του 2006, διορίστηκε ελεγκτής από το Υπουργείο Υγείας με σκοπό να διενεργήσει διοικητική και, ενδεχομένως, πειθαρχική έρευνα. Τον Φεβρουάριο του 2006 ο ανακριτής κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το ιατρικό προσωπικό είχε παράσχει την κατάλληλη θεραπεία και ότι δεν υπάρχει σφάλμα ή αμέλεια εκ μέρους τους.

ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…

Το ΕΔΔΑ κατέληξε στο αντίθετο συμπέρασμα ότι δηλ. η Τουρκία δεν είχε μεριμνήσει επαρκώς για την ορθή οργάνωση και λειτουργία της δημόσιας υπηρεσίας του νοσοκομείου, ιδίως λόγω της έλλειψης κανονιστικού πλαισίου για τη θέσπιση κανόνων για τα νοσοκομεία με σκοπό να διασφαλιστεί η προστασία της ζωής των πρόωρων νεογνών. Σημείωσε, επίσης, ότι εκτός από την αμέλεια του ιατρικού προσωπικού, παρατηρήθηκε αιτιώδης συνάφεια μεταξύ του θανάτου του μωρού και των δομικών προβλημάτων. Κατά συνέπεια, έκρινε ότι το νεογνό ήταν θύμα αμέλειας και των διαρθρωτικών ελλείψεων που είχαν αποκλείσει την μητέρα από τη λήψη κατάλληλης θεραπείας έκτακτης ανάγκης.

Αναφορικά με τις ποινικές διαδικασίες, το Δικαστήριο επισήμανε ότι η έκθεση του ανακριτή Μ.Ο. είχε βασιστεί σε έκθεση παιδιάτρου (M.He.) γυναικολόγου και μαιευτήρα (M.Sa.). Η άποψή τους είχε βασιστεί με τη σειρά της στην έκθεση της ομάδας με αριθμ. 1 πραγματογνωμόνων του Ιατροδικαστικού Κέντρου της Κωνσταντινούπολης. Συνεπώς, το Δικαστήριο είχε δυσκολία στην κατανόηση πως τα εννέα μέλη της επιτροπής πραγματογνωμόνων με αριθ. 1 ήταν σε θέση να εκδώσουν ένα τέτοιο συμπέρασμα ότι δηλ. «δεν ήταν βέβαιο ότι το παιδί θα μπορούσε να επιβιώσει ακόμη και αν είχε υποβληθεί σε θεραπεία σε μια θερμοκοιτίδα», ή πώς οι ειδικοί M.He. και M.Sa., οι οποίοι είχαν απλώς επικυρώσει το συμπέρασμα αυτό, ήταν σε θέση να υποστηρίζουν ότι, στην πραγματικότητα, ακόμη και η άμεση εισαγωγή του παιδιού στη μονάδα εντατικής θεραπείας και η τοποθέτηση του στο σύστημα αναπνευστικής υποστήριξης θα αύξαναν ελάχιστα τις πιθανότητες επιβίωσης. Οι πραγματογνώμονες είχαν περιοριστεί να περιγράψουν τις ιατρικές διαδικασίες που πραγματοποιήθηκαν μέχρι το στάδιο αυτό, χωρίς να εξετάσουν τα πρωτόκολλα θεραπείας που θα μπορούσαν ή θα έπρεπε να έχουν εφαρμοστεί, και είχαν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι όλοι οι εμπλεκόμενοι γιατροί είχαν ενεργήσει σύμφωνα με τα πρότυπα της σύγχρονης ιατρικής και τις αρχές της αποδεκτής πρακτικής, χωρίς ποτέ να αμφισβητήσουν τα πρότυπα ή την εν λόγω πρακτική. Ούτε είχαν επιδιώξει να ρίξουν φως σχετικά με την αντίφαση που αφορούσε την κατάσταση της υγείας του νεογνού ή να τεκμηριώσουν σοβαρά τη πρόγνωσή του ότι οι πιθανότητες επιβίωσής του ήταν σχεδόν μηδαμινές.

Κατά την άποψη του Στρασβούργου, μόνο εμπεριστατωμένες και επιστημονικά θεμελιωμένες εκθέσεις που περιέχουν αιτιολογίες για τα συμπεράσματα και οι οποίες απαντάνε στα ερωτήματα που τίθενται στην παρούσα υπόθεση θα ήταν σε θέση να εμπνεύσουν την εμπιστοσύνη του κοινού στην απονομή δικαιοσύνης. Ενώ το Δικαστήριο απαιτούσε την διεξαγωγή επίσημης έρευνας στο πλαίσιο του άρθρου 2 και η οποία θα «κάλυπτε όλες τις κρίσιμες πτυχές ρίχνοντας φως στις εν λόγω συνθήκες θανάτου», η ίδια απαίτηση αναμφισβήτητα ίσχυε για το περιεχόμενο της έκθεσης πραγματογνωμόνων που το δικαστήριο διέταξε, εάν και στο βαθμό που είχε καταγράψει τα κύρια στοιχεία στα οποία είχαν στηρίξει την απόφασή τους τα όργανα ελέγχου. Στην παρούσα περίπτωση, οι πραγματογνώμονες δεν είχαν ποτέ απαντήσει στα μοναδικά θεμελιώδη ερωτήματα που θα τους επέτρεπε να καθορίσουν αν, αφήνοντας κατά μέρος τα ζητήματα συντονισμού και τις διαρθρωτικές αδυναμίες, ο θάνατος του νεογνού ήταν αναπόφευκτος, αν είχε προκύψει από τις ασυνήθεις και απρόβλεπτες συνέπειες μιας ιατρικής διαδικασίας η οποία ενείχε αναπόφευκτα κινδύνους (αποκλείοντας έτσι την ιατρική αμέλεια), ή αν είχε προέλθει από την άρνηση παροχής θεραπείας για πρόωρα μωρά με σύνδρομο αναπνευστικής ανεπάρκειας. Το Δικαστήριο παρατήρησε ότι δεν υπήρχαν αποδείξεις ότι ένας από τους πραγματογνώμονες ήταν ειδικός για τα νεογνά, κλάδος της ιατρικής ο οποίος βρίσκονταν στο επίκεντρο αυτής της υπόθεσης, έχοντας κατά νου ότι η επιτροπή πραγματογνωμόνων αριθ. 1 είχε αποφανθεί με την απουσία ενός από τα μέλη της, ο οποίος ήταν παιδίατρος, κατά παράβαση του νόμου 2659. Κατά τη διάρκεια της αξιολόγησης των εμπειρογνωμόνων, ο μόνος επαγγελματίας ο οποίος ασκούσε επάγγελμα σχετικό με την παιδική ηλικία ήταν ο M.He. (Παιδίατρος), από το Νοσοκομείο Tepecik, το οποίο είχε πτέρυγα νεογνών, αλλά κανέναν ειδικό στον τομέα αυτό. Η συνεισφορά του M.He. συνίστατο στην απλή αιτιολόγηση της θέσης που έλαβε το Ιατροδικαστικό Ινστιτούτο, χωρίς πρόσθετα σχόλια.

Ως αποτέλεσμα αυτών των ελλείψεων στις εκθέσεις πραγματογνωμοσύνης, το ΕΔΔΑ έκρινε ότι καμία αρχή δεν ήταν σε θέση να παρέχει μια συνεκτική και τεκμηριωμένη απάντηση στα προβλήματα που αναφέρθηκαν στην παρούσα υπόθεση και να κάνει μια εμπεριστατωμένη αξιολόγηση για οποιαδήποτε ευθύνη εκ μέρους των γιατρών. Με άλλα λόγια, η απόφαση του Κυβερνήτη του Konak είχε βασιστεί σε ιατρικές αναφορές οι οποίες είχαν αγνοήσει θεμελιώδεις πτυχές της υπόθεσης, και το Περιφερειακό Διοικητικό Δικαστήριο του İzmir, το οποίο δεν είχε τις απαιτούμενες αρμοδιότητες, είχε επιλέξει να αναφερθεί στην «έλλειψη επαρκών αποδεικτικών στοιχείων», απορρίπτοντας την καταγγελία του κ. και της κα Aydoǧdu χωρίς να λάβει υπόψη τα επιχειρήματά τους.

Έτσι, το Δικαστήριο συμπέρανε ότι η κατάσταση αυτή ήταν ασυμβίβαστη με την διαδικαστική υποχρέωση που θεσπίζει το άρθρο 2, που απαιτούσε από τις εθνικές αρχές να λάβουν μέτρα για να εξασφαλίσουν τα αποδεικτικά στοιχεία που ενδέχεται να παρέχουν μια πλήρη και ακριβή καταγραφή των γεγονότων και μια αντικειμενική ανάλυση των ευρημάτων ως προς την αιτία του θανάτου του μωρού. Κατά συνέπεια, το Δικαστήριο έκρινε ότι οι ποινικές διαδικασίες δεν είχαν την απαιτούμενη αποτελεσματικότητα ώστε να είναι σε θέση να καθιερώσουν και να τιμωρήσουν οποιαδήποτε παράβαση του δικαιώματος προστασίας της ζωής του μωρού.

Ενδιαφέρουσα είναι και η διαπίστωση του Στρασβούργου ότι, προκειμένου να διατηρηθεί το κράτος δικαίου και η εμπιστοσύνη του κοινού και των θυμάτων στο δικαστικό σύστημα, η διαδικασία αναφορικά με την ιατροδικαστική εξέταση έπρεπε να περιλαμβάνει επαρκείς εγγυήσεις: μεταξύ άλλων, οι φορείς και / ή το ιατρικό προσωπικό που θα καλούνταν για την διεξαγωγή τέτοιου είδους εξετάσεων, όφειλαν να έχουν τα προσόντα και τις δεξιότητες που αντιστοιχούν πλήρως προς τις ιδιαιτερότητες της κάθε υπό εξέταση περίπτωσης, και η αξιοπιστία και η αποτελεσματικότητα αυτής της διαδικασίας θα πρέπει να διατηρηθεί, ιδίως απαιτώντας από τους ιατροδικαστές (είτε του δημοσίου είτε του ιδιωτικού τομέα) να αιτιολογήσουν τις θέσεις τους με τον κατάλληλο τρόπο.

Το Δικαστήριο καταδίκασε την Τουρκία να καταβάλλει στους προσφεύγοντες από κοινού 65.000 ευρώ για ηθική βλάβη και 486 ευρώ για έξοδα και δαπάνες.