Ακύρωση δημόσιας σύμβασης και παρακράτηση της εγγύησης, λόγω εκκρεμούς ποινικής δίωξης μειοδότη. Βαριά αμέλεια του αρμόδιου φορέα και παραβίαση δικαιώματος στην περιουσία

ΑΠΟΦΑΣΗ

Kurban κατά Τουρκίας της 24.11.2020 (αρ. προσφ.  75414/10)

βλ. εδώ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Δικαίωμα στην περιουσία, δημόσιες συμβάσεις και αναλογικότητα μεταξύ των μέσων και του επιδιωκόμενου σκοπού.

Ο προσφεύγων συμμετείχε σε μειοδοτικό διαγωνισμό για την εκτέλεση κατασκευαστικού έργου στο οποίο η προσφορά του υπερίσχυσε και υπεγράφη δημόσια σύμβαση. Κατέβαλε εγγύηση ύψους 6% επί της αξίας της σύμβασης. Η σύμβαση ακυρώθηκε γιατί το δημόσιο πληροφορήθηκε εκ των υστέρων την ύπαρξη  εκκρεμούς ποινικής δίωξης εναντίον του προσφεύγοντα που αφορούσε δημόσιες συμβάσεις. Η εγγύηση δυνάμει διάταξης νόμου παρακρατήθηκε. Άσκησε καταγγελία για παραβίαση του τεκμηρίου αθωότητας και του δικαιώματος του στην περιουσία.

Το ΕΔΔΑ διαπίστωσε ότι το εμπορικό δικαστήριο που δίκασε την ένσταση του για την ακύρωση της σύμβασης περιορίστηκε στις διατάξεις του νόμου που αφορούσε δημόσιες συμβάσεις και δεν χρησιμοποίησε κανένα συλλογισμό που να υπονοούσε  την ενοχή του προσφεύγοντα. Κατά συνέπεια έκρινε ότι δεν παραβιάστηκε το τεκμήριο αθωότητάς του (άρθρο 6§2 της ΕΣΔΑ).

Όσον αφορά το δικαίωμα στην περιουσία, το Στρασβούργο επισήμανε ότι για οποιαδήποτε παρέμβαση στην περιουσία θα πρέπει να υπάρχει εύλογη σχέση αναλογικότητας μεταξύ των μέσων που χρησιμοποιούνται και του επιδιωκόμενου σκοπού.

Έκρινε ότι η ακύρωση της σύμβασης και η επακόλουθη παρακράτηση της εγγύησης ήταν δυσανάλογη γιατί το δημόσιο όφειλε να είχε συνεργαστεί με την εισαγγελία προκειμένου να διαπιστώσει τυχόν κωλύματα των υποψηφίων ενώ αντιθέτως ο προσφεύγων αποδεδειγμένα δεν γνώριζε την ποινική δίωξη σε βάρος του. Επιπροσθέτως το επίδικο μέτρο  είχε μόνιμο χαρακτήρα, παρά το γεγονός της μη ύπαρξης αμετάκλητης καταδικαστικής απόφασης και επέφερε στον προσφεύγοντα υπερβολικό βάρος. Κατά συνέπεια υπήρξε παραβίαση του άρθρου 1 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου.

ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ

Άρθρο 6§2

Άρθρο 1 ΠΠΠ

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ

Ο προσφεύγων Dursun Ali Kurban είναι Τούρκος υπήκοος ο οποίος γεννήθηκε το 1947 και ζει στο Trabzon (Τουρκία).

Η υπόθεση αφορούσε την ακύρωση μιας δημόσιας σύμβασης  και την άρνηση επιστροφής της εγγύησης του προσφεύγοντος ως συνέπεια της μεταγενέστερης ανακάλυψης από τις αρχές του γεγονότος ότι ο προσφεύγων ήταν υπόδικος για αδίκημα που σχετίζεται με τις συμβάσεις κατά τη στιγμή της συμμετοχής του στο διαγωνισμό.

Το 2006 ο προσφεύγων ανακρίθηκε και αργότερα κατηγορήθηκε για χειραγώγηση προσφορών σε δημόσιες συμβάσεις. Ισχυρίζεται ότι δεν ενημερώθηκε για την κατηγορία. Η ποινική διαδικασία εκκρεμούσε ακόμη όταν ο προσφεύγων προσέφυγε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.

Αργότερα το 2006, ο προσφεύγων και ο συνεργάτης του υπέβαλαν προσφορά η οποία έγινε δεκτή για εκτέλεση ενός κατασκευαστικού έργου για τον κρατικό οργανισμό που είναι υπεύθυνος για την υδροηλεκτρική ενέργεια. Κατέθεσαν εγγύηση ύψους 6% επί της αξία της σύμβασης.

Το 2007, το Κυβερνητικό Γραφείο του Trabzon ενημέρωσε την υπηρεσία υδροηλεκτρικής ενέργειας ότι άτομα  που διώκονταν  για αδικήματα που σχετίζονται με δημόσιες συμβάσεις δεν θα μπορούσαν να εμπλακούν και να συμμετέχουν σε μειοδοτικό  διαγωνισμό.

Όταν ο οργανισμός ανακάλυψε την ποινική δίωξη που εκκρεμούσε εναντίον του προσφεύγοντος, ακύρωσε τη σύμβαση, αρνούμενος  να επιστρέψει την εγγύηση, σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις του νόμου περί δημοσίων συμβάσεων. Ο προσφεύγων αμφισβήτησε την απόφαση αυτή στα δικαστήρια. Υποστήριξε ότι δεν θα είχε υποβάλει προσφορά εάν γνώριζε την επικείμενη δίωξη. Το  Εμπορικό Δικαστήριο Trabzon  δήλωσε ότι ως άτομο με εμπειρία στις δημόσιες συμβάσεις, έπρεπε να είχε λάβει υπόψη τη πιθανότητα να εγερθούν ενστάσεις εναντίον του πριν από την υποβολή της προσφοράς του. Αποφάνθηκε εναντίον του. Η απόφαση αυτή κατέστη αμετάκλητη.

Οι σχετικές διατάξεις του νόμου περί δημοσίων συμβάσεων θεωρήθηκαν σύμφωνες με το Σύνταγμα από το Συνταγματικό Δικαστήριο στις 14 Ιανουαρίου 2010.

Βασιζόμενος στο άρθρο 6 παρ. 2 (τεκμήριο αθωότητας) της Ευρωπαϊκής Σύμβασης και στο άρθρο 1 του Πρώτου Πρωτοκόλλου  (προστασία περιουσίας) της Σύμβασης, ο προσφεύγων κατήγγειλε ότι η ακύρωση της σύμβασης και η παρακράτηση της εγγύησής του ήταν παράνομη και είχε παραβιάσει τα δικαιώματά του.

ΤΟ ΣΤΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…

Άρθρο 6§2 (τεκμήριο αθωότητας)

Η αρχή του τεκμηρίου αθωότητας παραβιάζεται  εάν μια δικαστική απόφαση σχετικά με ένα πρόσωπο που κατηγορείται για ποινικό αδίκημα αντικατοπτρίζει την άποψη ότι αυτός είναι  ένοχος πριν αποδειχθεί ως ένοχος «σύμφωνα με το νόμο».

Το Δικαστήριο επισήμανε εξαρχής ότι το αντικείμενο της διαφοράς ενώπιον του Εμπορικού Δικαστηρίου Trabzon περιορίστηκε στο κατά πόσον η ακύρωση της σύμβασης προμηθειών του προσφεύγοντος είχε συμμορφωθεί με τους νόμιμους όρους που καθορίζονται στην εσωτερική νομοθεσία. Έτσι, το Δικαστήριο συμφώνησε με την Κυβέρνηση ότι η εξέταση που διενεργήθηκε από το Εμπορικό Δικαστήριο Trabzon δεν υπερέβαινε τον προσδιορισμό του κατά πόσον ο προσφεύγων είχε κατηγορηθεί για αδίκημα σχετικό με τις προμήθειες κατά τη στιγμή της συμμετοχής του στον διαγωνισμό. Δεν υπάρχει καμία δήλωση ή συλλογισμός που χρησιμοποιήθηκε από το εγχώριο δικαστήριο που να υπονοούσε ότι τον θεώρησε ένοχο για τις κατηγορίες όταν επικύρωσε την ακύρωση της σύμβασης. Ομοίως, το εγχώριο δικαστήριο δεν σχολίασε εάν ο προσφεύγων ήταν ή έπρεπε να κριθεί ένοχος για τις κατηγορίες στην ποινική διαδικασία. Λαμβάνοντας υπόψη τα ανωτέρω, το Δικαστήριο θεώρησε ότι το δικαίωμα του προσφεύγοντος να τεκμαίρεται ότι είναι αθώος δεν έχει παραβιαστεί στην παρούσα υπόθεση.

Ως εκ τούτου, δεν διαπιστώθηκε παραβίαση του άρθρου 6 § 2 της Σύμβασης σχετικά.

Άρθρο 1 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου (δικαίωμα σεβασμού της περιουσίας).

Το Δικαστήριο επανέλαβε ότι η πρώτη και πιο σημαντική απαίτηση του άρθρου 1 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου είναι ότι κάθε παρέμβαση μιας δημόσιας αρχής στην ειρηνική απόλαυση της περιουσίας πρέπει να είναι νόμιμη. Όσον αφορά την απαίτηση νομιμότητας, το Δικαστήριο παρατήρησε ότι η σύμβαση προμηθειών του προσφεύγοντος ακυρώθηκε βάσει του άρθρου 59 παρ. 2 του ν. 4734 και άρθρο 21 (1) του ν. 4735. Το άρθρο 59 παρ. 2 ορίζει ότι η ύπαρξη εκκρεμών ποινικών διαδικασιών εναντίον ενός υποψηφίου θα πρέπει να αποτελεί λόγο αποκλεισμού από τη διαδικασία υποβολής προσφορών μέχρι την ολοκλήρωση της ποινικής διαδικασίας. Κατά συνέπεια, η παρέμβαση στην ειρηνική απόλαυση της περιουσίας του προσφεύγοντα είχε νόμιμη βάση η οποία δεν κρίθηκε ως αντισυνταγματική από το Συνταγματικό Δικαστήριο. Το Δικαστήριο σημείωσε επομένως ότι η επίμαχη παρέμβαση ήταν «νόμιμη» για τους σκοπούς της ανάλυσης σύμφωνα με το άρθρο 1 του ΠΠΠ .

Όσον αφορά την αναλογικότητα του μέτρου, το άρθρο 1 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου απαιτεί για οποιαδήποτε παρέμβαση να υπάρχει εύλογη σχέση αναλογικότητας μεταξύ των μέσων που χρησιμοποιούνται και του επιδιωκόμενου σκοπού. Αυτή η δίκαιη ισορροπία διαταράσσεται εάν ο ενδιαφερόμενος πρέπει να υποστεί  ατομικό υπερβολικό βάρος.

Το Δικαστήριο υπενθύμισε σε αυτό το σημείο ότι είχε αποφασίσει στο πλαίσιο των πληρωμών κοινωνικής ασφάλισης ότι οι αρχές δεν θα πρέπει να εμποδίζονται να διορθώσουν τα λάθη τους, ακόμη και αυτά που προκύπτουν από τη δική τους αμέλεια, διότι αυτό διαφορετικά θα ήταν αντίθετο με τη διάταξη του αδικαιολόγητου πλουτισμού. Όσον αφορά την υπό κρίση υπόθεση, ισχύει και η ίδια αρχή, και το Δικαστήριο δεν αμφισβητεί ότι οι αρχές προμηθειών ενδέχεται να υποχρεωθούν να λάβουν μέτρα με σκοπό τη διόρθωση των λαθών τους προς το συμφέρον του κοινού. Ωστόσο, η παραπάνω γενική αρχή δεν μπορεί να υπερισχύσει σε περίπτωση κατά την οποία ο ενδιαφερόμενος υποχρεούται να υποστεί  υπερβολικό βάρος.

Το Δικαστήριο σημειώνει επίσης ότι δεν είναι καθήκον του να αποφασίζει κατ΄ αρχήν εάν η ύπαρξη ποινικής δίωξης εναντίον ενός προσώπου πρέπει να ενεργεί ως αποκλειστικός λόγος και εάν μια τέτοια δίωξη πρέπει να χρησιμεύσει ως αιτιολογημένος λόγος ακύρωσης μιας σύμβασης και παρακράτησης της εγγύησης. Σύμφωνα με την καθιερωμένη νομολογία του Δικαστηρίου, το καθήκον του δεν είναι να αναθεωρήσει το εθνικό δίκαιο, αλλά να καθορίσει εάν ο τρόπος με τον οποίο εφαρμόστηκε ή επηρεάστηκε ο προσφεύγων, προκάλεσε παραβίαση της Σύμβασης.

Στο ερώτημα αν οι εγχώριες αρχές ασχολήθηκαν με την εξισορρόπηση συμφερόντων στην υπόθεση, όπως απαιτείται από τη Σύμβαση, το Δικαστήριο παρατήρησε ότι η εγχώρια νομοθεσία δεν φαίνεται να αφήνει κανένα περιθώριο στις αρχές προμηθειών για έρευνα, εφόσον τους κοινοποιήθηκε η ποινική δίωξη εναντίον του προσφεύγοντος.  Επομένως, δεν προέκυψε καμία εκτίμηση της αναλογικότητας όπως απαιτείται από τη Σύμβαση στις εσωτερικές διαδικασίες. Συνεπώς, το Δικαστήριο όφειλε να εκτιμήσει εάν το αποτέλεσμα ήταν δυσανάλογο.

Το Δικαστήριο εκτίμησε ως χρήσιμο να επισημάνει σχετικά ορισμένα χαρακτηριστικά που προκύπτουν στην υπόθεση και τα συμπεράσματα που συνάγονται από αυτά. Στην παρούσα υπόθεση, η κοινοποίηση της ποινικής δίωξης έφθασε στις αρχές 6 μήνες μετά την έναρξη της. Έξι μήνες δύσκολα μπορεί να θεωρηθεί ως εύλογος χρόνος στο πλαίσιο των συμβάσεων, όπου ο χρόνος είναι κρίσιμος. Έτσι, το Δικαστήριο  σημείωσε ότι οι αρχές ενήργησαν με αμέλεια  στην κοινοποίηση κρίσιμων πληροφοριών που επηρέασαν τα προσόντα των συμμετεχόντων στον διαγωνισμό.

Δεύτερον, ο ίδιος ο προσφεύγων δεν ενημερώθηκε ποτέ για την ποινική δίωξη εναντίον του, παρά τη ρητή διάταξη του νόμου που απαιτεί επίδοση κλητηρίου θεσπίσματος στους κατηγορούμενους  και το διορισμό συνηγόρου υπεράσπισης. Επομένως, φαίνεται στο Δικαστήριο ότι η κοινοποίηση κλήσης  στον δικηγόρο νομικής συνδρομής του οποίου η εξουσία στο σημείο αυτό περιοριζόταν στη συνδρομή του προσφεύγοντα κατά τη διάρκεια της αστυνομικής ανάκρισης δεν ήταν σύμφωνη με το νόμο. Επιπλέον, η απουσία αποδείξεων ότι ο προσφεύγων γνώριζε τη διαδικασία εναντίον του κατά τη συμμετοχή του στο διαγωνισμό οδήγησε το ΕΔΔΑ στο συμπέρασμα ότι ο προσφεύγων δεν μπορούσε να κατηγορηθεί για κακή πίστη όταν συμμετείχε στη διαδικασία. Τέλος, για τους ίδιους λόγους που εκτίθενται στη Γενική Συνέλευση των Τμημάτων Διοικητικής Διαδικασίας του Ανώτατου Διοικητικού Δικαστηρίου, το Δικαστήριο δεν μπορούσε να αποδεχθεί το σκεπτικό ότι ο προσφεύγων όφειλε να αποφύγει να συμμετάσχει στον διαγωνισμό προβλέποντας ότι θα μπορούσε να ασκηθεί ποινική δίωξη εναντίον του μετά από την ανάκρισή του από την αστυνομία.

Λαμβανομένων υπόψη των συγκεκριμένων περιστάσεων, το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι η ακύρωση του συμβολαίου δημόσιου έργου με τον προσφεύγοντα  με αποτελέσματα και την  παρακράτηση της εγγύησης ήταν δυσανάλογη. Ειδικότερα, το Δικαστήριο θεώρησε ότι, ακόμη και αν η καταγγελία της σύμβασης ήταν αναγκαία και αναπόφευκτη, η αρχή της εύλογης ισορροπίας απαιτούσε τουλάχιστον την εφαρμογή ενός λιγότερο αυστηρού μέτρου για την ανακούφιση της οικονομικής επιβάρυνσης που βάρυνε τον προσφεύγοντα, όπως η επιστροφή της εγγύησης και επιστροφή μέρους ή του συνόλου των εξόδων του.

Έχοντας υπόψη (i) το γεγονός ότι ο προσφεύγων  δεν ενημερώθηκε προσηκόντως με κλητήριο θέσπισμα για την ποινική δίωξη, ώστε να μπορεί να μην συμμετάσχει στον διαγωνισμό, (ii) την αμέλεια εκ μέρους της αρχής ανάθεσης συμβάσεων ή την απουσία συντονισμού με την εισαγγελία να επαληθεύσει εάν υπήρχαν περιστάσεις που θα αποκλείσουν τον προσφεύγοντα από τη σύναψη δημόσιας σύμβασης, (iii) το γεγονός ότι το μέτρο εφαρμόστηκε ως αυτόματη συνέπεια του γεγονότος ότι είχε διωχθεί ποινικά, (iv) τον μη αναστρέψιμο και μόνιμο χαρακτήρα του επίδικου μέτρου χωρίς δυνατότητα για τον προσφεύγοντα να ζητήσει επιστροφή χρημάτων σε περίπτωση που η ποινική διαδικασία εναντίον του είχε γίνει αμετάκλητη  με αποτέλεσμα διαφορετικό από καταδίκη, το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η παρέμβαση στο δικαίωμα του προσφεύγοντος ήταν δυσανάλογη προς τον επιδιωκόμενο σκοπό,  και ότι υπέστη ένα ατομικό και υπερβολικό βάρος.

Το Στρασβούργο διαπίστωσε παραβίαση του δικαιώματος σεβασμού της περιουσίας του (άρθρο 1 Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου)

Δίκαιη ικανοποίηση: το Δικαστήριο αποφάσισε να διαγράψει το μέρος της προσφυγής σχετικά με την αποζημίωση και την ηθική βλάβη λόγω μη επακριβούς καθορισμού τους. Δεν επιδίκασε δικαστικά έξοδα και δαπάνες γιατί δεν ζητήθηκαν από τον προσφεύγοντα (επιμέλεια echrcaselaw.com).


ECHRCaseLaw
Close Popup

Χρησιμοποιούμε cookies για να σας προσφέρουμε καλύτερη εμπειρία στο διαδίκτυο. Συμφωνώντας, αποδέχεστε τη χρήση των cookies σύμφωνα με την Πολιτική Cookies.

Close Popup
Privacy Settings saved!
Ρυθμίσεις Απορρήτου

Όταν επισκέπτεστε μία ιστοσελίδα, μπορεί να λάβει κάποιες βασικές πληροφορίες από τον browser σας, κατά βάση υπό τη μορφή cookies. Εδώ μπορείτε να ρυθμίσετε τη συγκατάθεσή σας σε όλα αυτά.

These cookies allow us to count visits and traffic sources, so we can measure and improve the performance of our site.

Google Analytics
We track anonymized user information to improve our website.
  • _ga
  • _gid
  • _gat

Απορρίψη όλων των υπηρεσιών
Save
Δέχομαι όλες τις υπηρεσίες