Άγριος ξυλοδαρμός πολίτη σε αστυνομικό έλεγχο και ατιμωρησία αστυνομικών λόγω παραγραφής. Καταδίκη για εξευτελιστική μεταχείριση
ΑΠΟΦΑΣΗ
Akın κατά Τουρκίας της 17.11.2020 (αριθ. προσφ. 58026/12)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Ξυλοδαρμός πολίτη από αστυνομικούς και βαριές σωματικές βλάβες. Καμία καταδίκη αστυνομικών. Εξευτελιστική μεταχείριση.
Ο προσφεύγων σε τυπικό έλεγχο στοιχείων από όργανα της τάξης, ξυλοκοπήθηκε άγρια με αποτέλεσμα να υποστεί βαριά σωματική βλάβη. Άσκησε μηνύσεις εναντίον δύο αστυνομικών. Οι αστυνομικοί καταδικάστηκαν σε ποινή φυλάκισης 6 και 5 μηνών αντίστοιχα. Καμία ποινή όμως δεν εκτελέστηκε γιατί μέχρι την εκδίκαση της αναίρεσης στο Ακυρωτικό Δικαστήριο, το αδίκημα των αστυνομικών υπέπεσε σε παραγραφή.
Κατά το Στρασβούργο όταν ένα άτομο στερείται της ελευθερίας του, η άσκηση σωματικής βίας σε βάρος του που δεν κρίνεται απαραίτητη, παραβιάζει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, και το κράτος οφείλει να διεξάγει αποτελεσματική έρευνα για την τιμωρία των υπευθύνων.
Στην υπό κρίση υπόθεση το ΕΔΔΑ διαπίστωσε ότι οι υπεύθυνοι αστυνομικοί είχαν ήδη καταδικαστεί από το εγχώριο δικαστήριο, οπότε θεώρησε ότι δεν είναι απαραίτητο να εξεταστεί η αναγκαιότητα και η αναλογικότητα της χρήσης βίας. Ωστόσο έκρινε ότι οι εγχώριες αρχές παρέβησαν τη θετική τους υποχρέωση διεξαγωγής αποτελεσματικής έρευνας οποία απαιτεί ταχύτητα και επιμέλεια εκ μέρους του κράτους , με αποτέλεσμα η άδικη πράξη των αστυνομιών να παραγραφεί εν επιδικία.
Το Στρασβούργο διαπίστωσε παραβίαση του ουσιαστικού και διαδικαστικού σκέλους του άρθρου 3 της ΕΣΔΑ (απαγόρευση εξευτελιστικής μεταχείρισης).
ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο 3
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Ο προσφεύγων Necmettin Akın είναι Τούρκος υπήκοος ο οποίος γεννήθηκε το 1978 και ζει στην Αττάλεια.
Σε αυτήν την υπόθεση, ο προσφεύγων παραπονέθηκε για κακομεταχείριση από αστυνομικούς κατά τον έλεγχο στοιχείων και την αναποτελεσματικότητα της έρευνας για το εν λόγω ζήτημα.
Στις 8 Ιουνίου 2003, δύο αστυνομικοί σταμάτησαν τον προσφεύγοντα, ο οποίος φέρεται ότι βρίσκονταν υπό την επήρεια αλκοόλ, έξω από το προξενείο των ΗΠΑ στην Κωνσταντινούπολη. Οι αστυνομικοί ζήτησαν ενισχύσεις και ακολούθησε συμπλοκή.
Την ίδια ημέρα συνελήφθη και μεταφέρθηκε στη συνέχεια στο νοσοκομείο. Δύο ιατρικές αναφορές συντάχθηκαν, στις 4:59 π.μ. και 2:40 μ.μ. αντίστοιχα, αναφέροντας αρκετούς τραυματισμούς στο σώμα του προσφεύγοντος. Ο κ. Akın αφέθηκε ελεύθερος, οπότε υπέβαλε καταγγελία για κακομεταχείριση. Μετά από αίτημα του εισαγγελέα, η Ιατροδικαστική Υπηρεσία εξέτασε αμέσως τον προσφεύγοντα και συνέταξε έκθεση.
Στη συνέχεια, τον Μάιο του 2004, προσφεύγων άσκησε μηνύσεις κατά δύο αστυνομικών, ένας από τους οποίους αγνοούνταν από τις αρχές έως το έτος 2006, καθώς είχε παυθεί από την Αστυνομία. Όταν εντοπίστηκε, ο προσφεύγων δήλωσε ότι δεν ήταν ο αστυνομικός που τον κτύπησε.
Τελικά, δύο ομάδες ποινικών διαδικασιών διεξήχθησαν σε διαφορετικούς χρόνους εναντίον δύο αστυνομικών, του N.D. και E.S. Η πρώτη σειρά διαδικασιών ολοκληρώθηκε με απόφαση που εκδόθηκε από το Κακουργιοδικείο στις 25 Μαρτίου 2009, δυνάμει της οποίας ο αστυνομικός N.D. καταδικάστηκε σε ποινή φυλάκισης 6 μηνών. H δεύτερη σειρά έληξε επίσης με δικαστική απόφαση, βάση της οποίας ο E.S καταδικάστηκε στις 22 Ιουνίου 2009 σε φυλάκιση 5 μηνών. Το δικαστήριο έκρινε ότι οι δύο αστυνομικοί είχαν προκαλέσει στον προσφεύγοντα πραγματική σωματική βλάβη και καταδικάστηκαν για κατάχρηση εξουσίας, με παρεπόμενη ποινή την προσωρινή απαλλαγή από τα καθήκοντα τους.
Οι δύο αστυνομικοί (N.D. και E.S.) άσκησαν αναίρεση. Τον Ιούνιο του 2011 και τον Μάρτιο του 2012 το Ακυρωτικό Δικαστήριο απέρριψε τις υποθέσεις ως παραγεγραμμένες.
Βασιζόμενος στο άρθρο 3 (απαγόρευση απάνθρωπης ή εξευτελιστικής μεταχείρισης), ο προσφεύγων παραπονέθηκε για την αναποτελεσματικότητα της έρευνας, θεωρώντας ότι το αδίκημα επέπεσε σε παραγραφή ως αποτέλεσμα της αδυναμίας των αρχών να εντοπίσουν και να κλητεύσουν αστυνομικούς και στη συνέχεια να διεξαγάγουν τις απαραίτητες διαδικασίες.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Το Δικαστήριο θεώρησε ιδιαίτερα σημαντικό να τονίσει ότι όταν ένα άτομο στερείται της ελευθερίας του ή, γενικότερα, έρχεται αντιμέτωπο με εντεταλμένα όργανα του κράτους για την επιβολή του νόμου, η χρήση σωματικής βίας εναντίον του, όταν δεν «είναι απολύτως απαραίτητη» εξαιτίας της συμπεριφοράς του, παραβιάζει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και συνιστά, κατ’ αρχήν, παραβίαση του δικαιώματος που εγγυάται η παρούσα διάταξη. Το Δικαστήριο τονίζει ότι οι λέξεις «κατ΄αρχήν» δεν μπορούν να θεωρηθούν ως ένδειξη ότι θα υπήρχαν καταστάσεις στις οποίες δεν θα προέκυπτε τέτοια διαπίστωση παραβίασης επειδή δεν είχε επιτευχθεί το όριο σοβαρότητας. Προσβάλλοντας την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, θίγεται η ίδια η ουσία της Σύμβασης. Για αυτόν τον λόγο, οποιαδήποτε συμπεριφορά των κρατικών οργάνων επιβολής του νόμου εναντίον προσώπου που παραβιάζει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια συνιστά παραβίαση του άρθρου 3 της ΕΣΔΑ.
Αυτό ισχύει ιδιαίτερα με τη χρήση από αυτούς φυσικής βίας σε ένα άτομο, αν αυτό δεν κρίνεται αυστηρά απαραίτητο από τη συμπεριφορά του, ανεξάρτητα από τον αντίκτυπο που θα είχε για το θύμα. Στην παρούσα υπόθεση, το Κακουργιοδικείο καταδίκασε τον αστυνομικό ότι είχε προκαλέσει σωματική βλάβη στον προσφεύγοντα, κατά κατάχρηση των καθηκόντων του. Λαμβάνοντας υπόψη τη διαπίστωση αυτή σε εθνικό επίπεδο, το Δικαστήριο θεώρησε ότι δεν είναι απαραίτητο να εξεταστεί η αναγκαιότητα και η αναλογικότητα της χρήσης βίας. Ωστόσο, η ποινή φυλάκισης των 5 μηνών που επιβλήθηκε από το Κακουργιοδικείο δεν είχε κανένα αποτέλεσμα στην πράξη, διότι το Ακυρωτικό Δικαστήριο, με την απόφασή του της 21ης Μαρτίου 2012, έπαυσε την δίωξη λόγω παραγραφής. Εν ολίγοις, παρά τη διαπίστωση των παράνομων ενεργειών του αστυνομικού η εν λόγω απόφαση δεν εκτελέστηκε.
Στην παρούσα υπόθεση, παρά τη συμπεριφορά του προσφεύγοντος και του δικηγόρου του, οι οποίοι δεν συμμετείχαν σε αρκετές ακροάσεις και δεν μπόρεσαν να εμφανίσουν έγκαιρα τον μάρτυρα τους, το Δικαστήριο επανέλαβε ότι όταν πρόκειται για διερεύνηση καταγγελιών κακομεταχείρισης από όργανα της τάξης, η θετική υποχρέωση διεξαγωγής αποτελεσματικής έρευνας απαιτεί ταχύτητα και επιμέλεια εκ μέρους του κράτους. Αυτή η έρευνα αποτελεί ευθύνη των εθνικών δικαστικών αρχών, οι οποίες καλούνται να λάβουν όλα τα απαραίτητα μέτρα για την περάτωση της διαδικασίας πριν από την παραγραφή του ποινικού αδικήματος. Το Δικαστήριο σημείωσε ειδικότερα ότι στην προκειμένη περίπτωση χρειάστηκαν περίπου 5 χρόνια για να ανακαλύψουν οι ανακριτικές αρχές αποδεικτικά στοιχεία εναντίον του αστυνομικού E.S. προκειμένου να κινήσουν τη δεύτερη προαναφερθείσα διαδικασία. Στη συνέχεια, τόσο για την πρώτη όσο και για τη δεύτερη διαδικασία, πέρασαν περισσότερα από δύο χρόνια πριν από την απόφαση του Ακυρωτικού Δικαστηρίου σχετικά με αυτές τις διαδικασίες. Η Κυβέρνηση δεν προέβαλε εύλογους λόγους για να εξηγήσει αυτές τις υπερβολικές καθυστερήσεις.
Έτσι, το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι εθνικές αρχές δεν έλαβαν όλα τα απαραίτητα θετικά μέτρα για να ενεργήσουν με επαρκή ταχύτητα και εύλογη επιμέλεια στην παρούσα υπόθεση. Αυτή η αποτυχία διεξαγωγής της έρευνας είχε ως συνέπεια την ατιμωρησία των υπεύθυνων αστυνομικών και την αναποτελεσματικότητα της καταγγελίας.
Οι ανωτέρω σκέψεις επαρκούν για να επιτρέψει στο Δικαστήριο να διαπιστώσει παραβίαση του άρθρου 3 της Σύμβασης, τόσο της ουσιαστικής όσο και της διαδικαστικής πτυχής του.
Δίκαιη ικανοποίηση: Το ΕΔΔΑ επιδίκασε ποσό 6.500 ευρώ για ηθική βλάβη (επιμέλεια echrcaselaw.com).
