Κατ’ οίκον περιορισμός ακτιβιστή κατά της διαφθοράς και υπέρμετροι περιορισμοί στην επικοινωνία του. Παραβίαση του δικαιώματος στην ελευθερία και στην ελευθερία της έκφρασης

ΑΠΟΦΑΣΗ

Navalnyy κατά Ρωσίας της 09.04.2019 (αριθ. 2) (αριθ. 43734/14)

βλ. εδώ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Κατ’ οίκον περιορισμός. Αποτελεί στέρηση της ελευθερίας κατά την έννοια της ΕΣΔΑ. Διάταξη για κατ΄οίκον περιορισμό πολιτικού ακτιβιστή κατά τη διάρκεια ανάκρισης εναντίον του. Μη δικαιολογημένη κατά το ΕΔΔΑ, η εντολή για κατ’ οίκον περιορισμό, δεδομένου ότι δεν υπήρχε ούτε κίνδυνος διαφυγής του, ούτε αποφυγής των ανακριτικών πράξεων. Οι περιορισμοί σε αυτόν, συμπεριλαμβανομένης της θέσης αυστηρών ορίων στην επικοινωνία του (χρήση βραχιολιού παρακολούθησης, απαγόρευση επικοινωνίας με οποιονδήποτε εκτός από την οικογένεια του ή τους δικηγόρους του,  λήψης ή αποστολής αλληλογραφίας, επικοινωνίας μέσω διαδικτύου, δηλώσεων στα ΜΜΕ), ήταν δυσανάλογοι με τις ποινικές κατηγορίες που αντιμετώπιζε και καταδείκνυαν την προσπάθεια να περιορισθούν οι δημόσιες δραστηριότητές του. Παραβίαση του άρθρου 5 (δικαίωμα στην ελευθερία και την ασφάλεια), του άρθρου 10 (ελευθερία έκφρασης), και του άρθρου 18 (όρια στην χρήση των περιορισμών σε δικαιώματα) της ΕΣΔΑ.

ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ

Άρθρο 5

Άρθρο 10

Άρθρο 18

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ

Ο προσφεύγων, Aleksey Navalnyy, είναι Ρώσος υπήκοος που γεννήθηκε το 1976 και ζει στη Μόσχα. Είναι ακτιβιστής κατά της διαφθοράς και πολιτικός ακτιβιστής της αντιπολίτευσης.

Η υπόθεση αφορά τον κατ’ οίκον περιορισμό του κατά τη διάρκεια ποινικής δίκης εναντίον του και τους διάφορους περιορισμούς που του επιβλήθηκαν κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.

Τον Δεκέμβριο του 2012 η εξεταστική επιτροπή της Ρωσικής Ομοσπονδίας άνοιξε ποινικό φάκελο για τον προσφεύγοντα και τον αδελφό του με την κατηγορία τέλεσης απάτης σε βάρος των εταιρειών Διεπιστημονική Επεξεργασία Ltd και της Yves Rocher Vostok Ltd και για νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες συναλλαγές.

Η Επιτροπή Ερευνών διέταξε τον προσφεύγοντα να παραμείνει στην πόλη της Μόσχας, αλλά του δόθηκε η άδεια να ταξιδεύει στην ευρύτερη περιοχή, υπό την προϋπόθεση της υποχρεωτικής ενημέρωσης του Ανακριτή. Τον Ιανουάριο του 2014 ενημέρωσε τον Ανακριτή για ένα ταξίδι. Αμέσως μετά διεξήχθη Εξεταστική Επιτροπή που ακύρωνε την ταξιδιωτική του άδεια και έκρινε ότι έπρεπε να είχε λάβει άδεια πριν προβεί σε ένα τέτοιο ταξίδι.

Τον Φεβρουάριο του 2014 ο προσφεύγων παρευρέθηκε στην ακροαματική διαδικασία ενός δικαστηρίου στη Μόσχα, όπου κατηγορούνταν άτομα που είχαν συμμετάσχει σε πολιτική διαδήλωση το Μάιο του 2012. Ωστόσο, ο ίδιος συνελήφθη δύο φορές κατά τη διάρκεια της ημέρας και κρίθηκε υπεύθυνος για παραβίαση των κανόνων διεξαγωγής δημόσιων διαδηλώσεων και αντίσταση κατά των αστυνομικών αρχών.

Αργότερα τον Φεβρουάριο του 2014 η Εξεταστική Επιτροπή ζήτησε να τεθεί ο προσφεύγων σε κατ’ οίκον περιορισμό. Το δικαστήριο ανέφερε λόγους όπως ο κίνδυνος διαφυγής του, η απειλή των μαρτύρων ή η συνέχιση της φερόμενης εγκληματικής δραστηριότητάς του.

Η εντολή κατ’ οίκον περιορισμού παρατάθηκε αρκετές φορές και του επιβλήθηκαν διάφοροι περιορισμοί, συμπεριλαμβανομένης της υποχρέωσης χρήσης βραχιολιού παρακολούθησης, της απαγόρευσης επικοινωνίας με οποιονδήποτε εκτός από την άμεση οικογένεια του ή τους δικηγόρους του, της λήψης ή της αποστολής αλληλογραφίας, της επικοινωνίας μέσω διαδικτύου ή της υποβολής δηλώσεων στα ΜΜΕ σχετικά με την ποινική του υπόθεση.

Τον Οκτώβριο του 2014, ένα δικαστήριο αίρει την απαγόρευσή του να προβαίνει σε  δηλώσεις στα ΜΜΕ σχετικά με την ποινική του υπόθεση, διαπιστώνοντας ότι δεν ήταν σύμφωνο με τον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας. Τον Δεκέμβριο του 2014 ο προσφεύγων και ο αδελφός του κρίθηκαν ένοχοι για ξέπλυμα χρήματος και για εξαπάτηση της MPK και της Yves Rocher Vostok. Ο προσφεύγων καταδικάστηκε σε ποινή φυλάκισης 3,5 μηνών με αναστολή και  σε πρόστιμο, το δε πρόστιμο ακυρώθηκε κατόπιν έφεσης.

Τον Ιανουάριο του 2015 ανήγγειλε δημοσίως ότι αρνούνταν να συμμορφωθεί με την εντολή του κατ’ οίκον περιορισμού, έκοψε το βραχιόλι του και πήγε στο γραφείο του. Δηλώνει ότι δεν του είχε δοθεί γραπτή παράταση της εντολής αυτής εντός της νόμιμης προθεσμίας. Δεν τον σταμάτησε κανείς, ούτε του επιβλήθηκε κάποια ποινή.

Βασιζόμενος στο άρθρο 5 §§ 1 (α), (β) και (γ), 3 και 4 ο προσφεύγων παραπονείται για τον κατ’ οίκον περιορισμό του για  10 μήνες, και ιδίως ότι το μέτρο ήταν περιττό και αυθαίρετο.

Καταγγέλλει επίσης βάσει του άρθρου 10 (ελευθερία της έκφρασης) της Σύμβασης ότι τα μέτρα εναντίον του κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου είχαν σκοπό να τον εμποδίσουν να ασκήσει τις δημόσιες και πολιτικές του δραστηριότητες και, σύμφωνα με το άρθρο 18 (όρια στην χρήση των περιορισμών σε δικαιώματα), ισχυρίζεται ότι τα μέτρα είχαν πολιτικά κίνητρα.

ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…

Άρθρο 5

Το Δικαστήριο έκρινε ότι ο κατ’ οίκον περιορισμός αποτελούσε στέρηση της ελευθερίας κατά την έννοια της ΕΣΔΑ και συνεπώς έπρεπε να συμμορφωθεί με έναν από τους επιτρεπόμενους λόγους βάσει του άρθρου 5.

Σημείωσε ότι η εντολή κρίθηκε αναγκαία, διότι ο κ. Navalnyy είχε παραβιάσει το προηγούμενο προληπτικό μέτρο να μην εγκαταλείψει τη Μόσχα κατά τη διάρκεια της ποινικής έρευνας, αποδεικνύοντας ότι οι αρχές φοβόντουσαν τη διαφυγή του.

Ωστόσο, δεν έδειξε κανένα σημάδι ότι σκόπευε να μη συμμετάσχει στην ανάκριση, πράγματι, είχε παραστεί σε όλες τις αναγκαίες ανακριτικές διαδικασίες. Ο ταξιδιωτικός περιορισμός δεν ανέφερε αν έπρεπε να ειδοποιήσει τους εισαγγελείς πριν ή μετά την επίσκεψη του στην ευρύτερη περιοχή της Μόσχας και οι επισκέψεις αυτές ήταν προφανώς οικογενειακές εκδρομές, χωρίς κάποια σύνδεση με την υπόθεση. Ήταν επίσης υπό καθεστώς έντονης επιτήρησης την εποχή εκείνη.

Κατά συνέπεια, το Δικαστήριο δε διέκρινε πώς το εθνικό δικαστήριο θα μπορούσε να διαπιστώσει ότι ο προσφεύγων είχε παραβιάσει την υποχρέωσή του να μην εγκαταλείψει τη Μόσχα και δεν μπόρεσε να εντοπίσει κάποια αιτιολογία βασισμένη στην ποινική δικονομία για την έκδοση διάταξης σε  κατ’ οίκον περιορισμό. Επομένως, η διάταξη, η οποία είχε εφαρμοστεί σε όλη τη διάρκεια της περιόδου περιορισμού, ήταν παράνομη. Η κατ’ οίκον κράτησή του δεν πληρούσε τις απαιτήσεις του άρθρου 5 § 1 και υπήρξε παραβίαση της Σύμβασης.

Άρθρο 10

Η κυβέρνηση υποστήριξε ότι η ελευθερία έκφρασης του προσφεύγοντος δεν είχε περιοριστεί, ενώ βρίσκονταν υπό κατ ‘οίκον περιορισμό, καθώς ενδεικτικά είχε παραχωρήσει συνέντευξη στους New York Times. Οι περιορισμοί στις επικοινωνίες του στόχευαν να τον εμποδίσουν να σχολιάσει την ποινική υπόθεση.

Ο προσφεύγων δήλωσε ειδικότερα ότι οι περιορισμοί ήταν παράνομοι, καθώς δεν περιλαμβάνονταν στον εξαντλητικό κατάλογο που προβλέπεται στο Κώδικα Ποινικής Δικονομίας.

Το ΕΔΔΑ έλαβε υπόψη δύο αποφάσεις του εθνικού δικαστηρίου τον Αύγουστο και τον Οκτώβριο του 2014, οι οποίες ακύρωναν την εντολή περιορισμού της επικοινωνίας του, πράγμα που σημαίνει ότι πριν από εκείνο το διάστημα δεν ήταν σύμφωνες με το νόμο. Η επακόλουθη απαγόρευση της χρήσης ραδιοφώνου και τηλεόρασης ως μέσου επικοινωνίας υπήρξε ακόμη πιο διευρυμένος περιορισμός σε σχέση με τους προηγούμενους. Ωστόσο, το Δικαστήριο δεν αποφάνθηκε σχετικά με το εάν ο νέος περιορισμός είχε συμμορφωθεί με το εσωτερικό δίκαιο, καθώς ουδέποτε επιδίωκε νόμιμο σκοπό. Συγκεκριμένα, δεν υπήρχε καμία σχέση μεταξύ αυτού του μέτρου και του κινδύνου διαφυγής του.

Επιπλέον, οι περιορισμοί στο Κώδικα Ποινικής Δικονομίας θα μπορούσαν μερικές φορές να δικαιολογηθούν με σκοπό τη διεξαγωγή κατάλληλης ποινικής έρευνας, κάτι τέτοιο δε δεν συνέβαινε στην περίπτωση του Navalnyy. Δεν υπήρχε σύνδεση μεταξύ της απαγόρευσης επικοινωνίας και της ανάγκης διασφάλισης ότι θα παρίσταται ενώπιον του εισαγγελέα ή δικαστηρίου, και καμία σχέση με τους στόχους της ποινικής δικαιοσύνης.

Το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι ο προσφεύγων είχε αντιμετωπίσει περιορισμούς στην ελευθερία έκφρασης του που δεν ήταν σύμφωνοι με το νόμο και δεν είχαν επιδιώξει κανένα από τους στόχους του άρθρου 10 § 2. Το ΕΔΔΑ διαπίστωσε παραβίαση του άρθρου 10.

Άρθρο 18

Το Δικαστήριο σημείωσε ότι ο κατ’ οίκον περιορισμός διατάχθηκε μετά τις δύο συλλήψεις του προσφεύγοντος το Φεβρουάριο 2014 για συμμετοχή σε χωρίς άδεια δημόσιες διαδηλώσεις. Τα γεγονότα αυτά αποτελούσαν μέρος της προηγούμενης απόφασης Navalnyy κατά Ρωσίας, η οποία είχε οδηγήσει στην διαπίστωση παραβίασης του άρθρου 5, των άρθρων 11 και το άρθρο 18. Το ΕΔΔΑ είχε δεχθεί στην υπόθεση αυτή ότι ο προσφεύγων είχε στοχοποιηθεί ως πολιτικός ακτιβιστής.

Διαπίστωσε ότι η εντολή  κατ’ οίκον περιορισμού, η οποία διήρκεσε 10 μήνες, δεν ήταν ανάλογη με τα φερόμενα εγκλήματα, και μάλιστα ο αδελφός του, ο κύριος κατηγορούμενος, δεν είχε υποστεί τέτοιο μέτρο. Οι περιορισμοί του προσφεύγοντος κατά τη διάρκεια της κατ’ οίκον κράτησής του είχαν γίνει όλο και περισσότερο δυσάρεστοι, όσο ο χρόνος περνούσε και ορισμένες απαγορεύσεις στις επικοινωνίες κρίθηκαν παράνομες από το δικαστήριο.

Το Δικαστήριο έκρινε ότι τα αποδεικτικά στοιχεία που επικαλείται στην υπόθεση Navalnyy κατά Ρωσίας θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν στην εν λόγω προσφυγή και ότι επιβεβαίωναν τους ισχυρισμούς του ότι ο κατ΄ οίκον περιορισμός και οι διάφοροι περιορισμοί του στην επικοινωνία, είχαν ως στόχο τον περιορισμό των δημόσιων δραστηριοτήτων του. Είχαν επιδιώξει να πλήξουν τον πολιτικό πλουραλισμό και είχαν ένα απώτερο κίνητρο κατά την έννοια του άρθρου 18. Υπήρξε συνεπώς, παραβίαση της εν λόγω διάταξης σε συνδυασμό με το άρθρο 5.

Δίκαιη ικανοποίηση (άρθρο 41)

Το Δικαστήριο έκρινε ότι η Ρωσία πρέπει να καταβάλει στον προσφεύγοντα 20.000 ευρώ για ηθική βλάβη και 2.665 ευρώ για έξοδα και δαπάνες(επιμέλεια echrcaselaw.com)


ECHRCaseLaw
Close Popup

Χρησιμοποιούμε cookies για να σας προσφέρουμε καλύτερη εμπειρία στο διαδίκτυο. Συμφωνώντας, αποδέχεστε τη χρήση των cookies σύμφωνα με την Πολιτική Cookies.

Close Popup
Privacy Settings saved!
Ρυθμίσεις Απορρήτου

Όταν επισκέπτεστε μία ιστοσελίδα, μπορεί να λάβει κάποιες βασικές πληροφορίες από τον browser σας, κατά βάση υπό τη μορφή cookies. Εδώ μπορείτε να ρυθμίσετε τη συγκατάθεσή σας σε όλα αυτά.

These cookies allow us to count visits and traffic sources, so we can measure and improve the performance of our site.

Google Analytics
We track anonymized user information to improve our website.
  • _ga
  • _gid
  • _gat

Απορρίψη όλων των υπηρεσιών
Save
Δέχομαι όλες τις υπηρεσίες