Επίθεση κατά ρομά από μέλη της τοπικής κοινωνίας. Η μη λήψη των κατάλληλων προστατευτικών μέτρων από την αστυνομία και η ανεπαρκής έρευνα παραβίασαν την ΕΣΔΑ.
ΑΠΟΦΑΣΗ
Burlya και άλλοι κατά Ουκρανίας 6.11.2018 (αριθ. προσφ. 3289/10)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Διωγμός και λεηλασία χωριού ρομά στην Ουκρανία. Έλλειψη μέτρων για την προστασία των σπιτιών και καμία αντικειμενική επεξήγηση για τα γεγονότα. Η παθητικότητα της αστυνομίας κατά τη διάρκεια της επίθεσης, σε συνδυασμό με το ψήφισμα του συμβουλίου του χωριού για τον διωγμό των ρομά, λειτούργησαν ως επίσημη επικύρωσή του. Τα μέλη της τοπικής αστυνομίας διαδραμάτισαν ενεργό ρόλο στην έρευνα, παρά το γεγονός ότι κατηγορήθηκαν για συμμετοχή στην επίθεση, με αποτέλεσμα σοβαρές ελλείψεις στην έρευνα. Παραβίαση του δικαιώματος κατοικίας και της απαγόρευσης εξευτελιστικής μεταχείρισης.
ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
Άρθρο 8
Άρθρο 3
Άρθρο 14
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Οι προσφεύγοντες είναι 19 ουκρανοί υπήκοοι, εθνοτικής καταγωγής Ρομά που ζουν στην περιοχή της Οδησσού.
Στις 7 Σεπτεμβρίου 2002, ένας 17χρονος Ουκρανός φέρεται να δολοφονήθηκε στο χωριό Petrivka, στην περιοχή της Οδησσού της Ουκρανίας. Ως απάντηση στο έγκλημα, ένα πλήθος κατοίκων απαίτησε την απέλαση όλων των Ρομά από το χωριό. Κατά τη διάρκεια συνεδρίασης την επομένη, το τοπικό συμβούλιο συμφώνησε με την άποψη αυτή. Μετά από παρέμβαση της Επαρχιακής Διοίκησης και της Περιφερειακής Αστυνομίας, το συμβούλιο, που συνήλθε και πάλι στις 9 Σεπτεμβρίου, αποφάσισε να ζητήσει από τις αστυνομικές αρχές να απελάσουν «κοινωνικά επικίνδυνα άτομα ανεξαρτήτως εθνοτικής καταγωγής».
Εκείνο το βράδυ, ο δήμαρχος του χωριού ενημέρωσε τους κατοίκους με καταγωγή Ρομά να εγκαταλείψουν το χωρίο λόγω επικείμενου διωγμού.
Εκείνη τη νύχτα, αρκετές εκατοντάδες άτομα, λεηλάτησαν τα σπίτια των προσφευγόντων και κατέστρεψαν αντικείμενα. Οι αστυνομικοί ήταν παρόντες κατά τη διάρκεια της επίθεσης, αλλά δεν προσπάθησαν να αποτρέψουν τη λεηλασία και προφανώς επικεντρώθηκαν αποκλειστικά στην πρόληψη ατυχημάτων.
Οι περισσότεροι από τους προσφεύγοντες βρισκόταν στο χωριό κατά τη διάρκεια της επίθεσης, μεταξύ 7 και 9 Σεπτεμβρίου, αν και μια μικρή ομάδα είχε εγκαταλείψει εκ των προτέρων και δεν ανακάλυψε τι είχε συμβεί μέχρι την επιστροφή της στη συνέχεια.
Ποινικές διώξεις κινήθηκαν αμέσως, στις 10 Σεπτεμβρίου, με την υποψία παραβατικής συμπεριφοράς. Η έρευνα, υπό την ηγεσία ενός περιφερειακού αστυνομικού ανακριτή αλλά και της τοπικής αστυνομίας, ανεστάλη και άνοιξε εκ νέου και πάλι πριν από την οριστική υποβολή της υπόθεσης στο αρχείο τον Μάρτιο του 2009.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Το Δικαστήριο έκρινε απαράδεκτο το κομμάτι της προσφυγής της Natalya Vladimirovna, δεδομένου ότι δεν υπήρχαν στοιχεία που να αποδεικνύουν τη συμμετοχή της στα συμβάντα. Ένας άλλος προσφεύγων ο Fedor Yakovlevich Tsynya, πέθανε μετά την υποβολή της προσφυγής. Οι ιδιώτες που επιθυμούν να ασκήσουν προσφυγή εξ ονόματός του δεν απέδειξαν ότι είχαν την απαιτούμενη εξουσιοδότηση να κινήσουν και να συνεχίσουν την προσφυγή για λογαριασμό του. Το τμήμα αυτό της προσφυγής διαγράφηκε από τη λίστα του Δικαστηρίου.
Άρθρο 8 σε συνδυασμό με το άρθρο 14
Το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι ο ρόλος που διαδραμάτισαν οι αρχές πριν και κατά τη διάρκεια της επίθεσης στα σπίτια των προσφευγόντων και η επακόλουθη αδυναμία τους να διενεργήσουν αποτελεσματική έρευνα, ισοδυναμούσε με παραβίαση του δικαιώματος των 17 υπολοίπων προσφευγόντων για σεβασμό της κατοικίας τους, σύμφωνα με το άρθρο 8 της Σύμβασης. Το Δικαστήριο σημείωσε ότι τα γεγονότα έλαβαν χώρα λόγω προκαταλήψεων κατά των Ρομά και, κατά συνέπεια, η παραβίαση του άρθρου 8 συνδυάζεται με παραβίαση του άρθρου 14.
Άρθρο 3 σε συνδυασμό με το άρθρο 14
Όσον αφορά τους δώδεκα προσφεύγοντες που ήταν παρόντες μεταξύ 7 και 9 Σεπτεμβρίου 2002, το Δικαστήριο απέρριψε τα επιχειρήματα της κυβέρνησης ότι η σοβαρότητα του συμβάντος δεν πληροί το απαιτούμενο όριο για παράβαση του άρθρου 3 και ότι, σε κάθε περίπτωση, δεν υπήρχαν αποδεικτικά στοιχεία που να υποδεικνύουν ότι το κράτος ήταν υπεύθυνο.
Αντ’ αυτού, το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι αυτοί οι εν λόγω προσφεύγοντες πρέπει να αισθανόταν φόβο, αγωνία, αδυναμία και κατωτερότητα εξαιτίας της ανάγκης να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους, γεγονός που με τη σειρά του επιδεινώθηκε από τη γνώση ότι αυτά θα μπορούσαν να λεηλατηθούν. Αυτό μείωνε σημαντικά την αξιοπρέπειά τους και ανέρχονταν σε εξευτελιστική μεταχείριση, κατά παράβαση του άρθρου 3 της Σύμβασης. Όλα τα ανωτέρω έλαβαν χώρα παρά το γεγονός ότι κανένα άτομο δεν τραυματίστηκε στα γεγονότα. Το Δικαστήριο σημείωσε επίσης για μία ακόμη φορά ότι η επίθεση στα σπίτια των προσφευγόντων είχε ως κίνητρο αισθήματα μίσους κατά των Ρομά, με αποτέλεσμα το άρθρο 14 να έχει εφαρμογή.
Επιπλέον, το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι οι ουκρανικές αρχές φέρουν την ευθύνη για τη μεταχείριση αυτή. Η αστυνομία δεν είχε λάβει μέτρα για την προστασία των σπιτιών των προσφευγόντων και δεν είχε δώσει καμία αντικειμενική επεξήγηση για τα γεγονότα. Πράγματι, η αστυνομική παρουσία και η παθητικότητα κατά τη διάρκεια της επίθεσης, σε συνδυασμό με το ψήφισμα του συμβουλίου του χωριού, έδωσαν την εικόνα της επίσημης επικύρωσης.
Το Δικαστήριο έκρινε επίσης, όσον αφορά αυτούς τους δώδεκα προσφεύγοντες, ότι υπήρξε παραβίαση των διαδικαστικών υποχρεώσεων της Ουκρανίας βάσει του άρθρου 3 της Σύμβασης. Το Δικαστήριο σημείωσε ότι η εγχώρια έρευνα για την επίθεση χαρακτηρίστηκε από ορισμένες σοβαρές παραλείψεις. Για παράδειγμα, μέλη της τοπικής αστυνομίας διαδραμάτισαν ενεργό ρόλο στην έρευνα, παρά το γεγονός ότι κατηγορήθηκαν για συμμετοχή στην επίθεση. Ομοίως, το Δικαστήριο δεν βρήκε στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι οι αρχές διεξήγαγαν έρευνα σχετικά με τον εθνοτικό χαρακτήρα του εγκλήματος, αλλά αντιθέτως διερεύνησαν το γεγονός ως συνηθισμένο επεισόδιο.
Δίκαιη ικανοποίηση (άρθρο 41)
Το Δικαστήριο έκρινε ότι η Ουκρανία έπρεπε να καταβάλει 11.000 ευρώ για ηθική βλάβη σε καθέναν από τους δώδεκα προσφεύγοντες για τους οποίους διαπιστώθηκε παραβίαση των άρθρων 3 και 14 και 9.000 ευρώ για ηθική βλάβη σε κάθε ένα από τους πέντε προσφεύγοντες, για τους οποίους διαπιστώθηκε μόνο παραβίαση των άρθρων 8 και 14 (επιμέλεια echrcaselaw.com).
